Eski Uygurca İyi ve Kötü Prens Öyküsü’nde Kahramanın Yolculuğu

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 177 - 216, 31.12.2021

Hacer Tokyürek

https://doi.org/10.46614/ijous.1033527

Cited By: 2

Öz

İnsanın en büyük amacı tanrıyı ya da belki kendini bulmaktır. Tanrıyı ya da kendini bulan kişi ebedi sükûnete ve özgürlüğe kavuşmuş olacaktır. Bu yüzden mitolojilerde/edebî metinlerde ‘seçilmiş kahraman’, ‘büyülü nesne’yi bulmak için bir yolculuğa çıkar. Elbette ki bu arayış ve yolculuk kahraman için engellerle ve tehlikelerle dolu bir yolculuktur. Kişinin kendiyle hesaplaştığı, kendini dinlediği, hatta kendini öldürüp yepyeni bir tanrısal insan yarattığı bu yolculuğun sonunda kahraman ebedi mutluluğu elde edecektir. Kahraman artık benliğini öldürmüş, tüm duygularından ve arzularından kurtulmuştur. Sonuç: nihai kurtuluş. Eski Uygur Türkçesiyle yazılmış anlatıların pek çoğunda kahraman ve kahramanın yolculuğunu görmek mümkündür. Bu metinlerde yer alan kahramanların yolculuğunu takip etmek bu anlatıların daha iyi anlaşılmasını sağlayacağı gibi metinlerin semantik örgüsünü ortaya çıkarmak açısından da yardımcı olacaktır.
Bu düşünceden hareketle Eski Uygur Türkçesinin önemli metinlerinden biri olan İyi ve Kötü Prens Öyküsü’ndeki ana kahramanın yolculuğu ele alınmış ve bu yolculuk Joseph Campbell’in Kahramanın Sonsuz Yolculuğu adlı çalışmasına uyarlanarak tahlil edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eski Uygurca, Eski Uygurca Anlatılar, Kahramanın Yolculuğu, Tanrısal Beden

Destekleyen Kurum

TÜBA-GEBİP Projesi kapsamında desteklenmektedir.

The Hero’s Journey in the Story of the Good and the Bad Prince in Old Uyghur

Öz

Human’s greatest goal is to find God, or perhaps himself/herself. Human who finds God or himself/herself will attain eternal peace and freedom. That’s why the ‘chosen hero’ in mythologies/literary texts goes on a journey to find the ‘magical object’. Of course, this quest and journey is a journey full of obstacles and dangers for the hero. The hero will attain eternal happiness at the end of this journey in which the person settles accounts with himself/herself, listens to himself/herself, even kills himself/herself and creates a new divine person. The hero has now killed his/her ego, freed from all his/her feelings and desires. The result: ultimate liberation. It is possible to see the hero and the hero’s journey in many of the narratives written in Old Uyghur. Following the journey of the heroes in these texts will not only provide a better understanding of these narratives, but will also help to reveal the semantic pattern of the texts.
Based on this idea, the journey of the main hero in The Story of the Good and the Bad Prince, one of the important texts of Old Uyghur Turkish, was discussed and this journey was analyzed by adapting it to Joseph Campbell’s The Hero’s Endless Journey.

