İSTENİLMEYEN TÜRDEN ÖĞRENCİ DAVRANIŞLARI VE BU DAVRANIŞLARI ORTADAN KALDIRMAK İÇİN ÖĞRETMENLERİN BAŞVURDUKLARI YÖNTEMLERİN İNCELENMESİ (ANKARA-GÖLBAŞI İLÇESİ ÖRNEĞİ)

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: I, 74 - 90, 30.06.2022

Ziya Bozdemir

Öz

Yapılan bu araştırmanın amacı, ortaöğretim kurumlarında görevli olan öğretmenlerin sınıf ortamında karşılaştıkları istenilmeyen türden öğrenci davranışlarının ve bu davranışları ortadan kaldırmak için öğretmenlerin başvurdukları yöntemlerin belirlenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu Ankara- Gölbaşı ilçesinde bulunan 7 farklı ortaöğretim kurumunda görevli bulunan ve benzeşik örnekleme yöntemi ile çalışmaya katılan 205 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri ölçek kullanılarak toplanmış ve SPSS 24 programı ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda derslerde en sık karşılaşılan istenilmeyen öğrenci davranışları; derste sebepsiz olarak yere sınıfta dolaşma, arkadaşlarının araç gereçlerine zarar verme, sınıfta gizli bir biçimde bir şeyler yeme içme, ders esnasında kendi aralarında not yazma, verme, derste abartılı gülme olarak bulunmuştur. Biraz önemli davranışlar ile önemli derecesi yüksek davranışların gözlenme sıklığı, daha az öneme sahip davranışların gözlenme sıklığına oranla daha yüksek görülmektedir. Ayrıca, istenilmeyen türden davranış gruplarının tamamında cinsiyete göre anlamlı farklılık tespit edilmiştir (p<0,05). Erkekler, kadın öğretmenlere göre az önemli davranışlarla daha sık karşılaşmaktadırlar. Biraz önemli davranışlar, çok önemli davranışlar ve genel istenilmeyen davranışlar ile ise kadın öğretmenler erkeklere oranla daha fazla karşılaşmaktadırlar. Diğer taraftan; öğrenci ile yaptığı davranış hakkında konuşma, öğrenciye sınıf içerisinde uyması gereken kuralları hatırlatma ve sınıfta bulunan tüm öğrencileri uyararak sınıfın kurallarını vurgulama en sıklıkla başvurulan yöntemler olarak tespit edilmiştir. Bunun yanında öğretmenlerin kısa süreli müdahalede bulunma yöntemlerini, orta ve uzun süreli stratejilere göre çok daha az sıklıkta tercih ettikleri anlaşılmıştır. Öte taraftan uzun süreli stratejiler açısından kadın öğretmenlerin davranışta bulunma sıklık ortalaması erkek öğretmenlerinkinden anlamlı ölçüde farklılaşmış olup erkek öğretmenlerin uzun süreli stratejileri kadın öğretmenlere kıyasla daha çok kullandıkları görülmektedir. (p<0,05).

Anahtar Kelimeler

İstenmeyen Davranış, Ortaöğretim, Sınıf Yönetimi.

Teşekkür

Erol SÖNMEZ hocama her türlü destek ve anlayışı için teşekkürü bir borç biliyorum. Ayrıca, Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisine akademik camiaya vermiş oldukları katkılar nedeniyle teşekkür ederim.

Kaynakça

• Baltacı, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. BEÜ SBE Derg., 7(1): 231-274.
• Başar, H. (1999). Sınıf Yönetimi. İstanbul: MEB Yayınları.
• Beşdok, D. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin sınıf yönetiminde karşılaştıkları istenilmeyen öğrenci davranışlarını önleyebilme yeterliliklerinin değerlendirilmesi (Kayseri ili örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Bolat, F. (2002). Ortaöğretim öğretmenlerinin sınıf yönetiminde davranışsal yeterliliklerinin öğrencilerce değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Dawson, C. (2015). Araştırma Yöntemlerine Giriş (A. Arı, Çev.). Konya: Eğitim Yayıncılık.
• Erden, M. (2001). Sınıf Yönetimi. İstanbul: Alkım Yayınları.
• George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10a ed.). Boston: Pearson.
• Kalender, T. N. (2021). Sınıf yönetiminde istenilmeyen öğrenci davranışları konusunda Türkiye'de yapılmış akademik çalışmalar üzerine bir inceleme (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karip, E. (2002). Sınıf Yönetimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Kılbaş, Ş. (2003). Sınıf Yönetimi. Adana: Nobel Yayınevi.
• Kızıl, A. (2019). Öğretmenlerin görüşlerine göre istenilmeyen öğrenci davranışları ve geliştirdikleri çözüm önerileri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Korkmaz, İ., Kaya, Z. (2004) İstenmeyen Davranışların Önlenmesi: Sınıf Yönetimi. Ankara: PagemA Yayıncılık.
• Özdemir, T. (2009). İstenmeyen öğrenci davranışlarının görülme sıklığı ile öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Özer-Özgözgü, E. (2007). Lise öğretmenlerinin sınıfta karşılaştıkları istenilmeyen davranışlarla baş etme stratejileri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Öztürk, B. (2002). Sınıfta İstenmeyen Davranışların Önlenmesi ve Giderilmesi: Sınıf Yönetimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Pala, A. (2005). Sınıfta İstenmeyen Öğrenci Davranışlarını Önlemeye Dönük Disiplin Modelleri. Manas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 171-179.
• Sakallıoğlu, A. (2014). Ortaokullarda görev yapan branş öğretmenlerinin sınıf içerisinde karşılaştıkları istenilmeyen davranışlar ve bunları yönetmede kullandıkları stratejiler (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şenkulak, S. (2010). Ortaöğretim kurumlarında çalışan İngilizce öğretmenlerinin sınıf yönetiminde karşılaştıkları istenilmeyen öğrenci davranışları ve bu davranışların yarattığı sorunları çözme becerileri (Kayseri ili örneği) (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th ed). Boston: Allyn & Bacon.
• Tekin, E. (2019). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan branş öğretmenlerinin sınıf yönetiminde karşılaştıkları istenilmeyen davranışlar ve bunlarla başa çıkma yöntemleri ile kişilik tiplerinin karşılaştırılması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Tertemiz, N. (2006). Sınıf Yönetimi ve Disiplin: Sınıf Yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yalçınkaya, M. (2006). Sınıfta Disiplin Kuralları Belirleme ve Uygulaması: Sınıf Yönetimi, Ankara: Nobel Yayınları.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2000). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.