GÖÇMEN VE MÜLTECİ ÖĞRENCİLERE TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE OKULDA YAPILAN ORYANTASYON ÇALIŞMALARININ ROLÜ

Yıl 2020, Cilt: II Sayı: II, 45 - 59, 31.12.2020

Döndü Nur Temiz

Öz

Mülteci; ülkesinde dini, sosyal konumu, ırkı, siyasal düşüncesi veya ulusal kimliği sebebiyle kendisini baskı altında hissederek kendi devletine olan güvenini kaybeden, kendi devletinin ona tarafsız davranmayacağı düşüncesi ile ülkesini terk edip, başka bir ülkeye sığınma talebinde bulunan ve bu talebi o ülke tarafından kabul edilen kişidir. Göçmen ise; mülteci tanımında bulunan nedenlerin dışında, çoğu zaman ekonomik gerekçelerle, ülkesini gönüllü olarak terk ederek başka bir ülkeye, o ülke yetkililerinin bilgi ve izni dâhilinde yerleşen kişidir. Göçmen ve mültecilerin gerçekleştirdikleri göç olayları sonucunda farklı kültürlere sahip insanların bir arada yaşama zorunluluğu, bazı sorunlara neden olmuştur. Ortaya çıkan en mühim sorunlardan biri de eğitimdir. Eğitimde ise öncelikli sorun mülteci ve göçmenlerin ana dilinin Türkçe olmamasıdır. Bu nedenle bu sorunlar arasından Türkçe öğretimi öncelik kazanmıştır. Türkçe öğretimi için Milli Eğitim Bakanlığı, üniversiteler ve sivil toplum örgütleri gibi çeşitli kurumlar kurslar düzenlemektedir. Ancak göçmenler ve mülteciler yabancı dil olarak Türkçe öğreniminde birçok sorunla karşılaşmışlardır. Bu sorunlardan bazıları çözülse de Türkçe öğrenmede eksiklik devam etmektedir. Çalışmamızda göçmen ve mülteci öğrencilere Türkçe öğretiminde okulda yapılan oryantasyon çalışmalarının ve okul içi- okul dışı sosyal etkinlik faaliyetlerinin rolü üzerinde durulacaktır. Bu çalışma, 2019-2020 eğitim- öğretim yılında Düzce ilinde mülteci, göçmen ve Türk öğrencilerin beraber eğitim gördüğü iki tane devlet okulunda yürütülmüştür. Bu nitel çalışmada, yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Bu eğitim kurumlarında görev yapan ve sınıflarında göçmen veya mülteci öğrenci bulunan 6 öğretmen ile yine bu okullarda eğitim gören 9 mülteci ve 3 göçmen öğrenci ile görüşülmüştür. Verileri analiz etmek için betimsel çözümleme yöntemi kullanılmıştır. Analiz sonucunda liselerde eğitim gören göçmen ve mülteci öğrencilerin okula adapte olmaları için yapılan oryantasyon çalışmalarının ve liselerde organize edilen sosyal etkinlik faaliyetlerinde göçmen ve mülteci öğrencilere daha fazla yer verilmesinin, bu öğrencilerin Türkçe öğrenmelerinde olumlu bir etkiye sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Bu çalışmadan yola çıkarak sayıları Türkiye’de her geçen gün artan göçmen ve mültecilere yönelik okul oryantasyon çalışmalarının ihmal edilmemesi ve yapılan sosyal faaliyetlerin sayısının artması gerektiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Yabancılara Türkçe öğretimi, göçmen, mülteci, okul oryantasyon çalışmaları, sosyal etkinlik

