Dede Korkut hikâyelerinin liderlik özellikleri üzerine bir araştırma

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 2, 439 - 452, 01.04.2015

Hatice Baysal , Pınar Göktaş

https://doi.org/10.24289/ijsser.106452

Öz

Liderlik kavramı tarihin en eski çağlarından bu yana yönetim işlevinin olduğu her alanda hep varolmuş ve önemini korumuştur. İnsanlar toplu yaşamaya başladıkları günden bu yana kendilerini belirli bir hedefe götürecek liderlere ihtiyaç duymuştur. İnsanlara yol gösteren bu liderlerin sahip olduğu özellikler, hangi durumlarda hangi özelliklerin gerekli olduğu, kişilerin bu özellikleri doğuştan mı yoksa sonradan mı kazandığı gibi hususlar merak konusu olmuş ve liderlikle ilgili çeşitli teori ve yaklaşımlar geliştirilmesine yol açmıştır. Liderlik araştırmalarında kültür, örgüt yaşamında lider ve izleyicileri açısından önem arz eden bir konudur. Kültürel etki bağlamında, bir kültürün milli hafızası olarak nitelendirilen destanlarda yer alan liderlere ilişkin özellikler araştırmaya konu edilerek, Dede Korkut hikâyeleri kapsamında ele alınmıştır. Dede Korkut hikâyelerinin duyuşsal boyutunun yanında derin ve çok katmanlı düşünsel bir yapıya sahip olması ve karakterlerin sorumluluk taşıyışları, birbirleriyle ilişkileri, eğitimleri ve duygularını ifade tarzları açısından birbirinden farklı olmaları; bu yönüyle diğer destanlardaki kalıplaşmış karakterlerden ayrışması nedeniyle araştırma için tercih edilmiştir.  Liderlik özelliklerinin araştırılması bağlamında karakterlerin sahip olduğu özellikler, yapılan içerik analizi yöntemiyle ortaya çıkartılmış ve liderlik teorileriyle ilişkilendirilmiştir. Araştırmanın, Orta Asya Türk Kültürü’nün ürünü olan diğer destanlar üzerine yapılacak içerik analizi ile genişletilip; Batı Kültürü’nün Mitolojik Hikâyeleri üzerine yapılacak bir başka çalışma bulguları ile karşılaştırma yapılarak devamlılığı sağlanabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Dede Korkut Hikâyeleri, İçerik Analizi, Liderlik Özellikleri

A research on leadership traits of Dada Gorgud stories

Öz

The concept of leadership exists and protects its’ importance in every field that there is management mentality from prehistoric period of history. People need leaders that will take away a specific goal from the day that live together to present. Some aspects of characteristics of these leaders who guide such as which characteristics are necessary in which situations and these characteristics of leaders are innate or acquired become mystery and this causes developing various theory and approaches. Culture in leadership research is important topic in terms of leader and audiences in organizational structure. As part of cultural effect, the characteristics about leaders that are located in epics are dedicated to epic qualification are embraced within dada gorgud stories by being mentioned for research. Dada gorgud stories are preferred for research because they have deep and multi-layer structure, characters in dada gorgud stories bear responsibilities, relationships among characters, their educations and locution is different from characters in other epics as well as emotional dimension of dada gorgud stories. As part of research of leadership characteristics, characteristics that characters have are revealed with content analysis method. Characteristics that reveal with the results of mathematical analysis that is applied to dada gorgud stories. Continuity of research will maintain by being made comparisons between content analysis that will make for other epics that become product of central Asia Turk culture and other study finding that will make for mythological stories of western culture.

Keywords: Leadership, Dada Gorgud stories, content analysis, characteristics of leadership.

