6.Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Dinleme Metinlerinin Öğrencilerin Söz Varlığına Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 11, 03.12.2018

Talat Aytan , Gökhan Güneş Güllü Uysal

Öz

Türkçe
öğretiminde anlama ve anlatma becerilerinin geliştirilmesi esastır. Dinleme ve
okuma anlamanın; konuşma ve yazma ise anlatmanın alt becerileridir. Dinleme,
işitmeyi de kapsayan aktif ve zihinsel bir süreçtir. Alan yazında ihmal edilmiş
bir beceri olarak kabul gören dinleme, anne karnında gelişmeye başladığı için
bireyin ilk temel dil becerisidir. Ders kitapları, bütün derslerde olduğu gibi
Türkçe dersinin de vazgeçilmez bir öğrenme materyalidir. Türkçe ders kitapları,
dersin işleniş sürecine katkı sunmakla birlikte öğrencilere de ders içinde ve
dışında birçok noktada yardımcı olmaktadır. Bireyin anlama ve anlatma
imkânlarını belirleyen kelime kadrosuna söz varlığı denir. Zengin bir söz
varlığı, anlama ve anlatma becerisindeki başarı düzeyiyle doğru orantılıdır. Bu
bağlamda Türkçe ders kitapları, 2018 Türkçe Öğretim Programı’nın özel amaçları
arasında sayılan söz varlığını
zenginleştirerek dil zevki ve bilincine ulaşabilmede mühim bir vazifeyi
üstlenmektedir. Bu çalışmada örneklem olarak seçilen 6.sınıf Türkçe ders
kitabındaki dinleme metinlerinin, öğrencilerin söz varlığına katkısını ortaya
koymak amaçlanmıştır. Tek grup ön test-son test deseninin benimsendiği
araştırmada 6.sınıf Türkçe ders kitabından seçilen üç metindeki hedef
kelimeleri içeren ve araştırmacılarca geliştirilen başarı testi, metin işleme
sürecinden önce öğrencilere uygulanmıştır. Ön testten sonra üç haftalık bir
izlek dâhilinde metin işleme süreci gerçekleştirilmiş, sürecin sonunda başarı
testi son test olarak uygulanmıştır. Elde
edilen tüm verilerden hareketle dinleme metinlerinin söz varlığına anlamlı bir
etkisinin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe ders kitapları, dinleme becerisi, söz varlığı

Kaynakça

• Adıgüzel, M. S. (2004). Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Yeryüzü Yayınevi.
• Antonacci, P. A. M. O’callaghan, C. (2012). Promoting Literacy Development 50 Research-Based Strategies for K-8 Learners "Section IV: Essential Strategies for Teaching Vocabulary"83-114.
• Baş, B. (2010). Söz varlığının oluşumu ve gelişiminde çocuk edebiyatının rolü. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27(27), 137-159.
• Bozkurt, B.Ümit. Canlı, S. (2017). 6.sınıf Türkçe ders kitabı.Ankara: Başak Yayınları.
• Bulut, M. ve Orhan, S. (2012). Türkçe-edebiyat ders kitaplarının dil ve kültür aktarımındaki rolü ve önemi üzerine bir inceleme. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 297-311.
• Calp, M. (2005). Özel öğreti alanı olarak Türkçe öğretimi. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Ceyhan, E. ve Yiğit, B. (2004). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Demirci, S. (2015). İlkokul 3. sınıflarda hedef söz varlığının geliştirilmesi üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dilidüzgün, Ş. (2014). Türkçe öğretiminde sözcük öğretme yöntemlerinin yeterliliği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(17), 233-258.
• Doğan, F. (2016). Türkçe dersi ortaokul öğrenci çalışma kitaplarındaki etkinliklerin söz varlığı üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siirt.
• Doğan, Y. (2007). İlköğretim İkinci Kademede Dil Becerisi Olarak Dinlemeyi Geliştirme Çalışmaları. Yayımlanmış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erkul, A. B. (2008) İlköğretim 8. sınıf Türkçe kitaplarındaki olaya dayalı metinlerin öğrencilerin söz varlığını geliştirmedeki etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Göçer, A. (2009). Türkçe eğitiminde öğrencilerin söz varlığını geliştirme etkinlikleri ve sözcük kullanımı. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4(4), 1025-1055.
• Gül, D. (2009). İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki kelime öğretiminde kullanılan etkinliklerin etkinliğine yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Gülsoy, T., Uçgun, D. (2013). 6. sınıf öğrencilerinin kelime hazinesinin geliştirilmesinde eğitsel oyunların etkisinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 8(13), 943-952.
• Gündoğdu, A.E. (2012). İlköğretim altıncı sınıf Türkçe dersi sözcük öğretimi etkinliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1(1), 201-217.
• Güneş, F. (2002). Ders kitaplarının incelenmesi. Ankara: Ocak Yayınları.
• K. Ahmet ve A. Hayati (Ed.) Umagan, S. (2007), İlköğretimde Türkçe Öğretimi, Dinleme Eğitimi (ss.149-163). Ankara: PegemA Yay.
• Karadüz, A. ve Yıldırım, İ. (2011), Kelime hazinesinin geliştirilmesinde öğretmenlerin görüş ve uygulamaları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 961 -984.
• Karasar, N. (2002). Bilimsel Araştırma Yöntemi (11.Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karatay. H. (2007). Kelime öğretimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 141-153.
• Koçkaya Yıldırım, G. (2014). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerine klasik yöntemlerle verilmeye çalışılan kelime öğretimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kurudayıoğlu, M., Karadağ, Ö. (2006). Ortak kelime hazinesi kazandırmada ilköğretim sekizinci sınıf Türkçe ders kitaplarının durumu. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 335-343.
• Küçükahmet, Leyla (2003), Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Lüle Mert, E. (2013). İlköğretim Türkçe Programı ile Türkçe çalışma kitaplarındaki kazanım ve etkinliklerin sözcük öğretimi açısından değerlendirilmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2/(5), 13-31.
• MEB (2018). Türkçe dersi (1-8.sınıflar) öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Okur, A. (2007). Serbest okuma etkinliğinin sözcük hazinesi ve kavram gelişimine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Şahin, A. (2008). İlköğretim birinci sınıf Türkçe ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı ve öğretmen kılavuz kitabının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 133-146.
• Tor, H. Erden, O. (2004). İlköğretim öğrencilerinin bilgi teknolojilerinden yararlanma düzeyleri üzerine bir araştırma. The Turkish Online Journal of Education Technology Jojet, 3(1).
• Vardar, B. (1998). Açıklamalı Dil bilim Terimleri Sözlüğü, Ankara: ABC Yayınları.
• Yapıcı, M. (2004). İlköğretim I.Kademe ders kitaplarının öğrenci düzeyine uygunluğu. Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 121-131.
• Yılmaz, T. ve Doğan, Y. (2014). 7. sınıf öğrencilerinin anlamını bilmedikleri kelimeler ve Türkçe ders kitaplarındaki kelime çalışmaları bağlamında kelime öğretimi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 279-295.