Ana Dili ve Yabancı Dil Olarak Türkçe Eğitimi Üzerine Eylem Araştırması Yöntemiyle Yapılmış Çalışmaların Sistematik Olarak İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 30 - 54, 29.12.2019

Mukime Gülen Canlı , Prof. Dr. Yusuf Tepeli

https://doi.org/10.32570/ijofe.613889

Cited By: 6

Öz

        Araştırmada
ana dili ve yabancı dil olarak Türkçe eğitimi üzerine eylem araştırması
yöntemiyle yapılmış çalışmaların incelenmesi amaçlanmıştır. Türkçe eğitimine yönelik
eylem araştırmalarını kapsayan bu çalışma, sistematik inceleme yöntemiyle
desenlenmiştir. Araştırmada ana dili ve yabancı dil olarak Türkçe eğitimi
üzerine eylem araştırması yöntemiyle yapılmış makaleler, yüksek lisans ve
doktora tezleri taranmıştır. Çalışmaların türü, konusu, yılı, çalışma grubu,
uygulama süresi, veri toplama araçları, yöntem-teknikleri, sonuçları ve
önerileri incelenmiştir. Araştırmada 22 makale, 19 yüksek lisans tezi ve 21
doktora tezine ulaşılmıştır.

Araştırma
kapsamında incelenen 62 çalışmanın 35’i sınıf eğitimi, 27’si Türkçe eğitimi
alanında yapılmış, Türk dili ve edebiyatı eğitimi ile ilgili bir çalışmaya
rastlanmamıştır. Araştırmada konuyla ilgili 2009 -2019 yılları arasındaki
çalışmalara ulaşılmış, 2009’dan önceki yıllarda ve 2011 yılında konuyla ilgili
çalışmaya rastlanmamıştır. Ulaşılan araştırmalar 33 farklı üniversitede
yapılmış, Türkçe eğitimiyle ilgili en fazla eylem araştırması Gazi Üniversitesi
ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada
dört temel dil becerisinden en fazla çalışmanın yazma ve okuma üzerine
yapıldığı görülmüştür. Çalışmalarda yapılan uygulamaların çoğunlukla olumlu sonuçlandığı
belirlenmiştir. Çalışmaların öne çıkan önerileri eğitimcilere, araştırmacılara,
yetkililere ve velilere yönelik öneriler olmak üzere dört başlık altında
incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, Eğitimi, Eylem, Araştırması, Sistematik, İnceleme

