Osmaniye Yerel Basının Dijital Dönüşüm Çerçevesinde Eleştirel Ekonomi Politiği

Yıl 2025, Sayı: 71, 109 - 132, 24.11.2025

Gülsüm Şimşek

https://doi.org/10.47998/ikad.1753621

Öz

Araştırma, Osmaniye yerel basınının dijitalleşme sürecinde ekonomi politik yapısındaki değişimi ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırmanın temel problemi, Osmaniye yerel basınının ekonomi politik yapısı dijitalleşmeyle birlikte değişime tabi olmuş mudur? Araştırmanın evreni Osmaniye yerel basını, örneklemi Basın İlan Kurumundan destek alan ve 2019’da basılı gazete yayınlayan ve 2024’te dijital yayına geçen gazetelerin içerikleri, sahipleri ve çalışanlarıdır. Araştırmanın yöntem kısmı iki bölümden oluşmaktadır. Öncelikle gazete sahibi ve çalışanlarıyla yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşme yapılmış; ikinci aşamada derinlemesine görüşmelerden elde edilen verileri kuvvetlendirmek amacıyla örneklemdeki basılı gazetelerin “1 Mart 2019-31 Mart 2019” ve dijital gazetelerin “1 Mart 2024-31 Mart 2024” siyasi haberleri, reklamları ve diğer kategorisindeki haberleri içerik analizle incelenmiştir. Araştırma neticesinde dijitalleşme öncesi Osmaniye yerel basının ekonomi politik yapısında tekelleşmenin hakim olduğu, gazetelere ekonomik destek verdikleri için haber içeriklerinin yerel siyasetçiler tarafından belirlendiği; dijitalleşme gazeteleri küresel ortama sunarak reklam gelirlerinin arttığı, maliyetin azaldığı; dijitalleşme sonrası reklam gelirleri temel ekonomik girdi olduğu için gazetelerin haber içeriklerinin okuyucular tarafından belirlendiği, ekonomi politik yapıdaki güç noktasının ulusal siyasi yapılara ve reklam piyasasına doğru kaydığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yerel Basın , Gazetecilik , Ekonomi Politik , Dijitalleşme , Osmaniye

Critical Political Economy of Osmaniye Local Press within the Framework of Digital Transformation

Öz

This research explores how digitalization has transformed the political economy structure of the local press in Osmaniye, focusing on whether its economic framework has changed. The universe of the research is the local press in Osmaniye. The sample of the research includes the content, owners, and employees of newspapers that received support from the Press Advertisement Institution (BIK), were published in print in 2019, and transitioned to digital publication in 2024. The methodology section of the research consists of two parts. On the first stage, semi-structured in-depth interviews were conducted with newspaper owners and employees. On the second stage, to reinforce the data obtained from the in-depth interviews, the political news and advertisements were examined through content analysis. Also, other categories of news in the printed newspapers in the sample for the period “March 1-31, 2019” and in the digital newspapers for the period “March 1-31, 2024” were included. The research revealed that before digitalization, monopolization dominated the economic structure of the local press in Osmaniye, with news content determined by local politicians. Newspapers globalized, advertising revenue increased, and costs decreased. While news content were determined by the readers after digitalization, political economy shifted to national political structures and advertising market.

