Yeniden Eğitim mi, Baskı mı? BBC'nin Çin'in Toplama Kamplarına Yönelik Haberlerinin Eleştirel Söylem Analizi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 147 - 163, 29.08.2025

Alper Volkan Ertem

Öz

Bu makale, Çin’in Doğu Türkistan’daki Uygur Türklerine yönelik uygulamalarını, BBC World Service tarafından yayımlanan “Why does China put Uyghurs in ‘re-education camps’?” başlıklı röportaj üzerinden analiz etmektedir. Bu makalede BBC’nin Çin’in toplama kamplarını ne şekilde yansıttığı sorusuna cevap aranacaktır. Böylelikle BBC’nin toplama kamplarına ilişkin tutumunun anlaşılmasına katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Norman Fairclough’un Üç Boyutlu Eleştirel Söylem Çözümlemesi (ESÇ) yöntemi kullanılarak yapılan incelemede, Çin'in “mesleki eğitim merkezleri” olarak adlandırdığı kampların, gerçekte zorla çalıştırma, ideolojik baskı, zorunlu kısırlaştırma ve kitlesel gözaltı gibi insan hakları ihlalleriyle ilişkilendirildiği görülmektedir. Röportajda, bu politikaların etnik kimlikleri hedef alan bir kültürel soykırım girişimi olduğu aktarılmakta; bireysel tanıklıklar ve uzman görüşleriyle dramatik bir anlatı kurulmaktadır. Çin’in güvenlik, kalkınma ve yoksulluğu azaltma söylemleri medya tarafından eleştirel biçimde sorgulanmıştır. Özellikle pamuk üretiminde zorla çalıştırma ile küresel tedarik zincirleri arasındaki ilişki röportajda vurgulanmıştır. Ayrıca, kamptan çıkan bireylerin gözetim altında tutulması ve Uygurların başka ülkelere kaçışlarında karşılaştıkları siyasi engeller de tartışılmıştır. BBC söylemi, bu uygulamaları yalnızca bir iç güvenlik meselesi değil, aynı zamanda küresel bir insan hakları krizi ve evrensel adalet sorunu olarak temsil etmekte ve uluslararası kamuoyu oluşturma sürecine katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yeniden eğitim kampları , Toplama kampları , Mesleki eğitim merkezleri , Zorla çalıştırma , Kültürel soykırım , İnsan hakları ihlalleri , Medya çalışmaları.

Re-education or Repression? A CDA of BBC's Coverage of China’s Internment Camps

Öz

This article analyzes China’s practices toward the Uyghur Turks in East Turkestan through the BBC World Service interview titled “Why does China put Uyghurs in ‘re-education camps’?”. This article seeks to answer the question of how the BBC has represented the internment camps in China. In this context, it aims to contribute to the understanding of the BBC’s stance towards these camps. Using Norman Fairclough’s Three-Dimensional Critical Discourse Analysis (CDA) framework, the study reveals that the so-called “vocational education centers” described by China are, in reality, associated with human rights violations such as forced labor, ideological indoctrination, compulsory sterilization, and mass detention. The interview frames these policies as an attempt at cultural genocide targeting ethnic identities, constructing a dramatic narrative through personal testimonies and expert commentary. China’s discourses on security, development, and poverty alleviation are critically questioned by the media. The interview specifically highlights the connection between forced labor in cotton production and global supply chains. The continued surveillance of individuals released from the camps and the political barriers faced by Uyghurs attempting to flee to other countries are also discussed. The BBC discourse portrays these practices not merely as an issue of domestic security, but as a global human rights crisis and a matter of universal justice, thereby contributing to the formation of international public awareness.

Anahtar Kelimeler

Re-education camps , Internment camps , Vocational training centers , Forced labor , Cultural genocide , Human rights violations

Kaynakça

• BBC. (2025). Why does China put Uyghurs in ‘re-education camps’? retrieved from https://www.bbc.com/audio/play/w3ct681j
• Ercan, G. S., & Danış, P. (2019). Söylem, söylem çözümlemesi ve eleştirel söylem çözümlemesi: tanimlari ve kapsamlari. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 6(2), 527-552.
• Ertem, A. V. (2025). Doğu Türkistan Çin'in zulmü, Amerika'nın söylemi. Net Kitaplık Yayıncılık.
• Fairclough, N. (1995). Critical discourse analysis: the critical study of language. Longman.
• Haitiwaji, G. (2021). Çin kampindan nasil kurtuldum? (M. Daş, Trans.). Mihrabad Yayınları.
• Human Rights Watch. (2018). “Eradicating ideological viruses” China’s campaign of repression against Xinjiang’s Muslims. Retrieved from https://www.hrw.org/report/2018/09/10/eradicating-ideological-viruses/chinas-campaign-repression-against-xinjiangs
• Karluk, A. C. (2022). Uygurlarda yenileşme aydinlar, kimlik ve mecburi değişme. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Peler, G. Y., & Ertem, A. V. (2025). The Wall Street Journal gazetesine göre Urumçi İsyanı. Akademik İletişim Araştırmaları Dergisi(3). 1-29.
• Raza, Z. (2019). China’s ‘political re-education’camps of Xinjiang’s Uyghur Muslims. Asian Affairs, 50(4), 488-501.
• Roberts, S. R. (2023). Uygur savaşi Çin'in Müslüman azinliğa karşi yürüttüğü iç operasyon (M. B. Dinçaslan & M. Â. Kalaycı, Trans.). Ötüken Neşriyat.
• Sauytbay, S., & Cavelius, A. (2022). Baş tanik doğu türkistanli bir kadinin çin'in toplama kamplarindan kaçisi (B. Kaya, Trans.). Pegasus Yayınları.
• Shichor, Y. (2005). Blow up: internal and external challenges of Uyghur separatism and Islamic radicalism to Chinese rule in Xinjiang. Asian Affairs: An American Review, 32(2), 119-136.
• Smith Finley, J. (2019). Securitization, insecurity and conflict in contemporary Xinjiang: Has PRC counter-terrorism evolved into state terror? Central Asian Survey, 38(1), 1–26.
• Sözen, E. (2017). Söylem belirsizlik, mübadele, bilgi/güç ve refleksivite. Profil Kitap. The Wall Street Journal. (2022). “The Horrors of Xinjiang”.
• Zenz, A. (2019a). Brainwashing, police guards, and coercive internment: evidence from chinese government documents about the nature and extent of Xinjiang’s “vocational training internment camps”‘. Journal of Political Risk, 7(7), 1.
• Zenz, A. (2019b). ‘Thoroughly reforming them towards a healthy heart attitude’: China’s political re-education campaign in Xinjiang. Central Asian Survey, 38(1), 102-128.
• Zenz, A. (2025). Innovating repression: policy experimentation and the evolution of Beijing’s re-education campaign in Xinjiang. Journal of Contemporary China, 34(152), 328-349.