Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Kullanılan Yesevi Türkçe Kitap Setindeki Okuma Metinlerinin Okunabilirlik Düzeyleri

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 73 - 90, 30.06.2024

Edanur Degirmencioğlu Zhaudir Botabekova Yunus Temur

Öz

Bu araştırmanın amacı, yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan Yesevi Türkçe kitap setindeki okuma metinlerinin okunabilirlik düzeylerini belirlemektir. Ahmed Yesevi Üniversitesi tarafından hazırlanan Yesevi Türkçe setindeki (A1, A2, B1, B2, C1) metinler, nitel araştırma desenlerinden biri olan doküman incelemesi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Söz edilen bu metinlerin incelenmesinde bazı ölçütler işe koşulmuştur. Buna göre analiz edilen metinler kitaplarda yer alan okuma metinleriyle sınırlandırılmış ve 100 kelimeden az sözcükten oluşan metinler analize dahil edilmemiştir. Bu ölçütler uygulandıktan sonra 6’sı A1, 14’ü A2, 16’sı B1 ve B2, 17'si C1 düzeylerinde olmak üzere toplam 69 okuma metni üzerinde çalışılmıştır. Bu doğrultuda öncelikle metinlerdeki hece, kelime ve cümle sayısı verileri toplanmış ve ardından elde edilen veriler Ateşman formülü kullanılarak analiz edilmiştir. Analizler sonucunda dil seviyeleri arasında metinlerin okunabilirlik düzeyleri ve sıralaması tespit edilmiştir. Araştırmanın sonucuna göre A1, A2 ve B1 düzeyindeki ders kitaplarında genellikle daha kolay metinler bulunurken B2 ve C1 düzeyindeki ders kitaplarında ise genellikle orta güçlükte metinlere rastlanmıştır. Ayrıca üniteler arasında kolaydan zora doğrusal bir dağılım gözlenmemesine rağmen seviyeler karşılaştırıldığında bu dağılım sağlanmaktadır. Araştırmanın sonuçlarından hareketle yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında ders kitabı hazırlayanlara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okunabilirlik, Yesevi Türkçe Kitap Seti, ders kitapları, Yabancılara Türkçe öğretimi

Kaynakça

• Adler, A. (2022). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Görsel ve İşitsel Araçların Etkin Kullanımı, Dil Dergisi, 147, 63-86.
• Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, 58, 171-174.
• Bağcı, H. ve Ünal, Y. (2013). İlköğretim 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 12-28.
• Bayraktar, İ. ve Durukan, E. (2020). Yüzey yapı değişiklikleri ile öğrencilerin okuduğunu anlama becerileri arasındaki ilişki üzerine bir inceleme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 292-314.
• Biçer, N. ve Alan, Y. (2017). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan Yeni Hitit 3 ve İstanbul C1+ ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 1130-1139.
• Çakıroğlu, O. (2015). İlkokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin öğrenme güçlüğü olan öğrenciler açısından değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 14(2), 671-681.
• Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çiftçi, Ö., Çeçen, M. A. ve Melanlıoğlu, D. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 206-219
• Çoban, A. (2014). Okunabilirlik kavramına göre yönelik bir derleme çalışması. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 9, 96-111.
• Durukan, E. (2014). Metinlerin okunabilirlik düzeyleri ile öğrencilerin okuma becerileri arasındaki ilişki. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(3), 68-76.
• Güneş, F. (2022). Ders Kitaplarının Özellikleri ve İncelenmesi (1. Baskı). Ankara: Sınırsız Eğitim ve Araştırma Derneği Yayınları.
• İskender, E. (2013). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Kelime ve Cümle Yapılarıyla Okunabilirlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Jongsma, E. (1971). The cloze procedure as a teaching technique. Newark Delaware.
• Karatay, H., Bolat, K. K. ve Güngör, H. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirliği. The Journal Academic Social Science Studies, 6, 603-623.
• MEB, (2020). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Mutlu, H. H. (2020). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarında (İstanbul yabancılar için Türkçe öğretim seti, Yedi İklim öğretim seti) yer alan metinlerin okunabilirlik düzeylerinin incelenmesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(22), 371-386.
• Okur, A. ve Arı, G. (2013). 6, 7, 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği. İlköğretim Online, 12 (1), 202-226.
• Özdemir, S. ve Keleş, İ. (2021). Yedi İklim ve Gazi yabancılar için Türkçe B1 düzeyi ders kitaplarındaki dinleme metinlerinin nitelikleri. ISPEC 7th International Conference on Social Sciences & Humanities. 18-19 Sep, 2021, Muş-Turkey.
• Özdemir, S. ve Daştan, E. (2022). Yeni İstanbul uluslararası öğrenciler için Türkçe kitaplarındaki okuma metinlerinin okunabilirlik düzeyleri. International Aegean Conferences (On Social Sciences & Humanities).
• Özkan, B. (2023). Eğitim Bilimler Araştırması İçin Doküman İnceleme Yöntemi (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç. ve Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi, Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250.
• Solmaz, E. (2009). İlköğretim 4. ve 5. sınıf düzeylerindeki Türkçe metinlerde cümle uzunluğu, kelime uzunluğu ve kelime hazinesinin okunabilirlik üzerine etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şimşek, E. (2019). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Kullanılan Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri Açısından İncelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Temur, T. (2003). Okunabilirlik (readability) kavramı. Türklük Bilimi Araştırmaları Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 13,169-180.
• Tosunoğlu, M. ve Özlük, Y. Ö. (2011). Okunabilirlik ve ilköğretim 1. sınıf türkçe ders kitabındaki düz yazı metinlerinin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Millî Eğitim Dergisi, 189, 219-230.
• Ülper, H. (2020). Türkçe Ders Kitaplarındaki Etkinlikler. Ülker. H. (Ed.) Türkçe Ders Kitabı Çözümlemeleri (5. Baskı) (ss. 57-83). Ankara: Pegem Akademi.
• Yılmaz, F. ve Temiz, Ç. (2014). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik durumları. International Journal of Languages’ Education and Teaching. 2(1), 81-91.
• Zorbaz, K. Z. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime – cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 87-101.