Yabancılara Türkçe Öğretiminde İşlevsel Dil Bilgisinin Dört Temel Dil Becerisiyle İlişkisi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 209 - 235, 30.06.2024

Hatice Saat , Fatma Esra Kanmaz , Sema Kılıçaslan

Öz

Dil öğrenim sürecinde öğrenicilerin tüm becerilerde üretim ve anlamlandırma aşamasında dil bilgisi yapılarını, anlam ve işlev odağında kullanıp kullanmadıkları üzerinde tartışılan bir konudur. Dil bilgisinin dört beceriye faydası üzerinden tartışılması, dil öğretiminin dışında tutulamayacak öneme sahip dil bilgisinin salt kurallardan ve yapılardan oluşan bir birim olarak görülmesinden kaynaklanmaktadır. Ancak öğrenicilerin dil bilgisinden gerek algılayıcı gerekse üretken becerilerin kullanım aşamasında aktif şekilde yararlandığı açık bir gözlemdir. Yabancılara Türkçe öğretiminde işlevsel dil bilgisinin önemine, dil becerilerinden hareketle değinmeyi amaçlayan bu çalışma; işlevsel dil bilgisinin geleneksel dil bilgisinden farkına, “eylem odaklılık”tan yola çıkarak anlama ve anlatma becerilerinde işlevsel dil bilgisinin kullanımına ilişkin somut örneklere yer vermektedir. Dil bilgisinin işlev odaklı yöntemle öğretildiğinde öğrenici tarafından işlev ve anlam temelinde içselleştirilip uygulamada bilinçli tercih olarak kullanıldığı konusu tartışılmıştır. Bu sayede yabancılara Türkçe öğretimi alanındaki eğitimcilerin ilgisinin bu konuya çekilerek etkin dil öğretimi önerisi sunmak amaçlanmaktadır. Çalışma, tarama modelinde betimsel bir incelemedir. Çalışmada; yabancılara Türkçe öğretimine yönelik metinler üzerinden yapılan incelemeyle işlevsel dil bilgisinin okuma, dinleme, yazma ve konuşma becerilerini gerçek hayat içinde doğru ve etkili kullanımına yansıması gösterilmiştir. Bu sayede dil bilgisinin dört beceriyle bütünleşik bir fonksiyona sahip olduğu vurgulanmak istenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İşlevsel dil bilgisi, dil öğretimi, Türkçe, bağlam, dil becerileri

