Analysis of Life Science Curriculum and Textbooks in the Context Culture of Live Together

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 159 - 187, 29.10.2023

Ahmet Akif Erbaş

https://doi.org/10.53046/ijotem.1345064

Öz

One of the effective institutions where the culture of live together can be transformed into behavior, good citizens can be raised and basic values can be transferred is the school. One of the effective tools that directs the processes in schools is textbooks and their contents. The culture of live together is an increasingly vital phenomenon. Therefore, textbooks should be prepared in accordance with the importance of the culture of live together. The purpose of this research; It was determined as "detection of the situation of the culture of live together in the primary school life science curriculum and textbooks". The research is a qualitative study and document analysis method was used. The data of the research were obtained from the 2018 life science curriculum and the life science textbooks taught in primary schools in the 2022-2023 academic year. It was observed that the culture of live together was mentioned both directly and indirectly in the life science curriculum. Basic life skills that support the culture of live together have been identified. It has been determined that there are many acquisition in the life science curriculum related to the culture of live together. Life science textbooks contain content that directly and indirectly supports the culture of live together. There is a separate section on the culture of live together in the 5th unit of each grade level. This situation shows that the culture of live together is important for the life science curriculum. It is thought that a more balanced distribution of the content on the culture of live together throughout the textbooks may yield positive results in terms of raising awareness on the subject.

Anahtar Kelimeler

Life science lesson, curriculum, textbook, culture of live together, values

Hayat Bilgisi Öğretim Programı ve Ders Kitaplarının Birlikte Yaşama Kültürü Bağlamında İncelenmesi

Öz

Birlikte yaşama kültürünün davranış haline getirilebileceği, iyi vatandaşlar yetiştirilebileceği ve temel değerlerin aktarılabileceği etkili kurumlardan birisi okuldur. Okullardaki süreçleri yönlendiren etkili araçlardan birisi ise ders kitapları ve bünyesindeki içeriklerdir. Birlikte yaşama kültürü gün geçtikçe daha da hayati önem taşıyan bir olgudur. Dolayısıyla ders kitaplarının birlikte yaşama kültürünün önemine uygun hazırlanması gerekmektedir. Bu araştırmanın amacı; ‘‘birlikte yaşama kültürünün ilkokul hayat bilgisi öğretim programı ve ders kitaplarındaki durumunun tespit edilmesi’’ olarak belirlenmiştir. Araştırma nitel bir çalışmadır ve doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri 2018 Hayat bilgisi öğretim programı ve 2022-2023 eğitim-öğretim yılında ilkokullarda okutulan hayat bilgisi ders kitaplarından elde edilmiştir. Hayat bilgisi öğretim programında hem doğrudan hem de dolaylı olarak birlikte yaşama kültürüne değinildiği görülmüştür. Birlikte yaşama kültürünü destekleyen temel yaşam becerileri tespit edilmiştir. Birlikte yaşama kültürü ile ilgili olarak hayat bilgisi öğretim programında birçok kazanımın olduğu tespit edilmiştir. Hayat bilgisi ders kitaplarında birlikte yaşama kültürünü doğrudan ve dolaylı olarak destekleyen içerikler yer almaktadır. Her sınıf seviyesinin beşinci ünitesinde birlikte yaşama kültürü ile ilgili müstakil bir bölüm bulunmaktadır. Bu durum hayat bilgisi öğretim programı için birlikte yaşama kültürünün önemli olduğunu göstermektedir. Birlikte yaşama kültürüne dair içeriklerin ders kitaplarının genelinde daha dengeli dağıtılması konuyla ilgili farkındalığın artırılması hususunda olumlu sonuçlar verebileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hayat bilgisi dersi, öğretim programı, ders kitabı, birlikte yaşama kültürü, değerler

