YAPAY ZEKA VE SAĞLIK UYGULAMALARI

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 80 - 92, 30.06.2020

Tuğçe Uzun

Öz

Yapay zeka makinelerin insan gibi düşünmesi amacıyla geliştirilen teknolojilerdir. Tarihi Aristoteles’e dayandırılan yapay zeka sağlık alanına 1970’li yıllarda girmiştir. Sağlık alanındaki ilk yapay zeka uygulamaları olan Internist-1, CASNET ve MYCIN uzman sistemlerdir. Daha sonra sağlığın birçok alanında bu teknoloji kullanılmaya başlanmıştır. Uygulamaların genel amacı doktorlar ve hastalara fayda sağlamaktır. Uygulamalarda genel olarak tıbbi karar verme, erken tanı ve tedavi, ilaç geliştirme, tıbbi görüntüleme konuları dikkat çekmektedir. Dikkat çeken diğer konu ise yapay zekanın birçok faydasının yanında doktorların yerini alabileceği, tıbbi karar tamamen yapay zekaya bırakılırsa sorumluluğu kimin alacağı gibi konularda endişeler bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı okuyucuya sağlık alanında yapay zekanın hangi alanlarda kullanıldığı hakkında genel olarak bilgi sahibi olmasını sağlamaktır. Bu çalışmada 14 tane uygulama incelenmiştir ve çarpıcı sonuçlar görülmüştür. Komadaki hastaya doktorlar uyanamaz derken yapay zeka uyanır demiştir ve hasta uyanmıştır. Geliştirilen başka bir yapay zeka da kanseri 58 cilt uzmanından daha doğru tespit edebileceğini göstermiştir. Yapılan bir çalışma da yapay zekanın tedavi öngörü yaklaşımları ile sağlık giderlerinde %5-9 azalma sağladığını, 0.2-1.3 yıl ortalama süresi artışına sebep olabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yapay Zeka, Sağlık Uygulamaları, Sağlık Yönetimi

Teşekkür

Bilgi, birikim ve deneyimleriyle yoluma ışık tutan, bu konulara merakımı arttırarak ufkumu açan ve bu çalışmanın ortaya çıkmasına vesile olup hiçbir yardımı esirgemeyen saygıdeğer hocam Prof. Dr. Serhat Burmaoğlu’na teşekkürlerimi sunuyorum.