Anahtar Kelimeler

Old Uyghur, Old Uyghur Narratives, Hero’s Journey, Divine Body

Kaynakça

• Akça, Hilal, 2016: Kemal Tahir’in Romanlarında Yolculuk Arketipi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Akça, Hilal, 2019: ‘Kemal Tahir’in Milli Mücadele Konulu Romanlarında “Seçilmiş Kahraman” ve “Büyülü Nesne”’, Türkiyat Mecmuası, Cilt-29 Sayı-Özel Sayı, 1-24.
• Akgün, Özgür Uğraş, 2008: Kahraman Olgusunun Çizgi Romandan Sinemaya Uyarlamadaki Görünümü: Tarkan ve Conan, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Buswell, Robert E., Donald S. Lopez, 2014: The Princeton Dictionary of Buddhism, Princeton University Press, Princeton and Oxford.
• Campbell, Joseph, 2020: Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, (Çev. Sabri Gürses), İthaki Yayınları, İstanbul.
• Campbell, Joseph ve Bill Moyers, 2020: Mitolojinin Gücü, Kutsal Kitaplardan Hollywood Filmlerine Mitoloji ve Hikâyeler, (Çev. Zeynep Yaman), MediaCat Kitapları, İstanbul.
• Eliade, Mircea, 2013: Yoga, Ölümsüzlük ve Özgürlük, (Çev. Ali Berkay), Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• Eliade, Mircea, 2018: Şamanizm, İlk Esrime Teknikleri, (Çev. İsmet Birkan), İmge Kitabevi, Ankara.
• Eliade, Miercea, 2020: Ebedi Dönüş Miti, (Çev. Ayşe Meral), Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Evans-Wentz, W.Y. 2000: The Tibetan Book of the Dead, Published by Oxford University Press, New York.
• Hamilton, James, 2020: Budacı İyi Kalpli ve Kötü Kalpli Prens Masalının Uygurcası, Prens Kalyāṇaṃkara ve Pāpaṃkara Hikâyesi, (Çev. Ece Korkut-İsmet Birkan), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Jung, Carl Gustav, 2009: Dört Arketip, (Çev. Zehra Aksu Yılmazer), Metis Yayınları, 3. Baskı, İstanbul.
• Miyajima Junko [宮嶋 純子], 2016: 日中四分律論書における語義解釈の比較 ― 元照『資持記』と照遠『資行鈔』を中心として― [Nitchū Shiburitsuronsho Ni okeru gogi kaishaku no hikaku -moto Teru “shi ji-ki” to Teru tō “motoyuki shou” O chūshin to shite-], 関西大学東西学術研究所 [Kansaidaigaku tōzai gakujutsu kenkyūjo], 61-77.
• Öge, Serdar, 2005: “Düzen Mi Düzensizlik (Kaos) Mi? Örgütsel Varlığın Sürdürülebilirliği Açısından Bir Değerlendirme”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13), 285-303.
• Rinpoche, Venerable Khenchen Thrangu, 1993: The Twelve Links of Interdependent Origination, The Namo Buddha Seminar, Glasgow, Scotland.
• Robinson, Richard H., Willard L. Johnson, 1996: Thānissaro (Bhikkhu), Buddhist Religion: A Historical Introduction, Wadsworth/Thomson Learning.
• Röhrborn, Klaus, 2010: Uigurisches Wörterbuch, Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien, Neubearbeitung- I. Verben. Band 1: ab-ëzüglë-. Stuttgart.
• Röhrborn, Klaus, 2015: Uigurisches Wörterbuch, Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien –Neubearbeitung- II. Nomina- Pronomina-Partikel Band 1: a-asvık. Orientalistik, Franz Steiner Verlag.
• Röhrborn, Klaus, 2017: Uigurisches Wörterbuch, Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien –Neubearbeitung- II. Nomina- Pronomina-Partikel Band 2: aš – ëžük. Orientalistik, Franz Steiner Verlag.
• Soka Gakkai 2002: The Soka Gakkai Dictionary on Buddhism, Hardcover.
• Soothill, William Edward, Lewis Hodous, 1937: A Dictionary of Chinese Buddhist Terms with Sanskrit and English Equivalents and a Sanskrit–Pali Index, Kegan Paul, Trench, Trubner & Co, London.
• Sugiki, Tsunehiko, 2016: “Oblation, Non-conception, and Body: Systems of Psychosomatic Fire Oblation in Esoteric Buddhism in Medieval South Asia”, In (Richard K. Payne & Michael Witzel ed.) Homa Variations: The Study of Ritual Change across the Longue dur'ee, Oxford University Press, 167-213.
• Tekin, Şinasi, 1980: Maitrisimit Nom Bitig, 1. Transliteration, Übersetzung, Anmerkungen, 2. Analytischer und rückläufiger Index, Die Uigurische Übersetzung eines Werkes der Buddhistischen Vaibhāśika-Schule, Berlin.
• The Encyclopedia of Religion, Mircea Eliade editor in chief, 1-16 volume, Macmillan Publishing Company, Newyork, 1987. (ER)
• Tokyürek, Hacer, 2019a: Eski Uygur Türkçesinde Budizm ve Manihaizm Terimleri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Tokyürek, Hacer, 2019b: “Eski Uygur Türkçesinde Maṇi, Cintāmaṇi”, Ahmet Caferoğlu Hatıra Kitabı, Editörler: Fikret Turan, Özcan Tabaklar, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 499-514.
• Tokyürek, Hacer, 2021: Eski Uygur Türkçesinde Tanrısal İnsan Anatomisi ve Fizyolojisi, Kimlik Yayınları, Kayseri.
• Wilkens, Jens, 2021: Handwörterbuch des Altuigurischen Altuigurischen-Deutsch-Türkisch. Göttingen: Universitätsverlag Göttingen.