VALUE RISING IN ANATOLIA WITH FORCED MIGRATION OF MONGOL INVASION: SULTANUL ULEMA BAHAEDDIN VELED AND HIS FAMILY
Öz
After Timur attained the dominance of the
state by bringing all Mongol tribes together under the same roof after a long
term struggle, this intensive Mongol invasion will leave deep marks in Middle
age history. Destruction and devastation
occurred in a wide area with this invasion will not be erased from the
memories. During this invasion Transoxiana (Maveraünnehir), Iraq, Iran and
eximious cities of Anatolia were pillaged and millions of people were murdered.
This invasion which started in the east and devoured Islamic towns, undoubtedly
obliged migrations towards the west. One of the families which immigrated
because of Mongol invasion was Sultanul Ulema Bahaeddin Veled.
Bahattin Veled ,Father of Mevlana
Celaleddin Rumi, was born in 30
September 1207 in city of Belh in the district of Horasan region which is
located in the borders of Afghanistan today, had to leave Belh because of
oncoming Mongol invasion.
Bahaddin Veled firstly went to Nişabur,
from there he went to Baghdad and then Makkah through Kufe. On the way back he
firstly stopped by Damascus. After staying there for a while, he went to
Karaman through Malatya, Erzincan, Sivas, Kayseri and Niğde. In karaman he
settled into the madrasah built by Emir Musa. Right after, he went to Konya and
settled there upon Aleaddin Keykubat’s invitation.
Besides devastation
occurred with Mongol invasion, positive results of this invasion movement will
tried to be discussed by considering political events of the period within the
frame of Mevlana Celaleddin-ı Rumi, one of the representatives of Sufism in
Anatolia, and his family.
Anahtar Kelimeler
Mongols Migration Anatolia Bahaeddin Veled Mevlana Celaleddin-ı Rumi
Kaynakça
- Anbarcıoğlu M. (1985). Sultanu’l-Ulema Bahaeddin Veled’in Hayatı, Eseri ve Düşünceleri. I. Milli Mevlana Kongresi (Tebliğler). 3-5 Mayıs. Kon-ya. s.135-150?
- Anonim. (2016). Monghol-un Niuça Tobça’an (Yüan-Ch’ao Pi-shi)/Moğolların Gizli Tarihi I. -(Yazılışı:1240). Terc. Ahmet Temir. Ankara
- Asaf Hâlet Çelebi. (2006). Mevlana ve Mevlevilik, Hece yay. Ankara
- Attar, F. (2015). Tezkiretü’l Evliya. Terc: Süleyman Uludağ. Semer-kand yay. İstanbul
- Aydın, M, (1986). Hz. Mevlana’nın Yaşadığı Devrin Sosyal Yapısı. 2. Milli Mevlana Kongresi (Tebliğler), 3-5 Mayıs, Konya. s. 281-286
- Belazuri A. (2013). Fütûhu’l Buldan- Ülkelerin Fethi. Terc. Mustafa Fayda, Siyer yay., İstanbul
- Can, Ş. (1995). Mevlana-Hayatı, Şahsiyeti, Fikirleri. Ötüken yay. İs-tanbul
- Cüveynî, A. A. (2013). Tarih-i Cihan Güşa. Çev. Mürsel Öztürk, TTK yay. Ankara
- Çakmak, M. A. (2002). Moğol İstilası ve Harezmşahlar İmparatorlu-ğu’nun Yıkılışı, Türkler Ansiklopedisi içinde. (c.4, ss.907-916). Yeni Türkiye Yay. Ankara. Eflaki, A. (2012). Ariflerin Menkıbeleri. Farsçadan Çev: Tahsin Yazıcı. Kabalcı yay. İstanbul
- Gölpınarlı, A. (1999). Mevlana Celaleddin, Hayatı, Felsefesi, Eserleri, Eserlerinden Seçmeler. İnkılâp yay. Beşinci Basım İstanbul
- Hidayetoğlu, A.S. (2005). Hazret-i Mevlana Muhammed Celaleddin-i Rumi, Hayatı ve Şahsiyeti. Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları. Konya
- İbn Battuta, T. (2004). İbn Battuta Seyahatnamesi I, Çeviri, İnceleme ve Notlar: A. Sait Aykut, YKY, 2. Baskı, İstanbul
- Karaismailoğlu, A. (2005). Mevlana ve Kültürümüz. Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları. Konya
- Lewis, F. D. (2010). Mevlana, Geçmiş ve Şimdi, Doğu ve Batı (Mevlana Celaleddin Rumi’nin Hayatı, Öğretisi ve Şiiri). Çevirenler: Gül Çağalı-Güven Hamide Koyukan. Kabalcı Yayınevi. İstanbul
- Özaydın A. (1997). Harizm. TDVİA içinde (c.16, ss.217-220). İstanbul.
