ORTAOKUL ÖĞRETMENLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNDE ETİK DIŞI DAVRANIŞLARA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ / SECONDARY SCHOOL TEACHERS’ VIEWS ON UNETHICAL BEHAVIORS IN THE TEACHING PROFESSION

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 55 - 73, 31.12.2023

İlknur Kaşikci Yavuz Nejat İra

Öz

Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğretmenlerinin öğretmenlik mesleğinde etik dışı davranışlara ilişkin görüşlerinin tespitini yapmak ve öğretmenlerin etik dışı davranışlara ilişkin görüşlerini belirlemektir. Bu araştırmada, öğretmenlerin etik dışı davranışlarına ilişkin gerek yurt içinde gerekse yurt dışında yapılan çalışmalar incelenmiştir. Araştırma nitel araştırma desenlerinden olgubilim deseninde tasarlanmıştır. Olgubilim deseni farkında olunan ancak hakkında geniş bir bilgiye sahip olunmayan bir olay, deneyim, algı, yönelim, kavram ya da durum olarak söylenebilir (Yıldırım & Şimşek, 2021). Araştırmanın çalışma grubu belirlenirken amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitleme örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Çalışma grubu, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, Fen Bilimleri, İngilizce, Matematik, Müzik, Sosyal Bilgiler, Rehberlik, Beden Eğitimi ve Türkçe öğretmenlerinden her alandan en az 1 öğretmen olacak şekilde Çanakkale merkez ilçede MEB’e bağlı ortaokullarda görev yapmakta olan toplam 10 ortaokul öğretmeninden oluşmaktadır. Veriler yarı-yapılandırılmış görüşmeler aracılığı ile katılımcılarla yüz yüze görüşülerek toplanmış ve betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Betimsel analiz; katılımcılardan nitel yönteme dayalı yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile elde edilen verilerin (katılımcıların ifadeleri, yazdıkları veya dokümanların içeriği), orijinal haline sadık kalınarak, doğrudan alıntılar yaparak betimsel bir yaklaşımla aktarılmasıdır (Kümbetoğlu, 2005). Çalışma sonucunda öğretmenlerin etik dışı davranışları mesleğin statüsünü zedeleyen, etkili öğretmenlik yapabilmeyi engelleyen bir öge olarak gördükleri ortaya çıkmıştır.

Abstract
The aim of this research is to determine the opinions of secondary school teachers about unethical behavior in the teaching profession and to determine the opinions of teachers about unethical behavior. In this study, studies conducted both at home and abroad regarding the unethical behavior of teachers were examined. The research was designed in the phenomenology pattern, which is one of the qualitative research patterns. A phenomenological pattern can be said as an event, experience, perception, orientation, concept or situation that is aware of but does not have extensive knowledge about (Yıldırım & Şimşek, 2021). The maximum variation sampling method was used as one of the purposeful sampling methods when determining the study group of the research. The study group is consisted of 10 teachers that are Turkish, Mathematics, Religious and Moral, Music, Physical Education, Social Studies, Foreign Language, Guidance Counselor and Science branches who are still working at secondary schools which are affiliated to Ministry of National Education in the central district of Çanakkale. The data were collected by face-to-face interviews on a voluntary basis from teachers working in public secondary schools in Çanakkale city center and in different branches using a semi-structured interview form. The collected data were analyzed by descriptive analysis method. Descriptive analysis is the transfer of data obtained from participants by semi-structured interview technique based on qualitative method (statements of participants, written documents or content of documents) with a descriptive approach by making direct quotations, being faithful to the original state exactly as it is (Kümbetoğlu, 2005). As a result of the study, it has been revealed that teachers consider unethical behavior as an element that damages the status of the profession and prevents effective teaching.
Keywords: ethics, ethics of teaching profession, unethical behaviors in teaching, opinions of teachers.

Anahtar Kelimeler

Etik, öğretmenlik meslek etiği, öğretmenlikte etik dışı davranışlar, öğretmen görüşleri.

Etik Beyan

Yazarlar araştırmanın tüm süreçlerinde etik ilkelere uygun davrandıklarını ve yazarlar arasında herhangi bir çıkar çatışmasının olmadığını beyan ederler.

