AYAZ İSHAKÎ WINNING FROM SOCIALISM TO TURKISH (1878-1954)

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 3, 225 - 230, 28.02.2020

Tuğçe Burcu Demir

Öz

SOSYALİZMDEN TÜRKÇÜLÜĞE KAZANLI AYAZ İSHAKÎ (1878- 1954)

Öz

Muhammed Ayaz İshakî, 23 Şubat 1878 yılında Çistay bucağına bağlı Yavşirma köyünde dünyaya geldi. Babası köyün imamı İlaceddin İshakoğlu, annesi Kameriye Hanım’dır. Hem anne hem de baba tarafından nesiller boyu imamlık yapan bir aileye mensuptur (Kaçalin, 2000). İlk eğitimini babasının mektebinde tamamlamıştır. Daha sonra Çistay ve Kazan medreselerinde eğitim hayatına devam etmiştir. Öğrencilik yıllarında arkadaşları ile birlikte kurduğu Şakirdlik teşkilatı ve Terakki gazetelerinin gizli siyasi faaliyetlerine tekrar başladı (Kaçalin, 2000).

Çar ll. Nikola, 1905 yılında 17 Ekim Manifestosu’nu ilan etmişti. İshakî bu manifesto ile birlikte verilen özgürlükleri halka anlatmak için köy köy dolaşarak mitingler yaptı. Mayıs 1906’dan itibaren Tañ Yoldızı adında bir gazete çıkarmaya başladı. Şakirdlik örgütünü geliştirerek Hürriyet adını verdikleri siyasî bir örgüt hâline getirmişlerdir. Ayaz İshakî hayatı boyunca inandığı değerleri savunan birisi olmuştur. Kazan Tatarlarının ve Türk halklarının bağımsızlığı ve birliği için mücadele etmiştir. Hayatı boyunca birçok dergi ve gazete çıkarmıştır.

Sosyalizmden Türkçülüğe Kazanlı Ayaz İshakî adlı eser İshakî’nin fikrî oluşumlarını ve nedenleri tarafsız bir şekilde ele alan ilk eserdir. Türk dünyasının fikrî birikimine bu monografi çalışması ile katkı sağlayan Prof. Dr. Ahmet Kanlıdere hocamızı tebrik ediyor, çalışmalarının devamını diliyoruz.

Anahtar Kelimeler

Sosyalizmden Türkçülüğe Kazanlı Ayaz İshakî, Ayaz İshakî, Kırım Tatarları

Kaynakça

• Kanlıdere, A. (2019). Sosyalizmden Türkçülüğe Kazanlı Ayaz İshakî. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Kaçalin, Mustafa S. (2000). “İDİLLİ, Muhammed Ayaz İshakî, TDV İslam Ansiklopedisi, 21.cilt, s. 474-476, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: İstanbul.