Türkçeyi Yabancı Dil Olarak Öğretenlerin Otantik Metin Kullanımı: Ölçek Geliştirme Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 256 - 279, 31.12.2023

Gül Çakır , Gökçen Göçen

Öz

Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde otantik metin kullanımının önemi büyüktür. Otantik metinler, öğretim yapmak için özel olarak üretilmemiş olup günlük hayatta sıkça karşılaşılan metinler olarak tanımlanmaktadır. Alanyazın incelendiğinde Türkçeyi yabancı dil olarak öğretenlerin otantik metin kullanım durumlarını belirlemeye yönelik Türkçe bir ölçeğin olmadığı tespit edilmiştir. Bu alanda kullanılacak geçerlik ve güvenirliği kanıtlanmış bir ölçeğin geliştirilmesi ihtiyaç olarak görülmektedir. Bu çalışmada “Türkçeyi yabancı dil olarak öğretenlerin otantik metin kullanım durumları nedir?” sorusundan hareketle, Türkçeyi yabancı dil olarak öğretenlerin otantik metin kullanım durumlarını belirlemeye yönelik ölçek geliştirme çalışmasının yapılması amaçlanmıştır. Bu kapsamda yapılan çalışmada konuyla ilgili maddeler hazırlanmış ve uzman görüşüne göre şekillendirilmiştir. Geçerlik ve güvenirlik analizlerinin ardından ölçeğin son hâli verilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 205 öğretici oluşturmaktadır. Yapılan faktör analizi sonucunda ölçek; 17 madde içeren, “Beceri ve Düzey Kapsamında Otantik Metin Kullanımı”, “Anlama Becerileri Kapsamında Otantik Metin Kullanımı” ve “Anlatma Becerileri Kapsamında Otantik Metin Kullanımı” başlıklı 3 boyutlu bir yapıdan oluşmaktadır. Maddeler, toplam varyansın %68,572’sini açıklamaktadır. Geliştirilen ölçeğin cronbach alfa güvenirlik kat sayısı .91 olarak bulunmuştur. Bununla birlikte yine iç tutarlığın belirlenmesi için eş değer yarılar yöntemi kullanılmıştır. Ölçeğin iki farklı bölümünden elde edilen korelasyon katsayısı .93 olarak hesaplanmıştır. Bulunan bu değerler, geliştirilen ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir. En düşük 17, en yüksek 85 puanın alınabileceği ölçeğin uygulandığı araştırma grubunun otantik metin kullanım ortalaması; 5 üzerinden 4,30’dur. Alınan toplam puan ise 73’tür. Buradan hareketle katılımcıların otantik metin kullanma düzeylerinin “çok iyi” düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Geliştirilen bu ölçeğin, alanda çalışan araştırmacılara yararlı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi, yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, dil becerileri, otantik metin, ölçek geliştirme

Kaynakça

• Akgül, A. ve Çevik, O. (2003). İstatistiksel analiz teknikleri. Ankara: Emek Ofset.
• Alkan, V., Şimşek, S. ve Erbil, B. A. (2019). Karma yöntem deseni: Öyküleyici alanyazın incelemesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 559- 582.
• Aydemir, Z. İ. ve Öztürk, E. (2013). Metinlere yönelik okuma motivasyonu ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 12(1), 66-76.
• Bahtiyar, A. ve Bilge, C. (2017). Fen öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerileri ile bilimsel araştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (42), 47-58.
• Baykul, Y. (2015). Eğitimde ve psikolojide ölçme: Klasik test teorisi ve uygulaması. Ankara: Pegem Akademi.
• Bekirov, E. (2022). Yabancı dil öğretiminde otantik metinlerin ders kitaplarında kullanımı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Çakmak, E. (2005). İlköğretim öğrenicilerinin hipermetinsel okuma süreçlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Çelik, F. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde konuşma becerisi. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi, 3(3), 32-41.
• Çelik, M. E. (2018). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde otantiklik ve otantik materyallerden yararlanma. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(21), 791-806.
• Çetinkaya, M. (2018). A study of developing an attitude scale towards authentic learning environments and evaluation. Journal of Education and Training Studies, 6 (4), 189-198.
• Demir, A. ve Açık, D. F. (2011). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültürlerarası yaklaşım ve seçilecek metinlerde bulunması gereken özellikler. Türklük Bilimi Araştırmaları, 51-72.
• Erkuş, A. (2007). Ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarında karşılaşılan sorunlar. Türk Psikoloji Bülteni, 13 (40), 17-25.
• Güneyli, A. (2003). Metin türlerine göre okuduğunu anlama becerisinin sınanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hasançebi, B., Terzi, Y. ve Küçük, Z. (2020). Madde güçlük indeksi ve madde ayırt edicilik indeksine dayalı çeldirici analizi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 10, 224-240.
• Horzum, M. B., Bektaş, M., Can, A. A., Üngören, Y. ve Sellüm, F. S. (2019). Öğretmenler için otantik öğrenme hazırbulunuşluk ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 5(2), 94-106.
• Kaiser, H. ve Rice, J. (1974). Eğitimsel ve Psikolojik Ölçüm. Little Jiffy, Mark Iv, (34), 111-117.
• Kline P. (1993). Statistical terms and concepts. The Handbook of Psychological Testing (pp. 14-28). London:Routledge,
• Koçyiğit, S. ve Zembat, R. (2013). Otantik görevlerin öğretmen adaylarının başarılarına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 291-303.
• Kumlu, G.D., Kumlu, G. ve Yürük, N. (2017). Üniversite öğrencileri için fen metinlerini okumaya yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(1), 203-220.
• Lüleci, M. (2011). Gerçekleşsek de mi öğretsek? Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde otantik malzeme. 3. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu, 541-553.
• Okur, S. (2011). Türkçe ve sınıf öğretmeni adaylarının Türkçe dersi öğretim araçlarındaki okuma metinlerini özetleme becerileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Sallabaş, M. E. ve Göktentürk, T. (2018). Türkçe metinleri okumaya karşı yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrenicilerin tutumunun belirlenmesi: Bir geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Ana dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 369-385.
• Söylemez, Y. (2018). The development of the text evaluation scale for child rights: A study of validity and reliability. World Journal of Education, 8(5), 139-159.
• Tekin, H. (1977). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Mars Matbaası.
• Tezer, M., Yıldız, E., P. ve Uzunboylu, H. (2018). Online authentic learning self-efficacy: A scale development. Quality & Quantity, 52, 639–649.
• Turan, İ., Şimşek, Ü. ve Aslan, H. (2015). Eğitim araştırmalarında likert ölçeği ve likert tipi soruların kullanımı ve analizi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 186-203.
• Türkiye Maarif Vakfı (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi programı. İstanbul: Bayem Ajans Promosyon Medya Rek. Org. Matbaa ve Bilişim Hiz. San. Tic. Ltd. Şti.
• Ural, A. ve Kılıç, G. (2006). Bilimsel araştırma süreci ve spss ile veri analizi (2. baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yalvaç, B. (1998). Kavram Değiştirme Metinleri Tutum Ölçeği. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yaşlıoğlu, M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.