Uluslararası Sermaye Yatırımlarının Vergilendirilmesinde Tarafsızlık İlkesi

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 109 - 123, 15.09.2017

Gizem Kapucu

https://doi.org/10.30927/ijpf.327827

Öz

Vergilendirmede tarafsızlık
ilkesi en genel tanımıyla, vergi sisteminin; mükellefin kararı üzerinde etkisinin
minimum seviyede tutulması ve her mükellef için aynı şekilde oluşturularak
uygulanmasıdır. Mükellefin kararı üzerinde minimum etkisinin olması, seçim
özgürlüğü teorisi ile; her mükellef için aynı şekilde uygulanması ise eşitlik
ilkesi ile yakından ilişkilidir. Bu nedenle, eşitliği bozucu ve mükellefin
kararları üzerinde etki yaratıcı vergi uygulamaları, tarafsızlık ilkesinden
sapma oluştururlar.

Küreselleşme sonucu
hareketlenen ve vergiye duyarlı hale gelen uluslararası sermaye yatırımları
bakımındanvergi sonrası getiri oranları farklılaştığında (Furman, 2008:9) bu
ilke daha önemli bir hal alır. Bunun nedeni böyle bir durumda mükellefin sermayesi
için yatırım yerini ve türünü belirlerken vergiyi bir etken olarak
düşünmesidir. Devletler yatırımcıları etkilemek için vergi sistemlerini bir
faktör olarak kullanma eğilimi içindedir. Bu eğilime hukuki bir sınır çizilmesi
ve devletlerin bu sınır içinde kalmasının sağlanması uluslararası vergi hukukunun
en önemli konularından birini oluşturur. Günümüzde devletler ekonomik istikrar
ve büyüme hedefleri doğrultusunda mobilitesi üst seviyede olan sermayeye büyük
önem vermektedirler. Bu bağlamda yabancı sermayeyi çekmek kadar, yerli
sermayeyi elde tutmak da devletlerin hedefi haline gelmektedir. Bu durumun
hukuk bilimini ilgilendiren yönü ise, birinci olarak;uygulamaların ayrımcılık
yasağı kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceği noktasında kendini
gösterir. Hukukun konuya dair bir diğer ilgi noktası ise, devletlerin ticari
hayata keyfi müdahalesinin ve ayrımcılık oluşturan uygulamalarının sınırını
belirlemektir. Günümüzde devletlerin egemenlik yetkileri sınırsız kabul
edilmez. Devletler çoğu zaman bu kabülü kendilerini anlaşmalar yoluyla
sınırlayarak ve bu sınırı kayıt altına alarak ortaya koyarlar. Bu bakımdan devletlerin
yükümlülüğü salt bir ulusal hukuk sistemine bağlılık değil; uluslararası hukuk
ilkelerine ve taraf olunan anlaşmalara da uygun davranma yükümlülüğü olarak
ortaya çıkar. Devletler vergi aracılığıyla uluslararası sermaye hareketlerine
müdahalede bulunduklarında, bu müdahalenin sınırı da gerek iç hukuk sistemi ile
gerekse uluslararası hukukun ilkeleri ve taraf olunan anlaşmalarla belirlenir.
İşte bu sınırın belirlenmesinde kullanılacak ölçütlerin tespiti uluslararası
vergi hukukunun konularından ve amaçlarından birini oluşturur.

Çalışmanın amacı, mükellefin seçim özgürlüğü ışığında
ve eşitlik ilkesi çerçevesinde vergi sistemlerinin sermaye yatırımları
üzerindeki etkisinin ve devletlerin ticari hayata müdahale etme sınırının incelenmesidir.
Böyle bir incelemenin uluslararası sermaye hareketleri bakımından sermaye ihraç
tarafsızlığı ve sermaye ithal tarafsızlığı olarak iki görünümü  ortaya çıkar. Çalışmanın diğer bölümünde ise
ilkenin hukuk düzenlemeleri karşısındaki konumu; ilkeye uyum ve ilkeden
sapmalar ele alınacak ve bu çerçevede OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma
Örgütü), Avrupa Birliği (AB) ve Türkiye bakımından mevcut durum, hukuki
düzenlemeler ve yaklaşımlar irdelenecektir. İlkeden sapma durumlarının haklı
nedeni ve düzenlemelerin bu amaca uygunluğu da çalışmada tartışılacak olan
konulardandır. Bu tartışmanın nihai hedefi ise, uluslararası sermaye üzerinde
vergi sistemlerinin etkisinin hukuken kabul edilebilir olabilmesi için nasıl
bir hukuki sınır çizilmesi gerektiğine dair bir fikir üretmektir. Bunun
gerçekleşebilmesi için ise ilk yapılması gereken tarafsızlık ilkesinden sapma
durumlarının haklı nedenlerini araştırarak, korumanın ölçülü olup olmadığının
tespit edilmesidir. 