Kaynakça

• Anneler, T. (tarih yok). Otsimo’dan otizm sendromlu çocuklara teknolojik oyunlar. Nisan 2, 2019 tarihinde Teknolojik Anneler: http://teknolojikanneler.com/otsimo-otizm-oyunlar/ adresinden alındı
• Arıkan, M. (2017). Mediaclick. Mart 28, 2019 tarihinde Mediaclick Web Sitesi: https://www.mediaclick.com.tr/blog/yapay-zeka-nedir adresinden alındı
• Aydın, F. (2011). Kalp ritim bozukluğu olan hastaların tedavi süreçlerini desteklemek amaçlı makine öğrenmesine dayalı bir sistemin geliştirilmesi. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Bernaert, A., & Akpakwu, E. (2018, Mayıs 31). Four ways AI can make healthcare more efficient and affordable. Şubat 27, 2019 tarihinde Worl Economic Forum Web sitesi: https://www.weforum.org/agenda/2018/05/four-ways-ai-is-bringing-down-the-cost-of-healthcare adresinden alındı
• Bilge, U. (2007). Tıpta Yapay Zeka ve Uzman Sistemler. Türkiye Bilişim Derneği Kongresi, (s. 113-118). Antalya.
• Bozüyük, T., Gökçe, İ., Yağcı, C., & Akar, G. (2005). Yapay Zeka Teknolojilerinin Endüstrideki Uygulamaları. Marmara Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu Elektrik Programı, 1-67.
• Butterfly Network. (tarih yok). Whole body ultrasound. Nisan 19, 2019 tarihinde Butterfly: https://www.butterflynetwork.com/ adresinden alındı
• CBİNSİGHTS. (2018). The AI Industry Series: Top Healthcare AI Trends To Watch. CBİNSİGHTS.
• Ceylan, A. (2018, Ekim 24). Yapay zeka ve sağlık. Mart 27, 2019 tarihinde Yeşil science: http://www.yesilscience.com/tr/yapayzeka/yapay-zeka-ve-saglik/ adresinden alındı
• Chen, S. (2018, Eylül 8). Mart 15, 2019 tarihinde https://www.scmp.com/news/china/science/article/2163298/doctors-said-coma-patients-would-never-wake-ai-said-they-would adresinden alındı
• DeepMind. (2018, Temmuz). Moorfields Eye Hospital NHS Foundation Trust. Şubat 26, 2019 tarihinde DeepMind Web sitesi: https://deepmind.com/applied/deepmind-health/working-partners/health-research-tomorrow/moorfields-eye-hospital-nhs-foundation-trust/ adresinden alındı
• Enlitic. (tarih yok). Enlitic uses deep learning to make doctors faster and more accurate. Mart 133, 2019 tarihinde Enlitic Web sitesi: https://www.enlitic.com/index.html adresinden alındı
• Er, O., Tanrıkulu, A. Ç., & Abakay, A. (2015). Use of artificial intelligence techniques for diagnosis of malignant pleural. Dicle Tıp Dergisi, 5-11.
• Ergüzel, T. T. (2018, Mart 14). Tedx-Yapay Zeka ve Sağlık Bilişimi Uygulamaları. Şubat 25, 2019 tarihinde Youtube Web sitesi: https://www.youtube.com/watch?v=78Lp1wqOn7U adresinden alındı
• Fitzpatrick, K. K., Darcy, A., & Vierhile, M. (2017). Delivering Cognitive Behavior Therapy to Young Adults With Symptoms of Depression and Anxiety Using a Fully Automated Conversational Agent (Woebot): A Randomized Controlled Trial. JMIR MENTAL HEALTH, 1-11.
• Gartner. (2013). Gartner'ın Yeni Gelişen Teknolojilerinin 2013 Yılı Yükseliş Döngüsü İnsanlarla Makineler Arasındaki İlişkinin Evriminin Yol Haritasını Veriyor. Mart 18, 2019 tarihinde Gartner Web sitesi: http://www.gartner.com/newsroom/id/2575515 adresinden alındı
• Gray, A. (2018, Eylül 20). Word Economic Forum. Mart 22, 2019 tarihinde Word Economic Forum Web sitesi: https://www.weforum.org/agenda/2018/09/7-amazing-ways-artificial-intelligence-is-used-in-healthcare adresinden alındı
• Griffits, S. (2016, Ağustos 26). This AI software can tell if you're at risk from cancer before symptoms appear. Şubat 23, 2019 tarihinde WİRED: https://www.wired.co.uk/article/cancer-risk-ai-mammograms adresinden alındı
