HOW CULTURAL AND SUSTAINABLE DESIGN PRINCIPLES AFFECT THE “TRADITIONAL TURKISH HOUSE” ARCHITECTURE IN ANATOLIA

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 3, 261 - 291, 31.12.2022

Önder Küçükerman Jülide Edirne

Öz

In Anatolia, the concept of the 'Traditional Turkish House' has existed for hundreds of years.
This architecture has created a culture of life. This is a cultural heritage that has survived to the present day. For this reason, it has always been the subject of research.
Because the 'Traditional Turkish House' space setup has created a unique identity in terms of all its features. The technology that enables the production of the building has also been maintained as a cultural asset. This is an important subject of the original space setup. This production system is "the sustainability of tools, techniques, standards and mastery knowledge that create the original identity.
This article is a different perspective on the architectural design story of the Traditional Turkish House in Anatolia.
The basic tools used in building production throughout history have always been the main determinants of architectural products in size and form. The existence of elementary and very basic rules used in the construction of the Traditional Turkish House is the architectural design identity. These basic rules create a kind of "basic module of the standard design system" of the Turkish House. Thus, the designs that have become widespread are almost put into the topography of the region where they are located.
Practices have shown that if such techniques and materials change, the roles played by cultural identity must keep pace with this change over time.
The article states that the 'Traditional Turkish House' has almost gone through such a process. Examples show that the change in technologies also changes the conditions of production. As a result, the study aims to provide a meaningful summary of the factors affecting the change process of the 'Traditional Turkish House'.

Anahtar Kelimeler

Traditional Turkish House, traditional hand tools, cultural sustainability, cultural heritage

GELENEKSEL TÜRK EVİ MEKÂNININ TASARIMINDA ROL OYNAMIŞ KÜLTÜREL VE SÜRDÜRÜLEBİLİR TEMEL İLKELER

Öz

Anadolu'da yüzlerce yıl boyunca etkili olmuş bir 'Geleneksel Türk Evi' kavramı vardır ve mekân kavramının kültürel temelleri Orta Asya'dan yansıyan bir yaşamın izlerini taşır. Bir yaşam kültürü yaratmış bu mimarinin günümüze dek geliştirilerek sürdürülmüş olmasının arkasındaki gerçekler, her dönem araştırma konusu olmuştur.
Çünkü 'Geleneksel Türk Evi'nin mekân kurgusu, her türlü özellikleri ile özgün bir kimlik yaratmıştır. Yapının üretimini sağlayan teknolojinin de bir kültürel varlık olarak sürdürülmüş olması, bu özgün mekân kurgusu bakımından önemli bir konudur. Bu üretim sistemi, "özgün kimliği yaratan aletlerin, tekniklerin, standartların ve ustalık bilgisinin sürdürülebilirliği" ile yakından bağlantılıdır.
Bu makalede Anadolu'daki Geleneksel Türk Evi'nin mimari tasarım öyküsüne değişik bir açıdan bakılmaktadır.
Tarih boyunca yapı üretiminde kullanılan temel aletler, her zaman mimari ürünlerin ölçü ve biçim olarak temel belirleyicileri olmuşlardır. Geleneksel Türk Evi'nin mimari tasarım kimliği de onun inşa edilmesinde kullanılan ve çok basit olmasına rağmen çok temel kuralların varlığı ile sürdürülebilmiştir. Bu temel kurallar Türk Evinin bir tür "standart tasarım sisteminin temel modülü "nü yaratmış, böylece yaygınlaşan tasarımlar, bulundukları bölgenin topoğrafyasına adeta "kondurularak" inşa edilmişlerdir.
Uygulamalar göstermiştir ki eğer teknikler ve malzeme değişirse, kültürel kimliğin oynadığı roller de zaman içinde değişime ayak uydurmak zorunda kalmıştır.
Makale, Geleneksel Türk Evi'nin de hemen hemen böyle bir süreç yaşadığını örnekler üzerinden ortaya koyarak, teknolojilerin değişiminin sonucunda, üretim koşullarının farklılaşmasının 'Geleneksel Türk Evi'nin biçiminin değişmesine etkilerini ve bu değişimin süreçlerini anlamlı biçimde özetlemeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel Türk Evi, geleneksel el aletleri, kültürel sürdürülebilirlik, kültürel miras

Kaynakça

• Arel, A. (1982) “Osmanlı Konut Geleneğinde Tarihsel Sorunlar”, Ege Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, İzmir, S. 8, 27, s, 34-45.
• Davulcu, M., (2015) Ormana Yöresi Geleneksel Konut Mimarisi Ve Ya-pıcılık Geleneği, Cilt 3, Sayı 5, Volume 3, Issue 5, DOI: 10.7816/kalemisi-03-05-03 kalemişi
• Eldem, S. H., (1954) Türk Evi Plan Tipleri, s, 15-20, İstanbul Teknik Üniversitesi yayınları, Pulhan Matbaası, İstanbul
• Eldem, S.H., (1940) Yerli Mimariye Doğru, Arkitekt Dergisi, s. 69 -70, İstanbul
• Kaya, M., Yılmaz, C., (2019). Kuzey Anadolu’da Geleneksel Mimari Ayancık Yöresinde Taş Örtülü Evler, Nobel Bilimsel Eserler Yayınevi, Ankara
• Küçükerman, Ö., (2008) Güzel Sanatlar Akademisinin Kıymetli Hocası Sedad Bey İçin Yedi Kişisel Anı, Tasarım&Kuram dergisi, s, 17-26, Mimar Si-nan Güzel Sanatlar Üniversitesi yayını, Cilt 4, sayı 6, Kasım 2008, İstanbul
• Küçükerman, Ö., (2015) Sanayi-i Nefise Mektebi’nden Endüstri Tasarı-mına Mobilya, Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri yayını, s, 170-171, Aralık 2015, İstanbul
• Küçükerman, Ö., (1994) Richness And Diversity in Weaving Crafts: Car-pets And Kilims: Anatolian Identity As A Study Case, s, 12-13, İnternational Seminar On Creativity On İslamic Crafts, OIC Research Center For İslamic His-tory Art And Culture, Lok Virsa Ministry Of Culture, UNESCO Paris, Publica-tion, İslamabad, 10-12 October, Pakistan
• Küçükerman, Ö., Güner, Ş., (1995) Anadolu Mirasında Türk Evleri, s. 218-240, T.C. Kültür Bakanlığı yayınları/1777, Sanat-sanat tarihi dizisi/117-9, İstanbul
• Küçükerman, Ö., (1993) Türkmenistan’da Bin Yıldır Değişmeyen Sistem: Çöl Pazarı, s, 90-94, AD dergisi, Hürriyet yayınları, İstanbul
• Özcan, U., Güngör, S. (2019). Geleneksel Türk Evi ile Geleneksel Japon Evi’nin Yapısal Açıdan Karşılaştırılması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (16), 646-661.
• UNESCO, 2015; “2030 Gündeminde Kültür İçin Tematik Göstergeler” https://www.unesco.org.tr/Home/Page/108?slug=S%C3%BCrd%C3%BCr%C3%BClebilir Kalk%C4%B1nma-2030-Hedefleri, erişim tarihi: Mayıs 2021