- Özgüdenli O. G. (2005). Moğollar. TDVİA içinde, (c.30, ss.225-229). İstanbul.
- es-Sakkar S. ve Bozkurt N. (2006). Müstansıriyye Medresesi. TDVİA içinde. (c.32, ss.121-123). İstanbul.
- Roux, J.P. (2001). Moğol İmparatorluğu Tarihi. Çev: Aykut Kazancı-gil-Ayşe Bereket. Kabalcı Yayınları. İstanbul.
- Samur, S. (2005). İslam Coğrafyacılarına Göre Horasan; Yeri ve X. Yüzyıldaki Durumu. Bilimname. IX/3. 89-104
- Seyyid Fazıl, M. P. (2010). Mevleviyye Silsilesi”. Haz. Tahir Hafızaoğ-lu. İnsan yay. İstanbul
- Spuler, B.(2011). İran Moğolları-Siyaset, İdare ve Kültür İlhanlılar Devri, 1220-1350. Çev: Cemal Köprülü, TTK Basımevi. Ankara
- Şahinoğlu, M. N. (1991). Bahaeddin Veled. TDVİA içinde. (c.4, ss.460-462). İstanbul.
- Yavuz, Y. Ş. (1995). Fahreddin er-Razi. TDVİA içinde. (c.12, ss.89-95).İstanbul.
- Yazıcı, T. (1992). Belh. TDVİA içinde. (c.5, ss.410-411). İstanbul,
- Yuvalı, A. (2017). İlhanlı Tarihi. Bilge Kültür Sanat yay. İstanbul.
MOĞOL İSTİLASININ ZORUNLU GÖÇÜ İLE ANADOLU'DA YÜKSELEN DEĞER: SULTAN’UL ULEMA BAHAEDDİN VELED VE AİLESİ
Öz
Timuçin'in uzun mücadelelerinin ardından
bütün Moğol aşiretlerini tek bir çatı altında toplayıp devletin hâkimiyeti ele
geçirmesinin akabinde yoğun bir istila hareketine girişecek olan Moğolların bu
istilası ortaçağ tarihinde derin izler bırakacaktır. Bu istila ile geniş bir
coğrafyada yaşanan yıkım ve tahribat uzun yıllar hafızalardan silinmeyecektir.
Maveraünnehir, Irak, İran ve Anadolu'nun gezide şehirleri talan olmuş
milyonlarca insan katledilmiş; doğuda başlayan ve İslam beldelerini harabeye
çeviren bu istila hareketi hiç şüphesiz batıya doğru göçleri de zorunlu
kılmıştır. Moğol İstilası nedeniyle göç eden ailelerden birisi de Sultanu’l
Ulema Bahattin Veled’dir.
30 Eylül 1207’de bugünkü Afganistan
sınırları içerisinde yer alan Horasan yöresindeki Belh şehrinde doğan Mevlana
Celaleddin Rumi'nin; babası Bahattin Veled yaklaşmakta olan Moğol İstilası
nedeniyle Belh’ten ayrılmak zorunda kalmıştır. Önce Nişabur’a oradan Bağdat'a
daha sonra ise Kûfe yoluyla Mekke'ye gelen Bahattin Veled dönüşte ilk olarak
Şam’a uğramıştır. Bir müddet burada kaldıktan sonra da Malatya, Erzincan,
Sivas, Kayseri, Niğde yoluyla Karaman'a gelmiş ve burada Emir Musa'nın
yaptırdığı medreseye yerleşmiş; akabinde Aleaddin Keykubat’ın daveti üzerine
Konya'ya gelerek buraya yerleşmiştir.
Moğol İstilası ile yaşanan tahribatların
yanı sıra Anadolu'da tasavvufun temsilcilerinden Mevlana Celaleddin-i Rumi ve
ailesi çerçevesinde bu istila hareketinin olumlu neticeleri döneminin siyasi
olayları göz önünde bulundurularak değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Moğollar Göç Anadolu Bahaeddin Veled Mevlana Celaleddin-i Rumi
Kaynakça
- Anbarcıoğlu M. (1985). Sultanu’l-Ulema Bahaeddin Veled’in Hayatı, Eseri ve Düşünceleri. I. Milli Mevlana Kongresi (Tebliğler). 3-5 Mayıs. Kon-ya. s.135-150?
