Bireyselleştirilmiş eğitim programı hakkında öğretmen görüşlerinin okul sosyal hizmeti perspektifinden değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 4, 337 - 352, 31.10.2021

Ali Fuat Ersoy , Eda Sancar , Meral Şener

https://doi.org/10.24289/ijsser.942244

Öz

Bu çalışma, öğretmenlerin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programına (BEP), sosyal hizmete, okul sosyal hizmetine ve okul sosyal hizmet uzmanlarının bu programda yer almasına ilişkin görüşlerinin ortaya konulmasını amaçlayan nitel bir araştırmadır. Bu amaçla Karabük ilinde görev yapan ve kartopu örnekleme yöntemiyle belirlenen 11 öğretmen ile yarı-yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerin analizi betimsel ve tematik analiz yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Bulgular, öğretmenlerin BEP'i tanımlama becerisi ve BEP hakkında görüşleri; BEP'in öğrenciler için avantajları ve dezavantajları; BEP'i uygulama aşamasında yaşanan zorluklar; BEP'in uygulanmasını kolaylaştıran ve zorlaştıran etmenler ve sosyal hizmet ve okul sosyal hizmet alanına ilişkin bilgi durumu ile okul sosyal hizmet uzmanlarının BEP uygulamalarına sağlayabileceği katkılar isimli alt başlıklarda incelenmiştir. Daha sonrasında bulgulara dayanarak çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bireyselleştirilmiş eğitim programı, Okul sosyal hizmeti, Öğretmen, Öğretmen görüşü

Evaluation of teachers' opinions on the individualized education program (IEP) from the school social work perspective

Öz

This study is a qualitative research that aims to reveal teachers' opinions on Individualized Education Program (IEP), social work, school social work and school social workers' participation in this program. For this purpose, semi-structured interviews were carried out with 11 teachers working in the province in Karabük who were determined by snowball sampling method. The analysis of the obtained data was carried out by descriptive and thematic analysis methods. The findings were examined in subheadings called teachers' ability to define IEP and their opinions on IEP; IEP's advantages and disadvantages for students; difficulties experienced during the applying of IEP; factors that facilitate and complicate the applying of IEP, the state of knowledge about social work and school social work, and the contributions that school social workers can make to IEP applications. Afterward, various suggestions were made based on the findings.