Kaynakça

• Altunkaya, H. ve Erdem, İ. (2017). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenenlerin Okuma Kaygıları ve Okuduğunu Anlama Becerileri. Sakarya University Journal of Education, 7(1), 59-77.
• Aslan, C. (2017). Örnek Eğitim Durumlarıyla Türkçe-Türk Dili ve Edebiyatı Öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Balcı, M. ve Melanlıoğlu, D. (2020). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Programı Üzerine. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 173-198.
• Balçıkanlı, C. (2021). 50 Soruda Dil Öğrenme. İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
• Batstone, R. (1994). Grammar. Hong Kong: Oxford University Press.
• Benzer, Ahmet (2020). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde İşlevsel Dil Bilgisi. Ankara: Pegem Akademi.
• Bölükbaş Kaya, F. (2021a). Yabancılara Türkçe Dil Bilgisi Öğretimi. İstanbul: Kültür Sanat Basımevi.
• Bölükbaş Kaya, F. (2021b). Yabancılara Türkçe Dil Bilgisi Öğretimi. Soru ve Cevaplarla Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi El Kitabı (Ed. E. Boylu). Ankara: Pegem.
• Burns, A. (2016). Functional Approaches to Teaching Grammar in the Second Language Classroom. Teaching English Grammar to Speakers of Other Languages (Ed. E. Hinkel). 84-105.
• Celce-Murcia, M. (1991). Grammar Pedagogy in Second and Foreign Language Teaching. Tesol Quarterly, 25(3), 459-480.
• Çolak, Z. (2023). Öğretici Görüşleri Doğrultusunda Dil Öğretiminde İşlevsel Dil Bilgisi Yaklaşımı ve Temel Düzeyde Etkinlik Hazırlama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirel, Ö. (2011). Yabancı Dil Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Deniz, K. ve Çekici, Y. E. (2021). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimine Yönelik Dil İşlevleri. Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, 13(1), 1-26.
• Derewianka, B. ve P. Jones (2010). From Traditional Grammar to Functional Grammar: Bridging The Divide. Faculty of Arts, Social Sciences and Humanities. 5-17.
• Feng, Z. (2013). Functional Grammar and Its Implications for English Teaching and Learning. A Canadian Center of Science and Education/ English Language Teaching, 6(10), 86-94.
• Gazi Üniversitesi TÖMER (2019a). Yabancılar için Türkçe A1 ders kitabı (Ed. M. Kurt, N. Temur). Ankara: Gazi Üniversitesi TÖMER.
• Gazi Üniversitesi TÖMER (2019b). Yabancılar için Türkçe A2 ders kitabı (Ed. M. Kurt, N. Temur). Ankara: Gazi Üniversitesi TÖMER.
• Göğüş, B. (1978a). İlkokullarda Türkçe Öğretimi Kılavuzu. İstanbul: MEB, İlköğretim Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Göğüş, B. (1978b). Orta Dereceli Okullarımızda Türkçe ve Yazın Eğitimi. Ankara: Gül Yayınevi.
• Halliday, M.A.K. (2004). An Introduction to Functional Grammar- third edition. New York: Oxford University Press. http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_01/04144518_CEFR_TR.pdf
• Hengeveld, K. ve J. L. Mackenzie (2008). Functional Discourse Grammar: A Typologically-Based Theory of Language Structure. New York: Oxford University Press.
• Kalfa, M. (2020). Bulunma Durumu Ekinin Zaman İşlevlerinin Yabancı Dil Olarak Türkçenin Öğretiminde Kullanımı. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 24(1), 223-230.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel.
• Kılıç, V. (2002). Dilin İşlevleri ve İletişim: Dilbilim Açısından Kuramsal Bir Çalışma. İstanbul: Papatya Yay.
• Kurt, M. (2016). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Dil Bilgisinin İşlevi. Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Kuramlar-Yöntemler-Beceriler-Uygulamalar (Ed. F. Yıldırım, B. Tüfekçioğlu). Ankara: Pegem. 261-266.
• Kurt, M. (2021). Yabancılara Türkçe Öğretiminin Güncel Sorunları. Soru ve Cevaplarla Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi El Kitabı (Ed. E. Boylu). Ankara: Pegem.
• Larsen-Freeman, D. (2001). Teaching Grammar. M. Celce-Murcia (Ed.), Teaching English as a second or foreign language (3rd ed.), 251-266. Boston: Heinle & Heinle.
• Lock, G. (1996). Functional English Grammar: An Introduction for Second Language Teachers. Australia: Cambridge University Press.
• Martin, J.R., C.M. Matthiessen ve C. Painter (2010). Deploying Functional Grammar. Beijing: The Commercial Press.
• MEB (2020). Türkçenin Yabancı Dil olarak Öğretim Programı. Ankara: MEB.
• MEB (2021). Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni: Öğrenme, Öğretme ve Değerlendirme. Tamamlayıcı Cilt.
• Mehmet, G. (2015). A1-A2-B1 Yabancılar İçin Türkçe Dil Bilgisi. Gazi Üniversitesi TÖMER Yayınları.
• Nichols, J. (1984). Functional Theories of Grammar. Anthropol, 13. 97-117.
• Nunan, D. (1999). Designing Tasks For The Communicative Classroom. Cambridge University Press.
• Sefer, A. ve A. Benzer (2020). Bütüncül Bir Yaklaşımla Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Dinleme Becerisi. International Journal of Language Academy, 8(3), 123-142.
• Sever, S. (2011). Türkçe Öğretimi ve Tam Öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sever, S., Kaya, Z. ve Aslan, C. (2011). Etkinliklerle Türkçe öğretimi. İzmir: Tudem.
• Şen, Ü. (2019). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimine Genel Bir Bakış. Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi (Ed. Ü. Şen). Ankara: Pegem Akademi. 1-23.
• Temur, N., H. Saat ve A. Uslu Üstten (2019). Yabancılar için Türkçe Dil Bilgisi-Çalışma Kitabı. Gazi Üniversitesi TÖMER. Salmat Basım Yay.
• Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yay.
• Yıldırım, M. ve Güven Hacıömer, D. (2019). Yabancılar İçin Türkçe Çalışma Kitabı A2. Ankara: Gazi Üniversitesi TÖMER.