Yeni Gelir Vergisi Kanunu Tasarısı Çerçevesinde Ön Vergileme Uygulamasının Vergi Sistemine Etkileri Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 75 - 94, 31.07.2016

Fevzi Rıfat Ortaç , Hilmi Ünsal , Elif Yılmaz

https://doi.org/10.30927/ijpf.319887

Cited By: 1

Öz

Ön vergilemeyi, vergi doğurucu bir işlemden dolayı ortaya çıkan ödemenin,
ileride tahakkuk edecek vergiye mahsuben hak sahibine ödeme yapılmadan
vergilendirilmesi olarak tanımlamak mümkündür. Bir vergileme yöntemi ve vergi
güvenlik tedbiri olarak ön vergileme; “stopaj, tevkifat, kaynakta kesinti,
kesinti” gibi adlarla Türk vergi sisteminde esasen öteden beri uygulanmaktadır.

Stopaj uygulamasının, tahsilât kolaylığı, kayıtdışı ile mücadele ve tahsil
maliyetlerinin azaltılması açısından olumlu olduğu düşünülmektedir. Öte yandan,
gelirin tam olarak kavranması ve adaletli bir vergi sisteminin oluşturulması
açısından negatif etkileri olduğu ileri sürülmektedir.

Mevcut uygulamada özellikle beyan sisteminden kopuş yönündeki eğilim,
stopaj uygulamasını öne çıkarırken; vergilendirmede adalet ve etkinlik
noktasında çeşitli sorunlara sebebiyet vermektedir. Gelir üzerinden alınan
gelir ve kurumlar vergisini tek bir kanunda toplayan Yeni Gelir Vergisi Kanunu
Tasarısı, ön vergilemede bazı değişiklikler getirmektedir.

Bu çalışmada yeni Gelir Vergisi Kanunu
Tasarısının ön vergileme uygulaması konusundaki düzenlemeleri, mevcut mevzuat
ile mukayeseli şekilde değerlendirilecek, sorunlar ve çözüm önerileri ele
alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ön vergileme, Stopaj, Yeni Gelir Vergisi Kanunu Tasarısı, Vergi Tahsil Yöntemleri, Vergilendirmede Adalet

The Evaluation Of Pre-Taxation Practice In Terms Of The Effects To Tax System Within The Frame Of The New Income Tax Draft Law

Öz

It is possible to define pre-taxation, as taxing the payment that arises
because of taxable transactions before payment to the owner, on account of the
tax that will accrue in the future. In fact, pre-taxation has been applied in
Turkish tax system all along with the names such as “stoppage, withholding,
deduction at source, deduction” as a taxation method and tax security measure.

It is thought that stoppage is possitive for the ease of collection,
combating with unrecorded and reducing the cost of collection. On the other
hand, it is claimed that it has negative effects in terms of including income
completely and the creation of a fair tax system.

In legacy
application, especially, the trend to leave from
declaration system puts forward the stoppage practice but at the same time it
causes various problems about equity and effectiveness in taxation. The New
Income Tax Draft Law that collects the income tax and corporation tax in a
single law as taxes on income, makes some changes at pre-taxation.

In this study, the regulations of the New Income
Tax Draft Law about the application of pre-taxation will be evaluated
comparatively with the existing legislation, the problems and solution
proposals will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Pre-taxation, Stoppage, The New Income Tax Draft Law, Methods of Tax Collection, Equity in Taxation