Kaynakça

• Ablak, S. (2017). Sosyal bilgiler programındaki becerilere ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Akcan, E., & Türkmenoğlu, Ö. A. (2022). Hayat bilgisi ders kitaplarının farklılıklar açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(1), 423-459. https://doi.org/10.17152/gefad.951327
• Akıncı, B., Nergiz, A., & Gedik, E. (2015). Uyum süreci üzerine bir değerlendirme: Göç ve toplumsal kabul. Göç araştırmaları dergisi, 1(2), 58-83. https://www.gam.gov.tr/files/d3.pdf
• Altay, N. (2020). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarının beceriler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 276-297. https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.805054
• Aydınalp, H. (2021). Birlikte yaşama kültürünün sosyolojik çerçevesi. M. Düzce & R. Akır (Ed.), Birlikte yaşamanın imkanı (1. Baskı, s. 19-46). EskiYeni Yayınları.
• Aygün, E. (2013). Türkiyede öteki kavramı ve birlikte yaşama kültürü: Alevi-Sünni ilişkileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Bakır, K. F., & Akcan, E. (2021). Hayat bilgisi ders kitaplarında yer alan metinlerin çokkültürlü eğitim bağlamında incelenmesi. TEBD, 19(2), 1323-1343. https://doi.org/10.37217/tebd.970889
• Bozkurt, B. & Aktaş, H. İ. (2020). Suriyeli öğrencilerin çok boyutlu sosyal değer algılarının incelenmesi. Anadolu Türk Eğitim Dergisi, 2(3), 63-76. http://anadoluturkegitim.com/makale/3806
• Bulger, S. M., Housner, L. D., & Lee, A. M. (2008). Curriculum alignment: A view from physical education teacher education. Journal Of Physical Education, Recreation and Dance, 79(7), 44-49. https://doi.org/10.1080/07303084.2008.10598215
• Bümen, N. T., Çakar, E., & Yıldız, D. G. (2014). Türkiye’de öğretim programına bağlılık ve bağlılığı etkileyen etkenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 203-228. https://doi.org/10.12738/estp.2014.1.2020
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem.
• Combes, B. P. Y. (2005). The United Nations decade of education for sustainable development (2005-2014): Learning to live together sustainably. Applied Environmental Education and Communication, 4(3), 215-219. https://doi.org/10.1080/15330150591004571
• Çepni, S. (2009). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş.
• Çuhadar, B. (2017). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi öğretim programı ve ders kitaplarında birlikte/bir arada yaşama kültürü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hitit Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Demir, K. ve Demirhan İşcan, C. (2007, 15-17, Kasım). Hayat bilgisi dersinde değerler ve değerler eğitimi [Sözlü sunum]. 1. Ulusal İlköğretim Kongresi, Ankara, Türkiye
• Doğan, B., & Gülüşen, A. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki (6–8) metinlerin değerler bakımından incelenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2): 75-102. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kilissbd/issue/45262/566899
• Doğan, İ., & Oruç, Ş. (2022). Sosyal bilgiler ders kitaplarında temel beceriler. Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, 5(2), 91-115. https://doi.org/10.53046/ijotem.1175532
• Dündar, H. & Hareket, E. (2016). Türkiye’de ilköğretim hayat bilgisi ve sosyal bilgiler dersi öğretim programlarının çocuk hakları açısından incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 85-103. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mjss/issue/40504/485317
• Escarbajal-Frutos, A., Izquierdo-Rus, T., Aznar-Diaz, I., & Caceres-Reche, M.P. (2019). Intercultural and Community Schools. Learning to Live together. Sustainability. 11(13):3734. https://doi.org/10.3390/su11133734
• Faiz, M. & Karasu-Avcı, E. (2018). 4.ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları “etkin vatandaşlık” öğrenme alanında yer alan becerilerin ve değerlerin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 1-21. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sbyy/issue/38224/428604
• Grau, R., & Garcia-Raga, L. (2017). Learning to live together: a challenge for schools located in contexts of social vulnerability. Journal of Peace Education, 14(2), 137-154. https://doi.org/10.1080/17400201.2017.1291417
• Gümüş, N. (2009). Osmanlı’da birlikte yaşama tecrübesi: Ermeniler örneği. Milel ve Nihal 6(2): 165-98. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milel/issue/10458/128039
• Gündoğan, A. (2017). 2015 hayat bilgisi öğretim programının sosyal beceriler bağlamında incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12( 23), 437-456. https://dergipark.org.tr/tr/pub/befdergi/issue/30012/310380
