Vergi Ceza Hukukunda Kaçakçılık Fiillerine Uygulanacak Cezaların Ölçülülük ve Non Bis İn İdem İlkeleri Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, , 73 - 92, 29.06.2022

Vakkas Yurtlu , Burçin Bozdoğanoğlu

https://doi.org/10.30927/ijpf.1061869

Öz

Toplumsal düzenin ve hukuk düzeninin sağlanması açısından devletler, bireylerin hukuka aykırı davranışlarının önüne geçmek için bazı tedbirler almaktadır. Bu tedbirler failin hukuka aykırı şekilde gerçekleştirmiş olduğu eylemleri karşılığında uygulanan yaptırımlardan oluşmaktadır. Yine devletler ülkedeki vergisel düzeninin sağlanması bakımından, bu düzene aykırı davranışlara neden olan bireyleri yaptırımlarla cezalandırmaktadır. Söz konusu yaptırımlar da vergi kabahatleri ve vergi suçları olmak üzere ikili bir sınıflandırma ile ifade edilmektedir. Doktrinde yaptırımların uygulanması hususunda tartışmaya neden olan önemli konulardan birisi de; tek fiil ile vergi kaçakçılığı suçu ve vergi ziyaı kabahati yaratılması sonucu uygulanacak olan hürriyeti bağlayıcı ceza ile üç kat vergi ziyaı cezasının birleşemeyeceği ve bu iki yaptırım türünün ayrı ayrı uygulanmasıdır.
Çalışmada literatür tarama yöntemi kullanılmış olup, vergi kaçakçılığı fiiline uygulanacak hapis cezasının ölçülülük ilkesi bağlamında değerlendirilmesi yapılmış ve hürriyeti bağlayıcı cezaya ek olarak vergi kaybının da meydana geldiği durumlarda uygulanacak olan üç kat vergi ziyaı cezası non bis in idem ilkesi kapsamında incelenerek konuya ilişkin önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ölçülülük İlkesi, Non Bis İn İdem İlkesi, Birleşme Hükümleri, Cezaların Caydırıcılığı

An Investigation of the Penalties to be Applied to Smuggling Acts in Tax Criminal Law in Terms of Proportionality and Non Bis İn İdem Principles

Öz

In terms of ensuring social order and legal order, states take some measures to prevent the unlawful behavior of individuals. These measures consist of sanctions applied in return for the actions of the perpetrator unlawfully. Again, in terms of ensuring the taxation order in the country, the states punish individuals who cause acts contrary to this order with sanctions. The sanctions in question are expressed in a dual classification as tax misdemeanors and tax crimes. One of the important issues that cause debate is the implementation of sanctions in the doctrine; It is the case that the penalty that binds freedom to be applied as a result of creating a tax evasion crime and tax loss misdemeanor with a single act cannot be combined with a triple tax loss penalty and these two types of sanctions are applied separately.
In the study, the literature review method was used, the prison sentence to be applied to the act of tax evasion was evaluated in the context of the principle of proportionality, and the three-fold tax loss penalty to be applied in cases where tax loss occurs in addition to the freedom-binding penalty was examined within the scope of the non-bis in idem principle and suggestions where made on the subject.

Anahtar Kelimeler

Principle of Proportionality, Principle of Non Bis İn İdem, Merger Provisions, Deterrence of Penalties

