Tam Kamusal Mal ve Hizmet Olarak Türkiye’de Adalet Hizmetlerinin Toplumsal Algısı: Ampirik Bir Çalışma

Yıl 2022, , 367 - 384, 29.12.2022

İhsan Cemil Demir , Nagihan Erdal

https://doi.org/10.30927/ijpf.1110025

Öz

Tam kamusal mal ve hizmetler; faydasının tüm topluma yayıldığı ve bu faydanın bireyler arasında bölünemediği, tüketiminden hiç kimsenin dışlanamadığı, tüketiminde rekabetin olmadığı, arzının siyasal süreç içerisinde şekillendiği, finansmanının vergilerle sağlandığı ve üretiminin devlet tarafından gerçekleştirildiği mal ve hizmetlerdir. Devletin temel fonksiyonlarından biri olarak adalet hizmetleri taşıdığı nitelikler itibariyle tam kamusal mal ve hizmetlerden birisidir. Literatürde adalet hizmetleri genel olarak tam kamusal mal ve hizmet olarak kabul edilse de adalet hizmetlerini yarı kamusal mal ve hizmet olarak kabul eden görüşler de mevcuttur.
Uygulanan kamusal hizmetlerde devletin başarısını belirleyen en önemli ölçütlerden biri; o kamusal hizmetin toplum tarafından nasıl algılandığıdır. Bu çalışma Türkiye genelinde adalet hizmetlerinin toplumsal algısını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada öncelikle ölçeği tarafımızdan oluşturulan anket yardımıyla adalet hizmetlerinin toplum tarafından tam kamusal mal ve hizmet olarak mı, yarı kamusal mal ve hizmet olarak mı algılandığı hususu araştırılmıştır. Adalet hizmetlerinin toplumsal algısını etkileyen değişkenleri belirlemek amacıyla da bir dizi regresyon analizi yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre; adalet hizmetleri daha ziyade tam kamusal mal ve hizmet olarak algılanmaktadır. Bu algıyı etki eden faktörler ise; yaşanılan yer, adil yargılanma, makul sürede çözümlenme, devletin temel fonksiyonu, yararlanma, memnuniyet, adalet ve güven hissi, sadece toplumsal fayda ile hem bireysel hem toplumsal fayda olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Adalet Hizmetleri, Tam Kamusal Mal ve Hizmet, Yarı Kamusal Mal ve Hizmet, Toplumsal Algı, Justice Services, Pure Public Goods and Services, Semi Public Goods and Services, Social Perception

Social Perception of Justice Services in Turkey as a Pure Public Goods and Service: An Empirical Study

Öz

Pure public goods and services are goods and services in which the benefit is spread to the whole society and this benefit cannot be divided among individuals, no one can be excluded from its consumption, there is no competition in consumption, their supply is shaped within the political process, their financing is provided by taxes and goods and services produced by the state. As one of the basic functions of the state, justice services are one of the pure public goods and services in terms of their qualities. Although justice services are generally accepted as full public goods and services in the literature, there are also opinions that consider justice services as semi-public goods and services.
One of the most important criteria determining the success of the state in public services; it is how the public service is perceived by the society. This study was conducted to determine the social perception of justice services in Turkey. In the study, first of all, with the help of the questionnaire, the scale of which was created by us, it was investigated whether the justice services are perceived by the society as pure public goods and services or as semi-public goods and services. A series of regression analyzes were also conducted in order to determine the variables that affect the social perception of the justice services. According to the analysis results; justice services are perceived as pure public goods and services. The factors affecting this perception are; place of residence, fair trial, resolution in a reasonable time, basic function of the state, benefit, satisfaction, sense of justice and trust, only social benefit and both individual and social benefit.

Anahtar Kelimeler

Justice Services, Pure Public Goods and Services, Semi Public Goods and Services, Social Perception

Kaynakça

• Adalet Bakanlığı (2019), Adalet Bakanlığı Stratejik Planı 2019-2023, http://www.sp.gov.tr/tr/stratejik-plan/s/1968/Adalet+Bakanligi+2019-2023 (06.01.2022).
• Adalet Bakanlığı (2021), 2021 Yılı Adalet Bakanlığı Faaliyet Raporu, http://www.sgb.adalet.gov.tr (14.01.2022).
• Akdoğan, A. (2011), Kamu Maliyesi, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Aktan, C. C. (2011). “Devlet mi, Piyasa mı? , Mal ve Hizmetler Hangi Yöntemlerle Sunulmalı”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi ( Online), 3(1): 96-114.
• Akyol, L. A. (2011), “Anayasa Mahkemesinin 14.01.2010 Tarihli Kararı Çerçevesinde Yargı Harçlarına İlişkin Bazı Sorunlar ve Güncel Gelişmeler”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(1) : 32-52.
• Arslaner, H. & Şekerci, D. (2014). “Türkiye’de Adalet Hizmetlerinin Niteliği ve Bu Hizmetlerin Bütçe Üzerindeki Yükü”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1) : 31-48.
• Bacak, A.A. (2015), “Adliyelerin Fiziksel ve Mimari Koşulları Bağlamında Yargısal Memnuniyet”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 28(120) : 261-288.
• Caşkurlu, E. & Arslan C. B. (2017), Kamu Maliyesine Giriş, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Demir, İ.C (2017), Kamu Maliyesi, Limit Yayınları, Afyonkarahisar.
• Deyneli, F. (2010), Türkiye’de Adalet Ekonomisinin Karşılaştırılması Analizi, T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ümit Ofset Matbaacılık, Ankara.
• Doğan, A. & Öztürk, A. (2018), “Türkiye’de Adalet Hizmeti Harcamaları”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23 ( Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı): 773-785.
• Egeli, H. & Yaşa, A.A (2017), “Devlet Bütçesi Açısından Adalet Hizmetleri ve Harcamaları: Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(2) : 83-94.
• Mutluer, M. K., Öner, E. & Kesik, A. (2013), Teoride ve Uygulamada Kamu Maliyesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Nadaroğlu, H. (1998), Kamu Maliyesi Teorisi, Beta Basım, İstanbul.
• Pehlivan, O. (2014). Kamu Maliyesi, Celepler Matbaacılık, Trabzon.
• Seçilmiş, İ. E.& Güran, M.C. ( 2010), “Kamusal Malların Sağlanmasında Bedavacılık Problemi ve Deneysel İktisat Uygulamaları Perspektifinden Değerlendirilmesi”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28 (2): 221-256.
• Şen, H. & Sağbaş, İ. ( 2019). Vergi Teorisi ve Politikasına Giriş, Barış Arıkan Yayınları, Ankara.
• Uyap Bilişim Sistemi, https://www.uyap.gov.tr/Tarihce (06.01.2022).
• Ünal, F. & Kiraz, İ. (2016). “Türkiye’de E- Devlet Uygulamalarının Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Etkinliği: Adalet Bakanlığı UYAP Bilişim Sistemi Örneği”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Afro Avrasya Özel Sayısı: 437-450.