Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde "-İnce" Zarf-Fiil Eki İle "-Diği Zaman" Zarf-Fiil Öbeğinde Karşılaşılan Zorluklar ve Çözüm Önerisi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 459 - 478

Zeki Sözer

Öz

Çalışmamızın amacı, birbirine benzer yapılar olan "-İncE" zarf-fiil ekiyle "-Dİğİ zaman" zarf-fiil öbeğini işlevleriyle birlikte ele alıp bu iki yapı arasındaki ayrımları ortaya koymak suretiyle yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin, bu iki yapıyı birbirine karıştırmadan kullanmalarına yardımcı olmaktır. Bu amacımıza yönelik olarak yabancılar için yazılmış Türkçe ders kitaplarını, konuyla ilgili makaleleri, tezleri ve Türkçe dil bilgisi kitaplarını inceledik. Çalışmamızda nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizini yöntemini kullandık. Alan yazın taramasından elde ettiğimiz bilgileri içerik analizi yöntemiyle inceledik. Çalışmamızın sonucunda birbirine benzer yapılar olan "-İncE" ve "-Dİğİ zaman" yapıları arasında tespit ettiğimiz bizce en önemli ayrım, "-İncE" eki alan fiilin temel cümlenin fiili ile sadece öncelik ilişkisi ile bağlı iken, "-Dİğİ zaman" yapısı alan fiil temel cümlenin fiiline öncelik, sonralık ve eş zamanlılık ilişkisi ile bağlıdır. Yabancılara Türkçe alanında yapılacak çalışmalarda "-İncE" ve "-Dİğİ zaman" yapıları tek tek ele alındıktan sonra öğrenciler ve alan öğretmenleri için iki yapının ayrımlarının detaylı olarak verilmesi ve buna uygun materyaller üretilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

"-İncE" zarf-fiil eki, "-Dİğİ zaman" zarf-fiil öbeği, "-DİğİnDE" zarf-fiil eki, Zarf-fiil ekleri, Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi

Etik Beyan

15. UDDTS Sempozyumunda sunmuş olduğum bildirimin ve tam metnimin hiçbir şekilde bir başkasına ait değildir.

Difficulties Encountered in Teaching Turkish As A Foreign Language With The "-Ince" And "-Diği Zaman"Gerund Suffixes And Suggestions For Solutions

Öz

The aim of our study is to help learners of Turkish as a foreign language to use these two structures without confusing them with each other by dealing with the adverbial-verbial suffix "-İncE" and the adverbial-verbial phrase "-Dİğİ zaman", which are similar structures, together with their functions and revealing the distinctions between these two structures. For this purpose, we examined Turkish textbooks written for foreigners, articles, theses and Turkish grammar books on the subject. In our study, we used document analysis method, one of the qualitative research methods. We examined the information we obtained from the literature review by content analysis method. As a result of our study, the most important distinction between the similar structures "-İncE" and "-Dİğİ zaman" is that the verb that takes the suffix "-İncE" is connected to the verb of the base sentence only with the relation of priority, while the verb that takes the structure "-Dİğİ zaman" is connected to the verb of the base sentence with the relation of priority, posteriority and simultaneity. In the studies to be carried out in the field of Turkish for foreigners, we believe that after the "-İncE" and "-Dİğİ zaman" structures are discussed one by one, the distinctions of the two structures should be given in detail for students and field teachers and appropriate materials should be produced accordingly.

Anahtar Kelimeler

"-İncE" gerund suffix, "-Dİğİ zaman" gerund suffix, "-DİğİnDE" gerund suffix, Gerunds, Teaching Turkish as a foreign language