Kaynakça

• AİHM, Bjarni Armannsson Kararı, Başvuru No:72098/14, T: 30.06.2019, bjarnı ármannsson v. ıceland (coe.int) , (01.01.2022).
• AİHM, Glantz/Finlandiya Kararı, Başvuru No:37394/11, T: 20.08.2014, Glantz V. Fınland - [Turkish Translation] By The Turkish Ministry Of Justice (Coe.İnt) , (31.12.2021).
• AHİM, Erbakan/Türkiye Kararı, Başvuru No:59405/00 T:06.07.2006, Erbakan V. Turkey (Coe.İnt) (01.01.2022).
• AİHM, Zolotukhin/Rusya Kararı, Başvuru No:14939/03, T:10.02.2009, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-119611%22]}, (30.12.2021).
• AİHM, A ve B Norveç Kararı, Başvuru No:24130/11, 29758/11, T:15.11.2016, A And B V. Norway (Coe.İnt) , (01.01.2022).
• AYM, E:1988/50, K:1989/27, T:23.06.1989, https://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/kararlar_dergisi/kd_25.pdf, (30.12.2021).
• AYM, E:2007/4, K:2007/81, T:18/10/2007, https://legalbank.net/belge/aym-e-2007-4-k-2007-81-t-18-10-2007-vergi-borcu-nedeniyle-yurt-disina-cikis-yasagi/373442/, (30.12.2021).
• AYM, E:2012/80, K:2013/16, T:17.01.2013, https://legalbank.net/belge/aym-e-2012-80-k-2013-16-t-17-01-2013-hukmun-aciklanmasi-ve-hukmun-aciklanmasinin-geri-birakilmasi/1408184/ , (30.12.2021).
• AYM, E:2013/158, K:2014/68, T:27.03.2014, https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/ND/2014/68?EsasNo=2013%2F158&KararNo=2014%2F68 , (30.12.2021).
• AYM, Başvuru No:2014/72, T:25.03.2015, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2014/72, (02.01.2022).
• Bahçeci, B. (2018). “İHAM İçtihadında Vergi Cezalarında Ne Bis İn İdem”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 67(2), 253-278.
• Çavuş, A. (2016). Suç Genel Teorisi Işığında Vergi Kaçakçılığı Suçları, 1. Baskı, Beta Basım Yayın İstanbul.
• Danıştay 12. D, E:2016/8855, K:2017/461, T:23.02.2017, https://legalbank.net/belge/d-12-d-e-2016-8855-k-2017-461-t-23-02-2017-mudur-yardimcisi-olarak-gorev-yapanin-devlet-memurlugunda/2733261/ , (30.12.2021).
• Doğmuş, S. (2020). “Türk Vergi Ceza Hukukunda Ne Bis İn İdem İlkesi”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XVII(1), 61-111.
• Geçer, E. (2016). “Vergi Ceza Hukukunda Non Bis İn İdem İlkesi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65(2), 315-348.
• Gökpınar, M. (2016). “Anayasal Devlette Temel Hak ve Özgürlükler Düzeni”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karaçoban Güneş, T. (2016). “Vergi Yaptırım Hukukunda Non Bis İn İdem İlkesi”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(2), 85-106.
• Karakoç, Y. (2014). “Anayasal Vergilendirme İlkeleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(2013), 1259-1308.
• Keskin, K.S. (2014). “Sahte Belge Düzenlemek Suretiyle Elde Edilen Komisyon Gelirinin Ticari Kazanç Olarak Vergilendirilebilmesinin Yeni Türk Ticaret Kanunu’ndaki Dayanakları”, Vergi Raporu, 173, 46-53.
• Metin, Y. & Dinler V. (2012). Devletin Cezalandırma Yetkisinin Anayasal Sınırları, Editör: Alparslan Altan, Engin Yıldırım, Erdal Tercan, Hikmet Tülen, Ali Rıza Çoban, Anayasa Mahkemesinin Kuruluşunun 50. Yılına Armağan, 1. Baskı Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara.
• Nil Tosun, A. (2017). “Türk Ceza Hukukunda Ne Bis İn İdem İlkesi: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Verdiği Kararlardan Lucky Dev Davası”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 7(2), 95-104.
• Oğurlu, Y. (2001). “AİHM Kararları ve Türk İdare Hukukunda Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılmasında Bir Yargısal Denetim Ölçütü Olarak Ölçülülük İlkesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, IV(1-2), 485-521.
• Oğurlu, Y. (2003). “Ceza Muhakemesi Kararının Disiplin Cezalarına Etkisi ve Sorunu “Non Bis İn İdem” Kuralı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 52(2), 102-124.
• Özdemir, M. (2021). “Vergi Usul Kanunu Kapsamında 3 Yıldan, 5yıla Kadar Hapis Cezası Gerektiren Sahte Fatura Düzenleme ve Kullanma Fiili”, “Çevrimiçi”, https://www.alomaliye.com/2021/07/07/hapis-cezasi-gerektiren-sahte-fatura-duzenleme-ve-kullanma-fiili/, (02.01.2022).
• Özen, M. (2010). “Non Bis İn İdem (Aynı Fiilden Dolayı İki Kez Yargılama Olmaz) İlkesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XIV(1), 389-417.
• Saygın, E. (2017). “Ölçülülük İlkesine Yönelik Türk ve İngiliz İdare Hukuku Yaklaşımı Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz”, Ankara Barosu Dergisi, 2, 57-88.
• Serozan, R. (1970). “Alman Federal Anayasa Mahkemesi Kararları”, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, 4(6), 243-253.
• Taylar, Y. (2015). “Ölçülülük İlkesi Bağlamında Vergi Ziyaı Cezasının Anayasa’ya Uygunluk Sorunu”, 30. Türkiye Maliye Sempozyumu Bildiri Kitabı Adnan Menderes Üniversitesi, Nazilli İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü, 137-176.
• Uçar, O. (2018). “Vergi Ceza Hukukunda Ölçülülük İlkesi (Yüksek Yargı Organları Kararları Bağlamında Bir Değerlendirme)”, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Uçar, O. & Yereli A.B. (2019a). “Türk Hukuk Sisteminde Ölçülülük İlkesini Konu Edinen Başat Kurallar (Osmanlı’dan Günümüze Tarihsel Bir Değerlendirme)”, Sosyoekonomi Dergisi, 27(42), 203-226.
• Uçar, O. & Yereli A.B. (2019b). “Hukuka Uygunluk Kriteri Olarak Ölçülülük İlkesinin Yüksek Yargı Organlarının Vergi Suçlarına İlişkin Kararları Bağlamında Değerlendirilmesi”, Maliye Dergisi, 176, 575-598.
• Yaltı, B. (2015). “İHAM’ın Glantz Kararının Ardından: Kaçakçılıkta Para Cezası ve Hapis Cezası Uygulamasının Non Bis İn İdem İlkesine Aykırılığı Üzerine”, Vergi Sorunları Dergisi, 317, 85-92.
• Yargıtay, 11. D, E:2016/12450, K:2019/8996, T:09.12.2019, https://karararama.yargitay.gov.tr/YargitayBilgiBankasiIstemciWeb/, (03.01.2022).
• Zabunoğlu, G. (2017). “Ölçülülük İlkesi ve Vergi Hukukunda Uygulanması”, Mali Hukuk Dergisi, 13, (155), 2597-2640.