Kaynakça

• Arslan, M. (2018). Meslek etiği ve öğretmenlik meslek etiğine ı̇lişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdenı̇z Ünı̇versı̇tesı̇, Eğı̇tı̇m Bı̇lı̇mlerı̇ Enstı̇tüsü, Antalya.
• Aydın, İ. (1998). Yönetsel mesleki ve örgütsel etik. Pegem Akademı̇ Yayıncılık: Ankara.
• Aydın, İ. (2021). Eğitim ve öğretimde etik. Pegem Akademı̇ Yayıncılık: Ankara.
• Cevizci, A. (2013). Uygulamalı etik. (s.277). Say Yayınları: İstanbul.
• Duran, K. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin mesleki etik davranışları algılama düzeylerinin ve etik ikilemleri çözümlemelerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Ünı̇versı̇tesı̇, Ankara.
• Glaser, B., & Strauss, A. (1967). The discovery of grounded theory. Strategı̇es For Qualı̇tatı̇ve Research. Socı̇ology Press Mı̇ll Valley, Ca.
• Güvenç, H., & Tezcan, G. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin mesleki etik ikilemleri. Pamukkale Ünı̇versı̇tesı̇ Eğı̇tı̇m Fakültesı̇ Dergı̇sı̇, (49), 439-460. https://doi.org/10.9779/pauefd.588753
• Kalelı̇, İ. (2017, Eylül). Malala yousafzay hakkında. Ogretmensı̇temı̇z. https://www.ogretmensitemiz.com/yasam/bir-cocukbir-ogretmen-bir-kalem-dunyayi-degistirebilir-h13809.html (Erişim Tarihi: 14.01.2022)
• Karataş, A. (2013). İlköğretim öğretmen adayları için meslek etiğinin önemi. Marmara Ünı̇versı̇tesi, Coğrafya Dergı̇sı̇, (28), 304-318.
• Kaya, İ., Dinçer, B., Satmaz, İ., Özdeş, G., Özen, Ö. E., & Taşkın, Y. (2014). Öğretmenlik mesleği. İ. Kaya (Ed.), Öğretmenlik mesleğinde etik içinde (s. 147-160). Paradigma Akademi Yayınları: İ̇stanbul.
• Kümbetoğlu, B. (2005). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. Bağlam Yayıncılık: İ̇stanbul.
• MEB İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü. (2015). Eğitimciler İçin Mesleki Etik İlkeler. http://ikgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_06/02032141_mesleki_etik_ilkeler.pdf (Erişim Tarihi: 04.12.2021).
• Patton, M. Q. (2015). Qualitative research and evaluation methods. 4. Edı̇tı̇on. Sage Publı̇catı̇on Inc.: USA.
• Pehlivan, İ. (1998). Yönetsel mesleki ve örgütsel etik. 1. Basım. Pegem Akademi Yayıncılık: Ankara.
• Recepoğlu, S., & Kılıç, M. (2022). Sosyal bilgiler ve fen bilimleri öğretmen adaylarının eğitim ortamlarındaki etik algıları ve davranışları. Trakya Eğı̇tı̇m Dergı̇sı̇, 12(2 Mayıs 2022), 836-850.
• Şakar, M. C. (2010). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin etik görüşlerinin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yüzüncü Yıl Ünı̇versı̇tesı̇, Sosyal Bı̇lı̇mler Enstı̇tüsü, Van. Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 12. Baskı. Seçkı̇n / Sosyal Bı̇lı̇mler Yayıncılık: Ankara.
• Tamkan, M. (2022). Okul öncesi eğitimdeki çocukların hakları ve etik yaklaşımlar. Dı̇si̇plı̇nlerarası Çocuk Hakları Araştırmaları Dergı̇sı̇, (3), 33-48.
• Türk Dil Kurumu. https://sozluk.gov.tr/ (Erşim Tarihi: 19.11.2021).
• Yücel, D., & Tankutay, H. (2023). Öğretmenlerin yaşadıkları etik ikilem durumlarının ve bu durumlara ilişkin çözüm yollarının değerlendirilmesi. Mı̇llı̇ Eğı̇tı̇m Dergı̇sı̇, 52(237), 409-436.