Kaynakça

• Akyol, H. ve Çetinkaya Özdemir, E. (2018). Bitişik eğik yazı becerilerinin geliştirilmesi: ilkokul üçüncü sınıf örneği. Turkish Studies Educational Sciences, 13(4), 299-320.
• Akyol, H. ve Ketenoğlu Kayabaşı, Z.E. (2018). Okuma güçlüğü yaşayan bir öğrencinin okuma becerilerinin geliştirilmesi: bir eylem araştırması. Eğitim ve Bilim, 43(193), 143-158.
• Akyol, H. ve Sever, E. (2018). Okuma yazma güçlüğü ve bir eylem araştırması: ikinci sınıf örneği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Arthur, J. Waring, M. Coe, R. and Hedges, L.V. (2017). Eğitimde araştırma yöntemleri ve metodojileri. (Çev. A. Erözkan ve E. Büyüköksüz). Ankara: Anı Yayıncılık. (Eserin Orijinali 2012’de yayımlandı)
• Aşıkcan, M. (2019). Üçüncü sınıf öğrencilerinin akıcı okuma becerilerinin geliştirilmesine yönelik bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya
• Bal, M. (2016). Popüler kültür metinlerinin ana dili eğitimindeki yeri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Biçer, N. (2017). Yabancılara Türkçe Öğretimi Alanında Yayınlanan Makaleler Üzerine Bir Analiz çalışması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 27, 236-247.
• Bülbül, F. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde okuduğunu anlama becerisinin kavram haritası aracılığıyla geliştirilmesi: bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (23. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk Ş. Kılıç Çakmak E.K. Akgün Ö.E. Karadeniz Ş. ve Demirel F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Calp, M. (2013). Yazma problemi olan bir öğrenciye bitişik eğik yazı öğretimi (bir eylem araştırması). E-İnternational Journal of Educational Research, 4(1), 1-28.
• Cavkaytar, S. (2009). Dengeli okuma yazma yaklaşımının Türkçe öğretiminde uygulanması: ilköğretim 5. sınıfta bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Coşkun, İ. (2010). İlköğretim 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama ve yazılı anlatım becerilerindeki gelişimin birbirini etkileme durumu: eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çalışkan M. ve Serçe H. (2018). Türkiye’de eğitim alanındaki eylem araştırması makaleleri: bir içerik analizi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. 19(1).
• Çarkıt, C. (2018). Ortaokul Türkçe derslerinde eleştirel dinleme/izleme uygulamaları üzerine bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Çayır, A. (2014). Akıcılığı geliştirme programının ilkokul ikinci sınıf öğrencilerinin okuma ve anlama becerileri üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çetin, Ö. (2014). Temel becerilerin geliştirilmesi açısından ilköğretim ikinci kademede Türkçe öğretimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Dağ, N. (2010). Okuma güçlüğünün giderilmesinde 3p metodu ile boşluk tamamlama (cloze) tekniğinin kullanımı üzerine bir çalışma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 11(1), 63-74.
• Dal, S. (2012). İlköğretim 5. sınıf Türkçe dersinde eleştirel okuryazarlık uygulamaları: bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Demirci, S. (2015). İlkokul 3. sınıflarda hedef söz varlığının geliştirilmesi üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dincel, Ö. (2016). Yabancı uyruklu öğrencilerin yazma becerilerinin geliştirilmesi (bir aksiyon araştırması). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• Dinç, R. (2016). Okuma güçlüğü yaşayan öğrencide okuma becerisini geliştirmeye yönelik bir eylem araştırması. AKU Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 10(2), 320-334.
• Duran, E. ve Özdil, Ş. (2019). Metin özetleme becerisinin geliştirilmesine yönelik bir eylem araştırması: PQRST tekniği. Milli Eğitim Dergisi, 48(221), 215-230.
• Ekmekçi, V. (2017). Yabancılara Türkçe öğretiminde akademik okuryazarlık öğretimine yönelik bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Göçen, G. (2018). Öğretmenlerin yaratıcı yazma tekniklerine yönelik değerlendirmeleri: bir eylem araştırması. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16).
• Gülay, E. (2012). Meslek yüksekokullarında Türk dili dersinin etkililiğinin arttırılmasına yönelik bir aksiyon araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Gürbüz, A. (2015). Altı dakika yönteminin akıcı okumaya etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Johnson, A. P. (2015). Eylem araştırması el kitabı. (Çev. Y. Uzuner ve M. Özten Anay). Ankara: Anı Yayıncılık. (Eserin orjinali 2002’de yayımlandı)
• Kansızoğlu, H.B. (2014). Öğrenme stillerine uygun sözcük ve kalıp söz öğretimi üzerine bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karaarslan, F. (2010). Konuşma ve yazma eğitiminde beyin fırtınası tekniğinin etkililiği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Karadağ, B.F. (2017). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen öğrencilerin anlama-anlatma becerilerine yönelik bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Kayseri.
• Karadağ, R. (2010). İlköğretim Türkçe dersinde farklılaştırılmış öğretim yaklaşımının uygulanması: bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Karagöz, M. (2018). Türk ve dünya klasikleriyle yapılandırılmış dil ve edebiyat öğretimi tasarısı: okulöncesinden yükseköğretime (bir eylem araştırması).
• Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. (9. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karatay, H., İpek, O. ve Karabuğa, H. (2018). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde dört kare yazma yöntemi: b2 düzeyi üzerine bir eylem araştırması. Turkish Studies Educational Sciences, 13(19), 1101-1123.