Anahtar Kelimeler

Leadership, Dada Gorgud stories, content analysis, characteristics of leadership

Kaynakça

• Alışık, G.S. (2002). “Dede Korkut Kitabını Anlamaya Katkılar”, Türkoloji Dergisi, 15 (1), ss: 145-180.
• Andersen, J. (2006) “Leadership, Personality and Effectiveness”, The Journal of Socio- Economics, 35, ss.1078-1091.
• Aşkaroğlu, V. (2009) “Dede Korkut Hikayelerinden Dirse Han Oğlu Buğ Aç Han Anlatısı Üzerine Simgesel/Arketipsel Bir Çözümleme”, Black Sea, 5(17), ss.120-132.
• Böke, K. (2011). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, 3. Baskı, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Deliveli, Ö. (2010). Yönetimde Yeni Yönelimler Bağlamında Lider Yöneticilik, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Kamu Yönetimi, Isparta.
• Dikmen, B. (2012). Liderlik Kuramları ve Dönüştürücü Liderlik Kuramı’nın Çalışanların Örgütsel Bağlılık Algıları Üzerindeki Etkisine Yönelik Uygulamalı Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
• Duymaz, A. (2005). “Oğuz Kağan Destanı’ndan Dede Korkut’a Toy Geleneğinin Simgesel Anlamı ve Türk Paylaşım Modeli”, Karadeniz Araştırmaları, 5, ss. 37-60.
• Eren, E. (2012). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, 13. Baskı, İstanbul, Beta Yayınları.
• Günay, U. “Dede Korkut Hikayelerindeki Karakterlerin Tahlili”, Milli Folklor Dergisi, ss. 3-12. (http://www.millifolklor.com/tr/sayfalar/37/37.pdf , ET: 22 Haziran 2015).
• Horner-Long, P. ve Schoenberg, R. (2002). “Does E- Business Require Different Leadership Characteristics? An Empirical Investigation”, European Management Journal, 20(6). ss. 611-619.
• Keith, P. (2005). Introduction to Social Rese¬arch-Quantitative and Qualitative Approaches. London: Sage.
• Kırel, Ç. (2001). “Liderlik Davranış Biçimleri Konusuna Yeni Bir Yaklaşım: Karizmatik Liderlikten Dönüşümsel Liderliğe”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), ss. 43-59.
• Luthans, F. (2008). Organizational Behaviour, 11. Baskı, United States of America, Mc Graw Hill Companies,Inc.
• Naktiyok, A. (2006). “E-Liderlik Özelliklerinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 7(1), ss. 19-40.
• Newstrom, J.W. ve Davis, K. (1997). Organizational Behavior: Human Behaviour at Work, 10. Baskı, United States of America, Mc Graw Hill Companies, Inc.
• Nur, Y. A. (1998). “Charisma and Managerial Leadership: The Gift That Never Was”, Business Horizons, 41(4), ss. 19-26.
• Ören, S. A. (2006). Günümüzün Liderlik Profili; Transformasyonel (Dönüştürücü) Liderlik Antalya Bölgesinde Bulunan Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı, Antalya.
• Özdemir, H. (2003). “Dede Korkut’un Kişiliği İle İlgili Efsaneler”, Türkoloji Dergisi, 16(2). ss:23-33.
• Özgener, Ş. ve Kılıç, G. (2009). “Eğitim Kurumlarında Liderlik Tarzları ve Örgüt Kültürünün Performans Üzerindeki Etkisi”, 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayınları, no:162 , 1. Baskı, ss. 368-375.
• Sevim, O. (2011). Dramatik Aksiyonu Sağlayan Değerler Açısından Bamsı Beyrek Hikayesi”, Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(3), ss.1729-1739.
• Skogstad, A. ve Einarsen, S. (1999). “The Importance of a Change-Centered Leadership Style in Four Organizational Cultures”, Scandinavian Journal of Management, 15, ss. 289-306.
• Şahne, S. B. ve Şar, S. (2015). “Liderlik Kavramının Tarihçesi ve Türkiye’de İlaç Endüstrisinde Liderliğin Önemi”, Marmara Pharmaceutical Journal, 19, ss. 109-115.
• Topuz, H. (2005). The Relationship Between Leadership and Emotional Intelligence: A Proposed Development Model For Enhancing Leadership Qualities Among The Officers In The Turkish Navy, Yüksek Lisans Tezi, Turkish Naval Academy, İşletme Bilimi, İstanbul.
• Tutar, H. Tuzcuoğlu, F. Argun, Ç. ve Akman, E. (2009). “Dönüştürücü/Etkileşimci Liderliğin Örgütsel Adanmışlık Üzerine Etkisi: Karşılaştırmalı Bir Çalışma”, Uluslararası Davraz Kongresi, Isparta, ss.1384-1396.
• Üstünova, K. (2008). “Dede Korkut Kitabını Oluşturan Destanlardaki Ortak Özellikler”, Turkish Studies-International Periodical Fort The Languages, Literature and History of Turkish or turkic, 3(1), ss: 138-144.
• Yazıcı, H. (2009). “Dede Korkut Hikayelerinde Av”, Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, 1 (1), ss. 107-122.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, B. H. (2012). Liderlik Özellikleri ve Liderlik Tarzlarının Duygusal Zeka Perspektifinden İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, İşletme Anabilim Dalı, Kocaeli.
• Zel, U. (2011). Kişilik ve Liderlik, 3. Basım, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.