• Güzel-Candan, D., & Ergen, G. (2014). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 134-161. https://dergipark.org.tr/tr/pub/usaksosbil/issue/21639/232578
• Hatay-Uçar, F., & Çetinkaya S. (2021). İlkokul hayat bilgisi ders kitaplarında değerler eğitimi. Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 275-291. https://dergipark.org.tr/tr/pub/oltu/issue/64381/900988
• Hotaman, D. (2008). Yeni ilköğretim programının kazandırmayı öngördüğü temel becerilerin öğretmen, veli ve öğrenci algıları doğrultusunda değerlendirilmesi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Kallio, K. P. (2016). Topolojik evde birlikte yaşamak. Uzay ve Kültür, 19(4), 373-389. https://doi.org/10.1177/1206331216631290
• Karaca, M. (2012). Farklılaşma, bütünleşme ve birlikte yaşama üzerine. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 226-38. https://dergipark.org.tr/tr/pub/zgefd/issue/47947/606640
• Kunduracı, N. (2015). İslam medeniyetinde birlikte yaşama kültürü. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 34. https://doi.org/10.21560/spcd.07344
• Marcen, M., & Morales, M. (2019). Live together: does culture matter?. Review of Economics of the Household, 17, 671-713. https://doi.org/10.1007/s11150-018-9431-3
• MEB. (2018). Hayat bilgisi dersi öğretim programı (İlkokul 1, 2 ve 3. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: an Expanded Sourcebook (2nd ed). California: Sage Publications.
• Moodod, T. (2014). Multiculturalism, ınterculturalisms and the majority. Journal of Moral Education. 43(3), 302–315. http://dx.doi.org/10.1080/03057240.2014.920308
• Morsümbül, Ş. (2014). Değerlerin kuşaklar arası değişimi: Ankara örneği [Yayınlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Narin, D. (2017). İlköğretim hayat bilgisi dersi öğretim programı’nın vatandaşlık bilgi, beceri ve değerlerini kazandırmasına ilişkin öğretmen görüşleri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Nayır, F. & Karaman Kepenekci, Y. (2011). İlköğretim türkçe ders kitaplarında çocukların katılım hakları. İlköğretim Online, 10(1), 160-168. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8593/106854
• Öztürk, T., & Özkan, Z. S. (2018). Hayat bilgisi ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 172-204. https://dergipark.org.tr/tr/pub/enad/issue/36482/413898
• Parkhouse, H., Lu, C. Y., & Massaro, V. R. (2019). Multicultural education professional development: A review of the literature. Review of Educational Research, 89(3), 416-458. https://doi.org/10.3102/0034654319840359
• Pomar, M. I & Pinya, C. (2017). Learning to live together. The contribution of school. The Curriculum Journal, 28(2), 176-189. https://doi.org/10.1080/09585176.2016.1275726
• Saban, A., & Ersoy, A. (2017). Eğitimde nitel araştırma desenleri. Anı Yayıncılık.
• Semerci, Ç. (2004). İlköğretim türkçe ve matematik ders kitaplarını genel değerlendirme ölçeği. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28(1), 49-54.
• Stemler, S. (2001). An overview of content analysis. Practical Assessment, Research, and Evaluation, 7(17). https://doi.org/10.7275/z6fm-2e34
• Şahin, M., & Eşici, H. (2020). Türkiye’de yaşayan suriyeli göçmenler ile türklerin birlikte yaşam kültürü: Değerler, fırsatlar, engeller. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 8(22), 72-99. https://doi.org/10.33692/avrasyad.647200
• Tenekeci, M., & Dursun, H. (2019). 2018-2019 eğitim öğretim yılında 6. sınıflarda okutulan türkçe ders kitaplarına yönelik öğretmen görüşleri. Al-Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(4), 1-12. https://dergipark.org.tr/tr/pub/farabi/issue/51269/598952
• Wise, A., Velayutham, S. (2009). Introduction: Multiculturalism and everyday life. A. Wise & S. Velayutham (Eds), Everyday multiculturalism. Palgrave Macmillan.
• Yaşaroğlu, C. (2013). Hayat bilgisi dersi kazanımlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Turkish Studies, 8(7), 849-858. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4838
• Yorulmaz, A. (2010). Birlikte yaşamanın kültürlerarası / dinlerarası ilişkiler ve eğitim açısından doğurguları (Hatay örneği). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Yüksel, S., & Taneri, A. (2020). Hayat bilgisi ders kitaplarının anahtar yetkinlikler açısından incelenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 185-209. https://dx.doi.org/110.30855/gjes.2020.06.02.002