• Kaşkaya, A. (2016). Beyin etkileme metodu destekli öğretim ile akıcı okuma ve okuduğu anlamanın geliştirilmesi: bir eylem araştırması. Eğitim ve Bilim, 41 (185), 281-297.
• Kaya, B. (2016). Yazma güçlüğü olan bir ilkokul 4. sınıf öğrencisine bitişik eğik yazı öğretimi. Turkish Studies Educational Sciences, 11 (3), 1407-1434.
• Kodan, H. (2016). Yazma güçlüğü olan üçüncü sınıf öğrencisinin el yazısı okunaklılığının geliştirilmesi: eylem araştırması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi
• Konuk, S. (2017). İkna edici yazma becerisinin geliştirilmesine yönelik bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kuru, O. (2017). Mikro öğretim tekniğinin akıcı konuşma becerisine etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 792-810.
• Kuşdemir, Y., Kurban, H. ve Bulut, P. (2018). Yazma güçlüğü yaşayan bir öğrenci ile ilgili eylem araştırması, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1190-1209.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar).
• Nohutçu, U. (2015). Yükseköğretim öğrencilerinin işlevsel yazma becerilerinin geliştirilmesine yönelik bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Örs, E. (2015). İkinci sınıf öğrencilerinin görsel okuryazarlığı üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Papatğa E. (2016). Okuduğunu anlama becerilerinin scratch programı aracılığıyla geliştirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Potur, Ö. (2014). Ortaokul Türkçe derslerinde eleştirel okuryazarlık eğitimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Saban A. ve Ersoy A. (2017). Eğitimde nitel araştırma desenleri. (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sarıtaş, H. (2014). Kültürel yaklaşımın Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde uygulanması ve öğrenci görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Sayın, H. (2015). Medya okuryazarlığı becerilerinin ortaokul Türkçe programı içerisindeki yeri ve öğrencilerin medya metinleri üretme becerilerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Sidekli, S. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuma ve anlama becerilerini geliştirme (eylem araştırması). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sidekli, S. (2010). Eylem araştırması: ilköğretim dördüncü sınıf öğrencilerinin okuma ve anlama güçlüklerinin giderilmesi. TÜBAR XXVII, 564-580.
• Sidekli, S. (2012). Yazma becerisinin geliştirmek için hikâye piramidi. Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 31.
• Sözen, N. ve Akyol, H. (2018). Rehberli okuma yöntemi: bir eylem araştırması. Turkish Studies Educational Sciences, 13(19), 1633-1658.
• Tabak, G. (2013). Yabancılara Türkçe öğretiminde benzetim (simülasyon) tekniğinin kullanımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Kayseri.
• Tabak, G. (2017). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde dijital öykü kullanımı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Tanrıkulu, F. (2014). Medya okuryazarlığı bağlamında çocuk dergileriyle zenginleştirilmiş Türkçe dersinin etkililiği: bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Tok, M. (2012). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde akademik yazma becerilerinin geliştirilmesine yönelik uygulamalı bir çalışma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Tok, M. (2014). Paragraf türlerinin öğretimi sürecinde yazma becerilerine ilişkin bilişsel süreçlerin geliştirilmesi: bir eylem araştırması. K. Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23 (2), 889-912.
• Tok, M. ve Gönülal, M. (2014). 8. sınıf öğrencilerinin yazma taslakları aracılığıyla metin tutarlıklarının sağlanması: bir eylem araştırması. Turkish Studies Educational Sciences, 9(6), 1005-1021.
• Türkmenoğlu, M. (2016). İlkokulda akran öğretimi aracılığıyla okuma güçlüğünün giderilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Tüzel, S. (2012). İlköğretim ikinci kademe Türkçe derslerinde medya okuryazarlığı eğitimi: bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Ulu, H. (2017). Türkçe dersinde ağ araştırmasına dayalı öğretim: bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uysal, H. (2018). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin zihin haritası yöntemi ile hikâye yazma becerilerinin geliştirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Uzun, O. (2018). Seçici dinleme stratejisinin iki dilli beşinci sınıf öğrencilerinin not alma ve özet çıkarma becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Uzuner, F. G. (2014). Okuduğunu anlama ve yazma becerisinin aksiyon araştırması aracılığı ile geliştirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Varışoğlu, B. Şahin A. ve Göktaş Y. (2013). Türkçe Eğitimi Araştırmalarında Eğilimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 13 (3), 1767-1781.
• Vidin, G. (2013). Bir ilkokul ikinci sınıf öğrencisinin okuma yazma öğrenmesindeki güçlüklerin ve çözümüne yönelik çalışmanın etkililiğinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Yamaç, A. (2015). İlkokul üçüncü sınıf öğrencilerinin yazma becerilerinin gelişiminde dijital hikayelerin etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yegen, Ü. (2014). Ortaokul öğrencilerinin konuşma becerilerinin geliştirilmesinde görsellerin etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, İ. ve Şeref, İ. (2015). Arap öğrencilerin Türkçe okuma sesletim becerilerinin geliştirilmesinde şiirden yararlanma. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(3), 1213-1228.
• Yılmaz, M. (2018). Yeni gelişmeler ışığında Türkçe öğretimi. (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Yüksel, A. (2010). Okuma güçlüğü çeken bir öğrencinin okuma becerisinin geliştirilmesine yönelik bir çalışma. Kuramsal Eğitimbilim, 3 (1), 124-134.