Kaynakça

• Acar, Mustafa Gürhan (2003). “Osmanlı ile Türkiye Cumhuriyeti Vergi Sisteminin Karşılaştırması”, http://www.vergidunyasi.com.tr, E.T. 21.01.2016.
• Ahin, Orkun & Büyükkurt, Abdullah İbrahim (2007). “Gelir Vergisinin Ortaya Çıkışı ve Türkiye’de Gelir Vergisine Geçiş Döneminde Yaşanan Tartışmalar”, http://www.academia.edu, E.T. 18.01.2016.
• Biyan, Özgür & Yılmaz, Güneş (2012); “Ücretlerin Vergilendirilmesine İlişkin Karşılaştırmalı Bir Öneri: Beyanname Yükümlülüğü”, Maliye Dergisi, Sayı 162, Ocak-Haziran, s. 184-218.
• Bulutoğlu, Kenan (2004); Türk Vergi Sistemi. 8. Baskı, Batı Türkeli Yayıncılık, İstanbul. Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, http://www.bumko.gov.tr/TR,4534/merkezi-yonetim-butce-gelirleri-2006-2014.html, E.T. 27.01.2016.
• Doğrusöz, A. Bumin (1992); Kaynakta Vergileme “Stopaj”, SMMMO Yayınları, İstanbul.
• Ekinci, Ahmet Celaleddin (2014); “Kaynakta Vergilendirme Uygulamasının Vergi Yapısına Etkisi”, Vergi Raporu, Sayı:179, Ağustos, s. 29-53.
• Erginay, Akif (1998); Vergi Hukuku, 16. B. Savaş Yayınları, Ankara.
• Geçici Vergi Beyannamesi, http://www.muhasebedersleri.com, E.T. 28.05.2016.
• Gelir Vergisi Kanunu Tasarısı Hakkında Genel Değerlendirme, http://www.turmob.org.tr, E.T. 24.05.2016.
• Gelir Vergisi Tarifesi 2016, Gelir İdaresi Başkanlığı, http://www.gib.gov.tr, E.T. 24.05.2016.
• http://osmanlicaturkce.net; E.T. 15.01.2016.
• http://www.asmmmo.org.tr, E.T. 15.01.2016.
• http://www.etimolojiturkce.com/kelime/stopaj, E.T. 12.11.2015.
• Kutadgu, Mükib Cevdet (2012); “Türk Gelir Vergisi Sisteminde Menkul Sermaye İradları Stopajı ve Tatbikatı.” Maliye Araştırma Merkezi Konferansları 4.
• Küsmenoğlu, İlham (2010); Cumhuriyet Dönemi Vergi Tarihi, 1. Cilt, Oluş Yayıncılık, 2010.
• Mutlu, Ahmet (2009); Tanzimattan Günümüze Türkiye’de Vergileme Zihniyetinin Gelişimi, T.C. Maliye Bakanlığı Strateji
• Geliştirme Başkanlığı Yayın No:2009/390, Ankara, http://www.sgb.gov.tr, E.T. 21.01.2016.
• Neumark, Fritz (1975); Vergi Politikası, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Neumark, Fritz (1946); Türkiye’de ve Yabancı Memleketlerde Gelir Vergisi Teori-Tarihçe-Pratik, İstanbul.
• Oktar, Ateş (2006); Vergi Hukuku. 2. B. Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• Oktar, S. Ateş (1997); “ Vergi Usul Hukukunda Vergi Kesenlerin Sorumluluğu ve Müteselsil Sorumluluk Üzerine Düşünceler”, Sayıştay Dergisi, Sayı 25, Nisan-Haziran, s. 63-105.
• Oktar, S. Ateş- Şanver, Cahit (2013); “Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Vergi Güvenlik Önlemleri ve Mükelleflerin Ba-Bs Bildirimlerine Bakışı Araştırması”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Yıl:1, Cilt:1, Sayı:3, s. 1-23.
• Öz, Ersan (2013); Yeni Gelir Vergisi Tasarısı Üzerine Genel Değerlendirmeler, http://www.ersanoz.com/paylasim/gelir-vergisi-tasarisi-elestiri.pdf, s. 1-155, E.T. 18.01.2016.
• Seviğ, Veysi (2007); “Stopaj Yoluyla Vergilendirme”, 02.06.2007, http://www.referansgazetesi.com/haber.aspx?HBR_KOD=69644&ForArsiv=1, E.T. 14.11.2015.
• Şenyüz, Doğan (2000); Türk Vergi Sistemi, 6. B., Ezgi Kitabevi, Bursa.
• Tuncer, Selahattin (1984); Vergi Uygulamalar, Okan Yayıncılık, İstanbul.
• Turut, Şenol (2009); “Yıl İçinde Kesinti Yoluyla Ödenen Vergilerin (Stopaj) İadesinde Yaşanan Sorunlar”, Mali Çözüm Dergisi, Sayı 95, s. 35-56.
• Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlük, http://www.tdk.gov.tr, E.T. 02.12.2015.
• Yeni Gelir Vergisi Kanunu Tasarısı, http://www.maliye.gov.tr, .E.T. 15.01.2016.