Altun Yaruk Sudur’da Çekim Edatları

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 39 - 72, 30.06.2019

Özlem Ayazlı

Öz

Eski Budist Uygur edebiyatı içerisinde önemli bir yere sahip olan Altun Yaruk Sudur
üzerine bulunduğu tarihten (20. yüzyılın başından) günümüze değin pek çok çalışma
yapılmıştır. Bu çalışmalar; genellikle harf çevrimine, yazı çevrimine, metin çevirisine ve metnin
sözlüğüne dayanan yayınlar olmuştur. Bu yazıda ise Altun Yaruk Sudur üzerine yapılan metin
yayınlarından yararlanılarak Altun Yaruk Sudur’daki çekim edatları tespit edilmeye
çalışılmıştır. Sonuç olarak 36 çekim edatı tespit edilmiştir. Bu çekim edatları şu şekildedir:
adın, ara, asra, basa, bärü, birlä, eyin, ınaru, kedin, ken, kudı, küçintä, ogşatı, osuglug, öŋi,
öŋrä, ötgürü, ötrü, sayu, sıŋar, tapa, taşgaru, taştın, täg, tägi, tägimlig, täŋlig, tıltagınta,
ugrınta, ulatı, utru, üçün, üzä, yaŋlıg, yıŋak, yokaru. Ayrıca çekim edatları kullanılışlarına,
işlevlerine ve kökenlerine göre olmak üzere üç başlık altında toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Altun Yaruk Sudur, çekim edatları, çekim edatlarının işlevi, Eski Uygurca

Postpositions in Altun Yaruk Sudur

Öz

Altun Yaruk Sudur (Golden Light Sūtra) has an importance in Buddhist Old Uyghur
literature and a number of studies have been done since the beginning of the 20th century. They
are usually based on transliteration, transcription, dictionary of texts. The main purpose of this
paper is to be determined postpositions of Altun Yaruk Sudur by using previous publications on
it. As a result, 36 postpositions were identified such as adın, ara, asra, basa, bärü, birlä, eyin,
ınaru, kedin, ken, kudı, küçintä, ogşatı, osuglug, öŋi, öŋre, ötgürü, ötrü, sayu, sıŋar, tapa,
taşgaru, taştın, täg, tägi, tägimlig, täŋlig, tıltagınta, ugrınta, ulatı, utru, üçün, üzä, yaŋlıg,
yıŋak, yokaru. Furthermore, the postpositions were grouped under three headings according to
their use, function and origin.

Anahtar Kelimeler

Altun Yaruk Sudur, çekim edatları, çekim edatlarının işlevi

Kaynakça

• Arat, R. R. (1999). Kutadgu Bilig I. Metin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Atabay N., Özel S., Kutluk İ. (2003). Sözcük Türleri. (Yay. Doğan Aksan). İstanbul: Papatya Yayınları.
• Ayazlı, Ö. (2012). Altun Yaruk Sudur VI. Kitap. Karşılaştırmalı Metin Yayını. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Çetin, E. (2012). Altun Yaruk Yedinci Kitap: Berlin Bilimler Akademisindeki Metin Parçaları Karşılaştırmalı Metin. Çeviri, Açıklamalar, Dizin. Adana: Karahan Kitabevi.
• Çetin, E. (2017). Altun Yaruk Sekizinci Kitap. Adana: Karahan Kitabevi.
• Eraslan, K. (2012). Eski Uygur Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Erdal, M. (2004). A Grammar of Old Turkic. Leiden: Brill.
• Ergin, M.(1998). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Gabain, A. v. (2000). Eski Türkçenin Grameri. Çev. Mehmet Akalın. (3 bs.) Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Gulcalı, Z. (2013). Eski Uygurca Altun Yaruk Sudur’dan “Aç Bars Hikâyesi”. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Hacıeminoğlu, N. (2015). Türk Dilinde Edatlar. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Karahan, A. (2014). Eski Uygurcada Bağlaçlar. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Kaya, C. (1994). Uygurca Altun Yaruk. Giriş, Metin ve Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Li, Y. (2004). Türk Dillerinde Sontakılar. İstanbul.
• Ölmez, M. (1991). Altun Yaruk III. Kitap (5. Bölüm). Ankara: Odak Ofset.
• Ölmez, M. (2017). Köktürkçe ve Eski Uygurca Dersleri. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Röhrborn, K. (2015). Uigurisches Wörterbuch. Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien: II. Nomina-Promina-Partikeln Band I: a-asvık. Neubearbeitung, Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
• Tekin, T. (2003). Orhon Yazıtları. Kül Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk. İstanbul.
• Tokyürek, H. (2018). Altun Yaruk Sudur IV. Tegzinç (Karşılaştırmalı Metin Yayını). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uçar, E. (2009). Altun Yaruk Sudur V. Kitap Berlin Koleksiyonundaki Fragmanların Transliterasyonu ve Transkripsiyonu Açıklamalar ve Dizin. Ege Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi. İzmir.
• Uçar, E. (2013). Altun Yaruk Sudur: IX. Tegzinc. Diplomatik Neşir Usulüyle Yayını, Tercüme, Açıklamalar ve Dizin. İzmir: Dinozor Kitabevi Yayınları
• Wilkens, J. (2001), Die drei Körper des Buddha (trikāya), Ein Beitrag zum Verständnis einer zentralen Lehre des Mahāyāna-Buddhismus, Berliner Turfantexte XXI, Turnhout: Brepols.
• Zieme, P. (1996). Altun Yaruk Sudur. Vorworte und das erste Buch: Berliner Turfantexte XVIII, Turnhout: Brepols.