- Anonim. (2016). Monghol-un Niuça Tobça’an (Yüan-Ch’ao Pi-shi)/Moğolların Gizli Tarihi I. -(Yazılışı:1240). Terc. Ahmet Temir. Ankara
- Asaf Hâlet Çelebi. (2006). Mevlana ve Mevlevilik, Hece yay. Ankara
- Attar, F. (2015). Tezkiretü’l Evliya. Terc: Süleyman Uludağ. Semer-kand yay. İstanbul
- Aydın, M, (1986). Hz. Mevlana’nın Yaşadığı Devrin Sosyal Yapısı. 2. Milli Mevlana Kongresi (Tebliğler), 3-5 Mayıs, Konya. s. 281-286
- Belazuri A. (2013). Fütûhu’l Buldan- Ülkelerin Fethi. Terc. Mustafa Fayda, Siyer yay., İstanbul
- Can, Ş. (1995). Mevlana-Hayatı, Şahsiyeti, Fikirleri. Ötüken yay. İs-tanbul
- Cüveynî, A. A. (2013). Tarih-i Cihan Güşa. Çev. Mürsel Öztürk, TTK yay. Ankara
- Çakmak, M. A. (2002). Moğol İstilası ve Harezmşahlar İmparatorlu-ğu’nun Yıkılışı, Türkler Ansiklopedisi içinde. (c.4, ss.907-916). Yeni Türkiye Yay. Ankara. Eflaki, A. (2012). Ariflerin Menkıbeleri. Farsçadan Çev: Tahsin Yazıcı. Kabalcı yay. İstanbul
- Gölpınarlı, A. (1999). Mevlana Celaleddin, Hayatı, Felsefesi, Eserleri, Eserlerinden Seçmeler. İnkılâp yay. Beşinci Basım İstanbul
- Hidayetoğlu, A.S. (2005). Hazret-i Mevlana Muhammed Celaleddin-i Rumi, Hayatı ve Şahsiyeti. Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları. Konya
- İbn Battuta, T. (2004). İbn Battuta Seyahatnamesi I, Çeviri, İnceleme ve Notlar: A. Sait Aykut, YKY, 2. Baskı, İstanbul
- Karaismailoğlu, A. (2005). Mevlana ve Kültürümüz. Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları. Konya
- Lewis, F. D. (2010). Mevlana, Geçmiş ve Şimdi, Doğu ve Batı (Mevlana Celaleddin Rumi’nin Hayatı, Öğretisi ve Şiiri). Çevirenler: Gül Çağalı-Güven Hamide Koyukan. Kabalcı Yayınevi. İstanbul
- Özaydın A. (1997). Harizm. TDVİA içinde (c.16, ss.217-220). İstanbul.
- Özgüdenli O. G. (2005). Moğollar. TDVİA içinde, (c.30, ss.225-229). İstanbul.
- es-Sakkar S. ve Bozkurt N. (2006). Müstansıriyye Medresesi. TDVİA içinde. (c.32, ss.121-123). İstanbul.
- Roux, J.P. (2001). Moğol İmparatorluğu Tarihi. Çev: Aykut Kazancı-gil-Ayşe Bereket. Kabalcı Yayınları. İstanbul.
- Samur, S. (2005). İslam Coğrafyacılarına Göre Horasan; Yeri ve X. Yüzyıldaki Durumu. Bilimname. IX/3. 89-104
- Seyyid Fazıl, M. P. (2010). Mevleviyye Silsilesi”. Haz. Tahir Hafızaoğ-lu. İnsan yay. İstanbul
- Spuler, B.(2011). İran Moğolları-Siyaset, İdare ve Kültür İlhanlılar Devri, 1220-1350. Çev: Cemal Köprülü, TTK Basımevi. Ankara
- Şahinoğlu, M. N. (1991). Bahaeddin Veled. TDVİA içinde. (c.4, ss.460-462). İstanbul.
- Yavuz, Y. Ş. (1995). Fahreddin er-Razi. TDVİA içinde. (c.12, ss.89-95).İstanbul.
- Yazıcı, T. (1992). Belh. TDVİA içinde. (c.5, ss.410-411). İstanbul,
- Yuvalı, A. (2017). İlhanlı Tarihi. Bilge Kültür Sanat yay. İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sosyoloji |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Eylül 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 2 Sayı: 1 |