Anahtar Kelimeler

Individualized education program, School social work, Teacher, Teacher opinion

Kaynakça

• Akkoyunoğlu, Ö. (2019). Müzik Öğretmenlerinin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hazırlamada Karşılaştıkları Güçlüklerin Belirlenmesi ve Kaynaştırma Uygulamalarına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Akyüz, Z. (2018). İlköğretim Öğretmenlerinde Sosyal Hizmet Algısı ve Okul Sosyal Hizmeti (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Avcıoğlu, H. (2011). Zihinsel Engelliler Sınıf Öğretmenlerinin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) Hazırlamaya İlişkin Görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 12(1), s. 39-53.
• Bedur, S., Bilgiç, N. ve Taşlıdere E. (2015). Özel (Üstün) Yetenekli Öğrencilere Sunulan Destek Eğitim Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12-1(23), s. 159-175.
• Burunsuz, E. ve İnce, M. (2020). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Bireyselleştirilmiş Eğitim Prog-ramının Uygulanmasına İlişkin Öğretmen Görüşleri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(31), s. 530-544.
• Camadan, F. (2012). Sınıf Öğretmenleri ve Sınıf Öğretmeni Adaylarının Kaynaştırma Eğitimine ve BEP Hazırlamaya İlişkin Öz-Yeterliliklerinin Belirlenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), s. 128-138.
• Can, B. (2015). Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı İle İlgili Özel Eğitim Öğretmenlerinin Yaşadıkları Sorunlar Ve Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri KKTC Örneği (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Yakındoğu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşa.
• Constable, R. (1999). The Individualized Education Program and the IFSP: Content, Process and the Social Worker’s Role. R. Constable, S. McDonald, ve J.P. Flynn (Ed.). School Social Work: Practice, Research, and Policy Perspectives (4. Baskı) içinde (s. 289–306). Chicago: Lyceum Books.
• Constable, R. (2009). The Role of the School Social Worker. C. Massat, R. Constable, S. McDonald ve J. P. Flynn (Eds.). School Social Work: Practice, Policy and Research (7. Baskı) içinde (s. 3-29). Chicago: Lyceum Books, Inc.
• Creswell, J.W. (2012). Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research (4. Baskı). Boston: Pearson Education, Inc.
• Çıkılı, Y., Gönen, A., Bağcı, Ö. A., ve Kaynar, H. (2020). Özel Eğitim Alanında Görev Yapan Öğretmenlerin Bireysel-leştirilmiş Eğitim Programı (Bep) Hazırlama Konusunda Yaşadıkları Güçlükler. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(1), s. 5121-5148.
• Çuhadar, Y. (2006). İlköğretim Okulu 1-5. Sınıflarda Kaynaştırma Eğitimine Tabi Olan Öğrenciler için Bireyselleşti-rilmiş Eğitim Programlarının Hazırlanması, Uygulanması, İzlenmesi ve Değerlendirilmesi ile İlgili Olarak Sınıf Öğ-retmenleri ve Yöneticilerin Görüşlerinin Belirlenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Debbağ, M. (2017). Opinions of Prospective Classroom Teachers about their Competence for Individualized Education Program (IEP). Universal Journal of Educational Research, 5(2), s. 181-185.
• Demirbilek, M. ve Levent, F. (2020). Kaynaştırma Sınıflarında Özel Eğitim Alan Öğrencilere Yönelik Öğretmen Dav-ranışlarına İlişkin Rehberlik Öğretmenlerinin Görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(3), s. 479-511.
• Dupper, D.R. (2003). School Social Work: Skills and Interventions for Effective Practice. Hoboken, NY: John Wiley & Sons.
• EARGED [Milli Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı] (2010). İlköğretim Okulların-daki Kaynaştırma Uygulamalarının Değerlendirilmesi. https://www.meb.gov.tr/earged/earged/ilk_kaynas_eg_uyg_deg.pdf , Erişim Tarihi: 07.04.2021.
• Evyapan, G. (2020). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitimine İlişkin Öz-Yeterlilik Algı Düzeyleri Ve Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hakkındaki Görüşleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üni-versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Güleç-Aslan, Y., Özbey, F., Sola-Özgüç, C. ve Cihan, H. (2014). Vaka Araştırması: Özel Eğitim Alanında Çalışan Öğ-retmenlerin Sorunları ve İhtiyaçları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(31), s. 639-654. ICISD [Ionia Country Indermediate School District] (2015). School Social Work Guidelines, http://ioniaisd.pbworks.com/w/file/fetch/100943845/SSW%20Guidelines%20-%20August%202015%20-%20pdf.pdf , Erişim Tarihi: 16.01.2021.