Kaynakça

• Akkaya, A. ve Gün, M. (2016). Araplara Türkçe Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar: Ürdün Örneği, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 11/19, s. 9-18.
• Akkaya, A. (2013). Suriyeli mültecilerin Türkçe algıları. Ekev Akademi Dergisi, 56(56), 179-190.
• Atlıhan, Ayşe Müge (2019), Göçmen Öğrencilerin Okul Örgütüne Uyumunda Öğretmen Ve Okul Yöneticilerinin Rolleri, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi Bilim Dalı, Tezsiz Yüksek Lisans Projesi
• Avcı, Y. E., Koçoğlu, E. ve Ekici, Ö. (2013). Göçün Eğitim ve Eğitim Yönetimine Etkisine İlişkin Okul Yöneticilerinin Görüşleri (Diyarbakır Örneği). International Journal of Social Science (JASS), 6 (2), 91-105.
• Balkar, B., Şahin, S. ve Babahan, N. I. (2016). Geçici eğitim merkezlerinde (GEM) görev yapan Suriyeli öğretmenlerin karşılaştıkları sorunlar. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(6), 1290-1310.
• Barın, E. (2008). Yabancılara Türkçenin öğretiminde motivasyonun önemi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7, 135-143.
• Bahar, H , Yılmaz, O . (2018). Ahıska, Göç ve Eğitim. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6 (2), 238-257. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/enad/issue/38696/450181
• Balkar, B., Şahin, S. ve Işıklı-Babahan, N. (2016). Geçici Eğitim Merkezlerinde (GEM) Görev Yapan Suriyeli Öğretmenlerin Karşılaştıkları Sorunlar. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(6), 1290-1310
• Başar, M., Akan, D., & Çiftçi, M. (2018). Mülteci Öğrencilerin Bulunduğu Sınıflarda Öğrenme Sürecinde Karşılaşılan Sorunlar. Kastamonu Education Journal, 26(5), 1571-1578. doi:10.24106/kefdergi.427432
• Bozan, İ , Kaştan, Y . (2018). Göç Yaşamış Öğrencilerin Karşılaştıkları Sorunlara İlişkin Görüşleri: Bir Durum Çalışması. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (10), 225-248. DOI: 10.20860/ijoses.447898
• Candaş Karababa, Z. C. (2009). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretimi ve karşılaşılan sorunlar, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 42 (2). 265-277.
• Coşkun, İ. & Emin, M.N. (2018). Türkiye’de Göçmenlerin Eğitimi: Mevcut Durum ve Çözüm Önerileri (Politika Notu No.2018/03). İstanbul: İLKE İlim Kültür Eğitim Derneği.
• Demirci, M. (2015). B1 Seviyesinde Türkçe Öğrenen Suriyeli Öğrencilerin Sesli Okuma Becerisiyle İlgili Tespitler. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(7), 333-358.
• Derman, S. (2010). Yabancı uyruklu öğrencilerin Türkiye Türkçesi öğreniminde karşılaştıkları sorunlar, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29, 227-247.
• Er, O., Biçer, N. ve Bozkırlı, K. Ç. (2012). Yabancılara Türkçe öğretiminde karşılaşılan sorunların ilgili alan yazını ışığında değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 1(2).
• Erden, G., Gökçe, G. (2009). Savaş Yaşantılarının Ardından Çocuk ve Ergenlerde Gözlenen Travma Tepkileri ve Psiko-Sosyal Yardım Önerileri Türk Psikoloji Yazıları 12 (24) 1-13
• Erdoğan, M. M. (2014). Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal kabul ve uyum araştırması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi.
• İstanbul Bilgi Üniversitesi.(2015). Suriyeli mülteci çocukların Türkiye devlet okullarındaki durumu politika ve uygulama önerileri. http://www.cocukcalismalari.org/wpcontent/ uploads/2015/09/Suriyeli-Çocuklar-Egitim-Sistemi-Politika-Notu.pdf
• Lordoğlu, K. (2015). Türkiye’ye yönelen düzensiz göç ve işgücü piyasalarına bazı yansımalar. Çalışma ve Toplum. 44, 29-44.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2014). Yabancılara Yönelik Eğitim-Öğretim Hizmetleri.http://mevzuat.meb.gov.tr/html/yabyonegiogr_1/yabyonegiogr_1.html internet adresinden alınmıştır. Erişim: 15 Kasım 2017.
• Okur, A. (2013). İlk okuma ve yazma öğretimi. Türkçe öğretimi. Ankara: Pegem akademi yayıncılık.
• Özbay, M. ve Melanlıoğlu, A. G. D. (2008). Türkçe eğitiminde kelime hazinesinin önemi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1).
• Özdemir, Ç. (2016). Sivas İlinde Öğrenim Gören Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Okul İklimine Etkisine İlişkin Görüşlerin İncelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Cumhuriyet Üniversitesi: Sivas.
• Sakız, H. (2016). Göçmen Çocuklar ve Okul Kültürleri: Bir Bütünleştirme Önerisi. Göç Dergisi, 3(1), 65- 81.
• Sağlam, H. İ. ve İlksen Kanbur, N. (2017). Sınıf Öğretmenlerinin Mülteci Öğrencilere Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 310-323.
• Şeker, B. D., Sirkeci, İ. ve Yüceşahin, M. M. (drl.) (2015). Göç ve uyum (Turkish migration series). London, UK: Transnational Press London
• Şimşir, Z. Ve Dilmaç, B. (2018) Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Eğitim Gördüğü Okullarda Öğretmenlerin Karşılaştığı Sorunlar ve Çözüm Önerileri Elementary Education Online, 2018; 17(2): pp. 1116-1134 İlköğretim Online, 2018; 17(2): s.1116-1134.
• Talas, M. (2005). Tarihi Süreçte Türk Beslenme Kültürü ve Mehmet Eröz’e Göre Türk Yemekleri. Türkiyat Araştırmları Dergisi, 273-283.
• Tunç, A. Ş. (2015). Mülteci davranışı ve toplumsal etkileri: Türkiye’deki Suriyelilere ilişkin bir değerlendirme. Tesam Akademi Dergisi, 2(2), 29-63.
• Ünal, K., Taşkaya, S. M. ve Ersoy, G. (2018). Suriyeli göçmenlerin yabancı dil olarak Türkçe öğrenirken karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 134-149.
• Yalçın (2017) İstanbul’da Yaşayan Suriyeli Çocukların Eğitime Katılımları Bağlamında Uyum ve Kültürleşme Süreçleri, T.C. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yerel Yönetimler Anabilim Dalı Küresel Şehirler ve İstanbul Araştırmaları Bilim Dalı
• Yalçın, C. (2004). Göç Sosyolojisi, Anı Yayıncılık, Ankara.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.