An Attempt to Classify Kurdish Legends Using the Juha Pentikainen Method: Example of Adıyaman

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 206 - 227, 25.08.2021

Tekin Çifçi

https://doi.org/10.21600/ijoks.936115

Öz

Legends are one of the genres of folk narrative that occupy an important place in the daily life of the people. Legends, the creation and destruction of the world for thousands of years; historical events; supernatural beings and events; They are folk narratives that are believed to be "as if they are real" in many subjects, including religious leaders and heroes, and that are transmitted from generation to generation by developing and transforming. The classification of the legends is important in order to know and understand the social memory and beliefs of the people closely. It is urgent to compile, classify and analyze legends, especially in terms of preserving and maintaining Kurdish oral culture and literature. The aim of this article is to determine the Kurdish folk legends compiled from the region of Adıyaman province and to try to classify them with Juha Pentikainen method. In this study, the face-to-face interview technique was applied with 21 people who were knowledgeable about the subject and were identified with the snowball method. As a result of the interviews, 28 legends from the region were identified, compiled, and deciphered. The legends are classified as traveler and locale, according to the method of Juha Pentikainen, and are summarized. As a result, legends of both types were found in Adıyaman region, 7 travelers and 21 of them local. It has been observed that the legends have a universal character in terms of genre, form, and motif. Most of the legends are narrated by men, but it has been determined that the legends about the miracles about personalities important in terms of religious representation are mostly told and cared for by women. It has been determined that the legends play an important role in the establishment and execution of the social order as well as their literary and artistic characters.

Anahtar Kelimeler

Legend, Kurdish Legends, Adıyaman, Classification of Pentikainen, Function of legends

Kaynakça

• Alptekin, AB. (2014). Efsane ve Motifleri Üzerine. Ankara: Akçağ Yayınevi.
• Amos, DB. (1981). Folklore Genres, Texas: University of Texas Press.
• Aykaç, Y. (2017). Bîbliyografyaya Tezên Beşên Kurdolojiyê yên li Tirkiyeyê (2011-2016). The Journal of Mesopotamian Studies., 2(1), 119-132.
• Bane, T. (2016). Encylopedia of Giants and Humanoids in Myth, Legend and Folklore, Nort Carolina: Mc Farland Company, İnc, Publishers.
• Biray, N. (2013). Terim Dünyamızda Yılan: Kavram, Anlam ve Yapı Bakımından. Avrasya Terim Dergisi, 1(2), 95-113.
• Boratav, PN. (1969). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Buch, W. (2006). Masal ve Efsane Üzerine. (çev. Ali Osman Öztürk). Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 1 içinde (354-362). ed. Oğuz, MÖ, Ekici, M., Özdemir, N., Öğüt Eker, G., Gürçayır, S., Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Çetin, N. (2007). Adıyaman İli ve Çevresindeki Manevi Halk İnançlarının Dinler Tarihi Açısından Değerlendirilmesi. (Teza lîsansa bilind ya çapnekirî). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Çifçi, T. (2019). Adıyaman ve Çevresinde Halk İnançları ve Halk Hekimliği (Baweriyên Gelêrî û Dermanê Kurmancî li Herêma Semsûrê). (Teza doktorayê ya çapnekirî). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Çifçi, T. (2019). Kürt Halk Hekimliği, Tedavi Yöntemleri ve Ocaklık Kültürü: Adıyaman Örneği. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi,, 5(10), 75-100.
• Dêgh, L. (2006). Günümüz Bağlamında Efsane Üzerine Teorik Bir Düşünme ve Efsanenin Tanımı. (çev. Selcan Gürçayır). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 1 içinde (203-234). ed. Oğuz, MÖ, Ekici, M., Özdemir, N., Öğüt Eker, G., Gürçayır, S., Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Duman, M. (2013). Türkiye’de 2000-2012 Yılları Arasında Halk Bilimi Alanında Hazırlanan Doktora Tezleri Üzerine Bir Değerlendirme. Millî Folklor, 25(99), 159-174.
• Eliade, M. (1999). Şamanizm. (çev. İsmet Birkan). İstanbul: İmge Yayınevi.
• Eliade, M. (2003). Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi. Cilt 1. (çev. Ali Berktay). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Keskin, N. (2019). Folklor û Edebiyata Gelêrî. Stenbol: Weşanên Avesta.
• Kvideland, R., & Sehmsdorf, H. K. (1988). Scandinavian folk belief and legend (Vol. 15). University of Minnesota Press.
• Mullen, PB. (1971). The Relationship of Legend and Folk Belief. The Journal of American Folklore, 84(334), 406-413.
• Nagy, I. (1998). Classification of Origin Legends. In Die heutige Bedeutung oraler Traditionen/The Present-Day Importance of Oral Traditions (pp. 307-314). VS Verlag für Sozialwissenschaften.
• Nişanyan, S. (2020). Efsane, di nav Nişanyan Sözlük de. (10 Îlon 2020) https://www.nisanyansozluk.com/.
• Oğuz, MÖ. (2012). Karacaoğlan: Anlatıcılar ve Biyografiler. Millî Folklor, 24(93), 53-61.
• Pentikainen, J. (1995). Efsanenin Yapısı ve İşlevi. Wergera ji bo Tirkî: İsmail Görkem. Milli Folklor, 25, 46-56.
• Sakaoğlu, S. (1980). Anadolu-Türk Efsanelerinde Taş Kesilme Motifi ve Bu Efsanelerin Tip Kataloğu. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Sokolov, YM. (2009). Folklor: Tarih ve Kuram. (çev. Yetke Özer). Ankara: Geleneksel Yayınları., 2009.
• Şimşek, E. (2018). Kadirli (Osmaniye) ve Çevresinde Hasan Dede ile İlgili İnanış ve Menkıbeler. Orhan Kurtoğlu (ed.). IV. Uluslararası Alevilik ve Bektaşilik Sempozyumu (18-20 Ekim 2018 Ankara) Bildiriler Kitabı. 1 içinde (519-534.ss). Ankara: Hacı Bayram Veli Üniversitesi Yayınları, 2018.
• Toprak, SV. (2018). Hısnımansu. Adıyaman: Adıyaman Üniversitesi Yayınları.
• Türktaş, MM. (2012). Denizli Efsaneleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Yalçınkaya, F. (2019). Anadolu Efsanelerinde Kadın ve Çocukların Kuşa Dönüşmesi Motifi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(28), 945-955.
• Yeşildal, Ü. Y. (2018). Bir Arketip Olarak Yılan. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(13), 420-431.