• IDEA Website (2021a). A History of the Individuals With Disabilities Education Act, https://sites.ed.gov/idea/IDEA-History , Erişim Tarihi: 30.03.2021.
• IDEA Website (2021b). IDEA Part B Regulations- Assistance to States for the Education of Children with Disabili-ties, Subpart A- General, Related Services, https://sites.ed.gov/idea/regs/b/a/300.34, Erişim Tarihi: 30.03.2021.
• İlik, S. S. (2019). Üstün Yetenekli Öğrencilerin Eğitiminde Görev Yapan Öğretmenlerin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları Hazırlamaya Uygulamaya Ve İzlemeye Yönelik Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(2), s. 485-495.
• Kargın, T. (2007). Eğitsel Değerlendirme Ve Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hazırlama Süreci. Ankara Üniversite-si Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 8(1), s. 1-13.
• Kesici, A. G. (2019). Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Çerçevesinde Kaynaştırma Eğitimine Devam Eden Zihinsel Engelli Öğrenciler ve Tarih Dersleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kopels, S., Rich, M. ve Massat, C.R. (2016). Educational Mandates for Children with Disabilities: School Politicies, Case Law, and School Social Worker. C.R. Massat, M.S. Kelly ve R. Constable (Ed.). School Social Work: Practice, Policy, and Research (8. Baskı) içinde (s. 157-174). USA: Oxford University Press.
• Kuli, G. ve Yıldırım, Ş. (2019). Rehberlik Öğretmenlerinin Okul Sosyal Hizmetine İhtiyaç Duydukları Sorun Alanla-rının Belirlenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(2), s. 555-582.
• Kuru Habiboğlu, N. (2018). İlkokullarda Çalışan Sınıf Öğretmenlerinin Ve Rehber Öğretmenlerin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Geliştirme Birimine İlişkin Görüşleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Kuyumcu, Z. (2011). Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı (BEP) Geliştirilmesi ve Uygulanması Sürecinde Öğretmenlerin Yaşadıkları Sorunlar ve Bu Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• MEB [Milli Eğitim Bakanlığı] (2014). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Özel Eğitim. http://ismek.ibb.gov.tr/ismek-el-sanatlari-kurslari/webedition/file/2016_hbo_program_modulleri/ozelegitim.pdf , Erişim Tarihi: 15.01.2021.
• MEB [Milli Eğitim Bakanlığı] (2015). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Özel Eğitimde Plan. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller/%C3%96zel%20E%C4%9Fitimde%20Plan.pdf , Erişim Tarihi: 15.01.2021.
• NASW [National Association of Social Workers] (2010). Social Workers in Schools (Kindergarten through 12th Grade), https://www.socialworkers.org/LinkClick.aspx?fileticket=vvUJM-JNAEM%3D&portalid=0 , Erişim Ta-rihi: 15.01.2021.
• NASW [National Association of Social Workers] (2012). NASW Standards for School Social Work Services, https://www.socialworkers.org/LinkClick.aspx?fileticket=1Ze4-9-Os7E%3d&portalid=0 , Erişim Tarihi: 15.01.2021.
• NICHCY [National Information Center for Children and Youth with Disabilities] (2000). A Guide to Individualized Education Program, http://www.pluk.org/Pubs/Fed/OSERSiepguide_549k.pdf , Erişim Tarihi: 05.04.2021.
• NYC Department of Education (t.y.) Family Guide to Special Education Services. https://www.schools.nyc.gov/docs/default-source/default-document-library/family-guide-to-special-education-school-age-services-english , Erişim Tarihi: 16.01.2021.
• Openshaw, L. (2008). Social Work in Schools: Principles and Practice. New York: The Guilford Press.
• ÖEHY [Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği] (2018). T.C. Resmi Gazete, sayı: 30471, 7 Temmuz 2018.
• Özan, S. (2019). Sınıf Öğretmenleri ile Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Öğretmenlerinin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Sürecine İlişkin Deneyimleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (1997). T.C. Resmi Gazete, sayı: 23011, 6 Haziran 1997.
• Öztürk, C. Ç. ve Eratay, E. (2010). Eğitim Uygulama Okuluna Devam Eden Zihin Engelli Öğrencilerin Öğretmenlerinin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hakkında Görüşlerinin Belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), s. 145-159.