Anahtar Kelimeler

Vergi Tarafsızlığı İlkesi, Sermaye İhraç Tarafsızlığı, Sermaye İthal Tarafsızlığı

Tax Neutrality on International Capital Investments

Öz

The tax policies which
states follow with regard to developing technology and capital investments with
raising mobility due to globalism are need to be discussed in its legal basis.
The principle of tax neutrality has the aim of being legal foundation for these
policies. According  to this, the
neutrality principle in taxation of international capital investments is
provided with two measures, namely; not effecting the investment decision and
not discriminate between investments. In this paper, initially focused on the
conceptual framework and the foundations of the tax neutrality principle and
later capital export neutrality and capital import neutrality are considered
and explained with regard to international capital movements. Moreover,
conformity and diversion to the principle of the current situation and
regulations in OECD, EU and Turkey are examined.

Anahtar Kelimeler

Tax Neutrality, Capital Export Neutrality, Capital Import Neutrality

Kaynakça

• Abbasov, A. (2005).Vergilemenin Uluslararası Doğrudan Sermaye Hareketleri Üzerindeki Etkisi:Türkiye Örneği,Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• Avrupa Birliği BakanlığıEkonomik ve Mali Politikalar Başkanlığı (2012), Finansal İşlem Vergileri ve Avrupa Birliği Uygulaması, Ankara, Temmuz 2012, http://www.ab.gov.tr/files/EMPB/finansal_islem_vergisi_empb_print_version.pdf (12.04.2017)
• Başaran Yavaşlar, F. (2009). “Vergilendirme Yoluyla Temel Hak ve Özgürlüklere Müdahalede Sınır”, Kamu Hukuku, Özel Hukuk ve Ceza Hukuku Alanlarında Kamunun Önderliği ve Bireysel Özerklik Sempozyumu, Ankara, 2009, 147-202
• Bracewell-Milnes, B. (1988). “A Liberal Tax Policy: Tax Neutrality and Freedom of Choice, British Tax Review; Libertarian Alliance, London
• Committee on Finance of United States Congress Senate. (2008). The Concept of Neutrality in Tax Policy: Testimony of Jason Furman Before the US Senate Finance Committee, Hearing on Tax: Fundamentals in Advance of Reform, Washington, pp. 9-51
• Eser, E. (2011). Türkiye’de Teşvik Sistemleri ve Mevcut Sistemin Yapısına Yönelik Öneriler, T.C BaşbakanlıkDevlet Planlama Teşkilatı, İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü (Uzmanlık Tezi), Ankara
• European Commission (2016). “The Anti Tax Avoidance Package – Questions and Answers (Updated)”, Brussels, 21 June 2016, http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-16-2265_en.htm (12.04.2017)
• Gemalmaz, B. (2009) , Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Mülkiyet Hakkı, İstanbul, Beta Yayınevi
• Griffith, R., James H., & Peter B. "International Capital Taxation" Dimensions of Tax Design, (Ed.) Mirrless J., Wilthsire, Oxford University Press, pp. 914-996.
• Furman, J. (2008). “The Concept of Neutrality in Tax Policy” testimony before the US Senate Finance Committee, hearing on Tax: Fundamentals in Advance of Reform., April 2008.
• IMF (2010). Fair And Substantial Contribution by the Financial Sector Final Report For The G-20, Toronto, June 2010
• Knoll, M. S. (2011)."Reconsidering International Tax Neutrality" , Faculty Scholarship, pp. 99-129.
• Mason, R. (2010). “Tax Discrimination and Capital Investment”,World Tax Journal, Vol.2 (2),pp. 126-139.
• OECD (2007). Tax Policy Studies: Tax Effects on Foreign Direct Investment – No. 17
• OECD/TPA (2003). “Are the Current Treaty Rules for Taxing Business Profits Appropriate for E-Commerce?-Final Report”
• Öncel M., Kumrulu A., Çağan N. (2016), Vergi Hukuku, 25. Bası, Ankara, TurhanKitabevi.
• RUMPF, C. (1993), “Ölçülülük İlkesi ve Anayasa Yargısındaki İşlevi ve Niteliği”, Anayasa Yargısı, C.10, 1993, 25 vd.
• Smith, A. (2014) , Milletlerin Zenginliği, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 4. Bası (Çev.: Haldun Derin)
• Tobin, J. (1994) "A Tax on International Currency Transactions." Human Development Report,p. 994 ff.
• Üstün A.& Özsoy B. (2016). “AB’nin Vergiden Kaçınmayla Mücadele Paketi Türk Yatırımcıları da Etkileyebilir”, KPMGvergi, http://www.kpmgvergi.com/Blog/Pages/FullBlog.aspx?article=593, (12.04.2017)
• Vail, M. (2011). Marché intérieur et neutralité de l’impôt direct : la construction fiscale européenne revisitée, Université Panthéon-AssasEcole Doctorale Georges Vedel Droit Public Interne Science Administrative et Science Politique, (Yayımlanmamış Doktora Lisans Tezi),Paris.
• Warren Jr, A. C. (2001). "Income Tax Discrimination Against İnternational Commerce" , Tax Law Review, Vol. 54, pp. 131- 169.
• Weisbach, D. A. (2015). "The Use of Neutralities in International Tax Policy", National Tax journal, Vol. 68(3), pp. 635-652