Türkmen Türkçesi ve Türkiye Türkçesi Atasözlerinde Geçen Dinî Terimlerin Karşılaştırılması

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2, 254 - 268, 03.09.2019

Tuğçe Burcu Demir

Öz

Türkiye Türkçesi ve Türkmen Türkçesi Türk dilinin Güney-Batı
lehçelerini oluştururlar. Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi ve Gagauz
Türkçesi Batı Oğuz Türkçesi kolunu; Türkmen Türkçesi, Horasan Türkçesi ise Doğu
Oğuz Türkçesi kolunu oluşturur. Türkmen Türkçesi bulunduğu konum ve etnik
yapıya bağlı olarak Oğuz lehçelerinin özellikleri ile Kuzey-Doğu(Kıpçak)
lehçelerinin bazı özelliklerini de taşır.

 

Türkler yüzyıllar içinde farklı coğrafî bölgelere
yayılmışlardır. Bu sebeple birbirlerinden habersiz bir şekilde müşterek edebî
ürünler meydana getirmişlerdir. Edebî ürünler içinde sözlü edebiyat geleneğinin
önemli ürünlerinden birisi de atasözleridir. Atasözleri bir milletin ortak
değerleridir. Bazı atasözlerinde benzerliklerin olmasının sebebi ortak duygu ve
düşünceye sahip olunmasından kaynaklanmaktadır.

 

Her milletin kendine özgü atasözleri vardır. Atasözleri
sosyoloji, psikoloji, tarih, halk bilimi gibi birçok alanı ilgilendirmektedir.
Din ise sosyal hayatı ilgilendiren bir kurumdur. Toplumsal hayata yön veren din
ile ilgili atasözlerinin kapsamı da çok geniştir.

 

Bu çalışmada Türkiye Türkçesi ve Türkmen Türkçesi
atasözlerinde bulunan dinî terimler karşılaştırmalı bir şekilde incelenmiştir.
Türkçedeki dinî terimleri içeren atasözlerinin hem Türk lehçelerinde hem de
başka dillerdeki dinî terimleri içeren atasözleri ile yapılabilecek olan
araştırmalara bir katkıda bulunmak hedeflenmiştir. Tespit edilecek ortak
atasözleri ile Türk ve Türkmen toplumunun dine bakış açılarındaki benzerlikler
ile farklı coğrafyalarda olsalar dahi din olgusunun değişmediği ortaya konulmak
istenmiştir. Belirlenecek olan farklı atasözlerinde ise yaşanılan coğrafyada
diğer toplumlarla etkileşim sonucunda atasözlerinde nasıl değişimler olduğu
belirlenerek Türkmen toplumunun daha yakından tanınacağı öngörülmeye
çalışılmıştır.

 

Anahtar
Kelimeler:
Atasözleri, Türkmen Atasözleri, Dinî terimler.

Anahtar Kelimeler

Atasözleri, Türkmen Atasözleri, Dinî Terimler

Kaynakça

• Aksoy, Ö. A. (1988). Atasözleri, Deyimler. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 131-166.
• Alkayış, F. (2009). Dini İçerikli Atasözleri Üzerine. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 287-292.
• Annaberdiyev, D. (2012). Türkmen Atasözlerine Psikolojik Bir Yaklaşım Doktora Tezi. İzmir.
• Bozkurt, F. (2012). Türklerin Dili. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Çakmak, C. (2015). Türkmen Türkçesi ile Türkiye Türkçesinde Bulunan Benzer Atasözleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 177-189.
• Ercilasun, A. B., & Akkoyunlu, Z. (2018). Dîvânu Lugâti't- Türk Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Geldiyev, G., & Karayunusoğlu, Y. (2017). Karşılaştırmalı Türkmen Atasözleri. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Korkmaz, Z. (2013). Türkiye Türkçesinin Temeli Oğuz Türkçesinin Gelişimi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Özdemir, A. (2014). Türkmen Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki At İle İlgili Atasözleri Üzerine Mukayeseli Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sis, N. (2005). Türkmen Atasözleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 257-266.