• Patton, M.Q. (2005). Qualitative Research. B. Everitt ve D. Howell, D.C. (Ed.). Encyclopedia of Statistics in Behavio-ral Science (Cilt 3) içinde (s. 1633-1636). John Wiley& Sons: Chichester.
• Powers, J.D., Swick, D.C. ve Cherry, J.B. (2017). Special Education. L. Villarreal Sosa, T. Cox ve M. Alvarez (Ed.). School Social Work: National Perspectives on Practice in Schools içinde (s. 99-111). NY: Oxford University Press.
• Raines, J.C. ve Dibble, N.T. (2017). Ethical and Legal Foundations for School Social Work Practice. L. Villarreal Sosa, T. Cox ve M. Alvarez (Ed.). School Social Work: National Perspectives on Practice in Schools içinde (s. 113-132). NY: Oxford University Press.
• Ritter, J.A. ve Ofahengaue Vakalahi, H.F. (2015). 101 Careers in Social Work (2. Baskı). NY: Springer Publishing Company.
• Santos, M., Duman, B., Yıldırım Erişkin, A., Coşgun Başar, M. ve Kıraç, S. (2012). Individualized Education Program (IEP) (Modül 5). M. Santos (Ed.). Cerebral Palsy Trainee Booklet for Parents and Teachers: Development of Sup-portive Packages for Parents and Teachers of Children with Cerebral Palsy (03-18 Age Group) içinde (s. 91-115). Ankara: Pozitif Matbaası.
• Sevim, O., Kayman, F. ve Kaya, M. (2021). Türkçe Öğretmenlerinin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programının (BEP) Uy-gulanabilirliği Hakkındaki Görüşleri. International Journal of Language Academy, 9(1), s. 159-174.
• Siegel, M. L. (2005). Nolo’s IEP Guide Learning Disabilities (2.Baskı). USA: Nolo.
• Silverman, D. (2021). Introducing Qualitative Research. D. Silverman (Ed.). Qualitative Research (5. Baskı) içinde (s. 3-16). SAGE: London.
• Smith, S. W. ve Brownell, M. T. (1995). Individualized Education Programs: Considering the Broad Context for Re-form. Focus on Exceptional Children, 28(1), s. 1-12.
• SSWAA [School Social Work Association of America] (2021). Role of School Social Worker, https://www.sswaa.org/school-social-work , Erişim Tarihi: 15.01.2021.
• Şahin, A. ve Gürler, B. (2018). Destek Eğitim Odasında ve Kaynaştırma Ortamlarında Çalışan Öğretmenlerin Bireysel-leştirilmiş Eğitim Programı Hazırlama Sürecinde Yaşadıkları Güçlüklerin Belirlenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, s. 594- 625.
• Taşdemir, M., Taşdemir, F., Keskinkılıç, V., Köksal, A.C. ve Şahin, C. (2017). Bireyselleştirilmiş Eğitim Programları Üzerine Bir Durum Çalışması: Kırşehir ili Örneği. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 6(3), s. 199-209.
• Tekin Ersan, D. ve Ata, S. (2017). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hazırlanmasına İlişkin Görüşleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1) (USOS Özel Sayısı), s. 162-177.
• Toprak, Ö.F. (2018). Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hazırlama Sürecine İlişkin Ekip Üyelerinin Deneyimleri: Bir Ortaokul Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eski-şehir.
• Vuran, S., Bozkuş-Genç, G. ve Sani-Bozkurt, S. (2017). İşbirliği İle Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Geliştirme Süreci: Durum Çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(02), s. 165-184.
• Washington State Department of Social and Health Services (2010). Social Worker's Practice Guide to Education for Children and Youth in Foster Care. https://www.dshs.wa.gov/sites/default/files/publications/documents/22-1185.pdf , Erişim Tarihi: 16.01.2021.
• Yaman, A. (2017). Kaynaştırma Modeli ile Eğitilen Öğrenciler için Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarının Gelişti-rilmesi ve Uygulanmasına Yönelik Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerinin Belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Li-sans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Yazıcıoğlu, T. (2019). Rehberlik Öğretmenlerinin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) Biriminin İşleyişine İlişkin Görüşleri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(5), s. 223-234.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncı-lık.
• Yılmaz, E. ve Batu, S. E. (2016). Farklı Branştan İlkokul Öğretmenlerinin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı, Yasal Düzenlemeler ve Kaynaştırma Uygulamaları Hakkındaki Görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakül-tesi Özel Eğitim Dergisi, 17(3), s. 247-268.