• IBM. (tarih yok). putting watson to work. Şubat 28, 2019 tarihinde IBM: http://www-07.ibm.com/innovation/in/watson/putting_watson_to_work.html adresinden alındı
• IBM Research. (tarih yok). IBM. Mart 5, 2019 tarihinde IBM Web sitesi: https://researcher.watson.ibm.com/researcher/view_group_subpage.php?id=9815 adresinden alındı
• IBM Research. (tarih yok). IBM Research. Şubat 28, 2019 tarihinde IBM: https://www.research.ibm.com/deepqa/faq.shtml#2 adresinden alındı
• İntel. (2018). Sağlık Dönüşümü. Nisan 5, 2019 tarihinde İntel Web sitesi: https://www.intel.com.tr/content/www/tr/tr/healthcare-it/healthcare-overview.html adresinden alındı
• Mar, V. J., & Soyer, H. P. (2018). Artificial intelligence for melanoma diagnosis: How can we deliver on the promise? Annals of Oncology.
• Mesko, B. (2017). Yapay Zekayla Tıbbi Karar Almak. B. Mesko içinde, Tıbbın Geleceğine Yolculuk (s. 174-183). İstanbul: Optimist Yayın Grubu.
• Mok, K. (2017, Aralık 7). THENEWSTACK. Mart 7, 2019 tarihinde THENEWSTACK Web sitesi: https://thenewstack.io/robot-passes-medical-licensing-exam-first-time-ever/ adresinden alındı
• Net, E. (2017, Aralık 27). Yapay zeka nedir alt dalları nelerdir? Nisan 1, 2019 tarihinde Emre Net Web sitesi: https://www.emre.net/yapay-zeka-nedir-alt-dallari-nelerdir/ adresinden alındı
• Nigtingale, F. (2018, Temmuz 23). Türkiye'de Meme Kanseri Sıklığını Biliyor muydunuz? Nisan 1, 2019 tarihinde Florence Nigtingale: https://www.florence.com.tr/saglikli-yasam/Detay/turkiyede-meme-kanseri-sikligini-biliyor-musunuz adresinden alındı
• NTV Haber. (2017, Ocak 20). OECD: Sağlık harcamalarının % 20’si gereksiz. Nisan 19, 2019 tarihinde NTV Web sitesi: https://www.ntv.com.tr/saglik/oecd-saglik-harcamalarinin-20si-gereksiz,5d8HUBRhLkSIRM647kKpXg adresinden alındı
• Palo Alto. (2018, Mart 28). Mindstrong. Mart 11, 2019 tarihinde Mindstrong Web sitesi: https://mindstronghealth.com/press-releases/mindstrong-health-identifies-digital-biomarkers-of-cognitive-function-in-npj-digital-medicine-study/ adresinden alındı
• Presse, A. F. (2018, Mayıs 29). The Guardian. Mart 19, 2019 tarihinde The Guardian Web sitesi: https://www.theguardian.com/society/2018/may/29/skin-cancer-computer-learns-to-detect-skin-cancer-more-accurately-than-a-doctor adresinden alındı
• Science, Y. (2018, ekim 24). Yapay zeka ai nedir. mart 30, 2019 tarihinde yeşil science web sitesi: http://www.yesilscience.com/tr/yapayzeka/yapay-zeka-ai-nedir/ adresinden alındı
• Suarez, A. (2018, Temmuz 10). Digital Science. Mart 15, 2019 tarihinde Digital Science Web sitesi: https://www.digital-science.com/blog/guest/the-impact-of-artificial-intelligence-on-cancer-research-and-detection/ adresinden alındı
• Tunçoğlu, H. (2019, Mart 29). Yapay Zekâ İnsan Doktorların Yerine Geçebilir mi? Nisan 8, 2019 tarihinde TRAI: https://turkiye.ai/yapay-zeka-insan-doktorlarin-yerine-gecebilir-mi/ adresinden alındı
• WHO. (2018, Mart 22). Depression. Nisan 1, 2019 tarihinde World Health Organizations Web sitesi: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression adresinden alındı
• Woebot. (tarih yok). The science behind Woebot. Mart 4, 2019 tarihinde Woebot: https://woebot.io/the-science/ adresinden alındı
• Yan, A. (2017, Kasım 20). How a robot passed China’s medical licensing exam. Mart 6, 2019 tarihinde South China Morning Post: https://www.scmp.com/news/china/society/article/2120724/how-robot-passed-chinas-medical-licensing-exam adresinden alındı
• Zafer, H. (2015, Kasım 17). Webrazzi. Nisan 5, 2019 tarihinde Webrazzi Web sitesi: https://www.youtube.com/watch?v=um4Pq_FS7ho adresinden alındı