Kaynakça

• Adalı, O. (2004). Türkiye Türkçesinde Biçimbirimler. İstanbul, Papatya Yayınları. Ankara Üniversitesi TÖMER. (2023). Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı (B1). Ankara, Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Aydemir, İ. A. (2019). Türkçede Zaman ve Görünüş Sistemi. Ankara, Nobel Yayınları. Aydın, İ. (2004). Subordinate Clause in Turkish Language and Their Functions. Dil Dergisi, 126, 29- 55. https://doi.org/10.1501/Dilder_0000000023
• Banguoğlu, T. (2015). Türkçenin Grameri. Ankara, TDK Yayınları.
• Bayraktar, N. (2018). Türkçede Fiilimsiler. Ankara, TDK Yayınları.
• Bozkurt, F. (1995). Türkiye Türkçesi. İstanbul, Cem Yayınevi.
• Bölükbaş, F. (2021). Yabancılara Türkçe Dil Bilgisi Öğretimi. İstanbul, Kültür Sanat Basımevi.
• Bölükbaş, F., Gedik, E., Gönültaş, G., Keskin, F., Özenç, F., Tokgöz, H. ve Ünsal, G. (2022). İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı (B2) (6. Baskı). İstanbul: Kültür Sanat Basımevi.
• Çetintaş Yıldırım, F. (2011). Türkçe’de Zaman Anlatan Ulaçların Görünüş Özellikleri. Dil ve Edebiyat Dergisi, 2(1), 51-62.
• Demir, T. (2013). Türkçe Dilbilgisi (3. Baskı). Ankara: Kurmay Yayınları.
• Deny, J. (2012). Türk Dil bilgisi – Osmanlı Türkçesi (1. Baskı). (A. Benzer, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi. (1921).
• Ediskun, H. (1992). Türk Dilbilgisi (4. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Emre, A. C. (1945). Türk Dilbilgisi Türkçenin Bugünkü ve Geçmişteki Gelişmeleri Üzerine Gramer Denemesi. İstanbul, TDK Yayınları.
• Ergin, M. (1992). Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümleri İçin Türk Dil Bilgisi. İstanbul, Bayrak Basım-Yayım-Tanıtım.
• Guzev, V. ve Deniz Yılmaz, Ö. (2015). Ulaç (Fiilin Zarfsi Şekli) Kavrami Üzerine. Dil Araştırmaları, 9(17), 19-29.
• Gürkan, D. Ö. (2017). Ulaçların Olumsuzluk İşaretleyicisiyle Kullanımı Üzerine Bir İnceleme. Söylem Filoloji Dergisi, 2(1), 115-123. https://doi.org/10.29110/soylemdergi.310956.
• Hatiboğlu, V. (1974). Türkçenin Ekleri. Ankara, TDK Yayınları.
• Hengirmen, M. (2002). Türkçe Temel Dil Bilgisi. Ankara, Engin Yayın Evi.
• Karaağaç, G. (2013). Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara, Akçağ Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2017). Türk Dili Üzerine Araştırmalar 1-2, Türkiye Türkçesi, Dil İnkılâbı, Dil-Kültür Konuları / Türkiye Türkçesi. Ankara, TDK Yayınları.
• Kasapoğlu, A. (2012). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenler için ulaçların (zarf-fiillerin) öğretimine yönelik materyal geliştirme (Yüksek lisans tezi). YÖK tez merkezinden erişilmiştir (317702).
• Koşucu, F. Z. (2007). Türkçenin yabancılara öğretiminde ulaçların düzeylere göre incelenmesi (yüksek lisans tezi). YÖK tez merkezinden erişilmiştir (214586).
• Leontiç, M. (2017). Türkçede Fiilimsiler. Hikmet İlmi Araştırmalar Dergisi, 29, 68-81.
• Metin, O. ve Ünal, Ş. (2022). İçerik Analizi Tekniği: İletişim Bilimlerinde ve Sosyolojide Doktora Tezlerinde Kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (Özel Sayı 2), 273-294.
• Özsoy, A. S. (1999). Türkçe Turkish. İstanbul. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Saat, H., Kanmaz, F. E., Kılıçaslan, S. (2024). Yabancılara Türkçe Öğretiminde İşlevsel Dil Bilgisinin Dört Temel Dil Becerisiyle İlişkisi. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 7(1), 209-235.
• Sebzecioğlu, T. (2016). Dilbilim Kavramlarıyla Türkçe Dil Bilgisi. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Sözer, Z. ve Yılmaz, Hakan (2021). Yabancı Dilim Türkçe 4 (6. Baskı). İstanbul: Dilmer Yayınları.
• Tiken, K. (1999). Türkiye Türkçesinde Basit ve Birleşik Zarf-Fiillerin İfade ve İşlevleri. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten, 47 (1999), 279-364.
• Turan, Ü. D. (2017). Karmaşık Tümce ve Yan Tümcecikler, (Sumru Özsoz ve Ümit Deniz Turan Ed. içinde), Genel Dilbilim-II, (s.35-60) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Yelten, M. (2013). Fakülteler ve Yüksekokullar İçin Türk Dili ve Anlatım Bilgileri. İstanbul, Der Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (12. Baskı). Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Yunus Emre Enstitüsü (2021). Yedi İklim Türkçe Seti (B2) (7. Baskı). Ankara, Başak Matbaacılık.
• Zülfikar, H. (1969). Yabancılar İçin Türkçe Dersleri Dil bilgisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Türkçe Kursu Yayınları.
• Yunus Emre Enstitüsü. (2020). B2 - Zarflar –DıkçA / -DIğI zaman / boyunca / süresince. [YouTube Kanalı]. 14.02.2023 tarihinde https://youtu.be/kTVY9-7gfbM?si=J0VYm- i4OomovnJZ adresinden erişilmiştir.
• Yunus Emre Enstitüsü. (18.08.2020). B2 -IncA / -Ar…-mAz / -AcAğI sırada. [YouTube Kanalı]. 14.02.2023 tarihinde https://youtu.be/w4uaA-rRl70?si=V-h1_6wK3JImYMG0 adresinden erişilmiştir.