Anahtar Kelimeler

Local Press , Journalism , Political Economiy , Digitalization , Osmaniye

Kaynakça

• Akgül, B. (2021). Dijital medyanın ekonomi politiği. Akademisyen Yayınevi.
• Anık, C. (Editör). (2020). Dijital medyanın ekonomi politiği. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Arslan, B. (2023). Yerel basın yöneticilerinin perspektifinden internet gazeteciliği: avantajlar ve tehditler. Türkiye Medya Akademisi Dergisi, 3(5), 40–77. https://doi.org/10.5281/zenodo.7648322
• Atabek Ş.G. ve Atabek Ü. (2007). Medya metinlerini çözümlemek içerik, göstergebilim ve söylem çözümleme yöntemleri. Siyasal Kitapevi.
• Atabek, N. (2012). Yerel basın ve yerel demokrasi. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 22, 47–54.
• Avery, J. (2009). The political economy of communication looks at the neoliberal market-oriented cnadian television. (Unpublished doctoral thesis). University of Ottowa.
• Avşar, Z. (2004). Medyada yoğunlaşma ve şeffaflaşma: yasal düzenlemeler, beklentiler, sorun alanları. İletişim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 121–44. http://doi.org/10.1501/iltaras_0000000031
• Aydoğan, D. (2013). Türkiye’de dijital gazetecilik: Habertürk ve Hürriyet gazeteleri örneği. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 3(3), 26–40.
• Berkman, B. (2014). Teknoloji söylemi ve yeni medyanın ekonomi politiği. Erciyes İletişim Dergisi, 3(3), 44–54. http/doi.org/10.17680/akademia.v3i3.1005000216
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknikler ve örnek çalışmalar. Siyasal Kitapevi.
• Bingöl, Ö. (2024). Ekonomi politik bağlamda sosyal medyada kullanıcı üretimi içerik: YouTube’daki bloggerlar üzerine nitel bir araştırma. İstanbul Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Butgel Tunalı, S. (2017). Yeni medya kavramının ekonomi politik açıdan incelenmesi. İnternational Journal of Cultural and Social Studies 3(1), 35–42.
• Büyükbaykal, C.I ve. Cansabuncu, İ.A. (2020). Türkiye’de yeni medya ortamı ve dijital oyun olgusu. Yeni Medya Elektronik Dergi 2, 1–9.
• Çalgüner Kılınç. E. (2023). Dijital medyada kullanıcı emeğinin eleştirel ekonomi politik yaklaşım bağlamında incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Sinema ve Televizyon Anabilim Dalı.
• Çeliker Saraç, D. ve Aksoy, S. (2021). Dijital medya platformu incelemelerinde emek tartışmaları: ekonomi politik bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi 8 (1), 133–56.
• Çınar, M.D. (2019). Yerel internet gazeteciliği: Çorum örneği. Etkileşim Dergisi, 3, 157–177.
• Dağtaş, E., Aydın, N. ve Yılmaz, Ç. (2018). Sinemanın Ekonomi Politiği: 2016 Verileri Üzerine Bir Değerlendirme. TRT Akademi, 3 (5), 187–217.
• Danışman, A. (1982). Basın özgürlüğünün sağlanması önlemleri devletin basın karşısındaki aktif tutumu. Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu Yayınları; 1.
• Dalgalıdere, S. (2011). Eleştirel ekonomi politiğe bakış. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1(2), 70–85.
• drdatastats. (2025, Nisan, 16). Dünya Geneli dijital reklam harcamaları. https://www.drdatastats.com/dunya-geneli-dijital-reklam-harcamalari
• Eğilmez, M. (2019). Tarihsel süreç içinde dünya ekonomisi. Remzi Kitapevi.
• Eğilmez, T.M. (2022). Ekonomi politik kuram bağlamında yerel medyanın sorunları: Antalya örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Antalya Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erben, Ş.E. (Editör). (2024). Yeni medyanın ekonomi politiği, Eğitim Yayınevi.
• Erdoğan, İ.ve Alemdar, K. (2002). Öteki kuram kitle iletişimine yaklaşımların tarihsel ve eleştirel bir değerlendirmesi. Erk Yayınları.
• Gezgin, S. (2002). Geleneksel basın ve internet haberciliği. İçinde A. Serhan & Y. Haşim (Editörler), İnternet Çağında Gazetecilik. (ss. 29-36). Metis Yayınları.
• Girgin, A. (2001). Türk basın tarihinde yerel gazetecilik. İnkılap Kitapevi.
• Golding, P. ve Murdock, G. (1997). Kültür, iletişim ve ekonomi politik. İçinde S. İrvan (Editör), Medya, kültür ve siyaset. (ss. 49-71). Bilim ve Sanat Yayınları.
• Gönenç, A.Y. (2002). Türk yazılı basınında tekelleşme olgusu. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 13, 22–48.
• Gülüş, İ. (2021). Yerel basının ekonomi politik yapısı ve bu yapının haber üretim süreçlerine etkileri: Erzincan ili örneği. (Yayınlanmamış doktora tezi) Erzurum Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gürcan, H.İ. (1999). Sanal gazetecilik, Anadolu Üniversitesi Yayınları, No 1089, https://www.academia.edu/124383402/Sanal_Gazetecilik_Halil_ibrahim_gurcan
• Güven, A. (2019). Finansal iletişimde medya işletmelerinin rolü. (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hardy, J. (2016). Money, (co)production and power: the contribution of critical political economy to digital journalism studies. Digital Journalism, 5(1), 1-25. https://doi.org/10.1080/21670811.2016.1152162
• Hess, K., ve Waller, L. (2017). Local journalism in a digital world. Palgrave.
• Kılıç, G. (2022). Gazeteciliğin dijital dönüşümü: medyabar örneği. 119–132. ICOMS Uluslararası İletişim Bilimleri Sempozyumu Bildiri Tam Metin Kitabı.
• Klemenova, E.N., Farakhshina, O.M. ve Ereshchenko, M.V. (2022). Local press in the digital age: case study. İn E.G. Popkova (Edt), Subject of the Digital Economy Advances, (pp. 1155–1159), Springer.
• Kurz, H.D. (2017). İktisadi düşünce tarihi. Heretik Yayın.
• Mattelart, A. ve Mattelart M. (1998). İletişim kuramları tarihi. İletişim Yayınevi.
• Mevzuat Bilgi Sistemi. (2025, Nisan 17). Basın Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5187&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Mosco, V. (1998). The political economy of communication. 2nd ed. California-London: Sage Publications.
• Nikitin. (1995). Ekonomi politik. Sol Yayınları.
• Öztürk, N. (2006). Ekonomide Devletin Değişen Rolü. Amme İdaresi Dergisi 39 (1): 17–38.
• Özdemir, M. (2022). Yerel-ulusal ve uluslararası medya arasındaki benzeşmeler. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(3), 940-957. https://doi.org/10.31592/aeusbed.1125382
• Pınar, L. (2022). Tüketim kültürü ve yaşam biçimleri çerçevesinde cemiyet dergilerinin eleştirel ekonomi politik çözümlemesi. (Yayınlanmamış doktora tezi) Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Reklamcılar Derneği. (2025, Nisan, 16). Türkiye’de 2024 ilk 6 ay tahmini medya ve reklam yatırımları raporu yayınlandı. https://rvd.org.tr/haberler/T%C3%BCrkiye%
• Resmî Gazete. (2025, Nisan, 17). Resmi ilan ve reklam yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/02/20230201-7.htm
• Shoemaker, P. ve Reese, D.S. (1997). İdeolojinin Medya İçeriği Üzerindeki Etkisi. İçinde S. İrvan (Editör), Medya Kültür Siyaset (ss. 80–136). Ark Yayınları.
• Sunarto, S., Nuroho, A. ve Yusriana, A. (2019). Digitization local media in java, ındonesia, as survival strategy in disruptive era: will ıt be a success. İn ICA 2019, October 16-17 Bali, Indonesia European Alliance for Innovation, Indonesia.
• Tamur, S. (2024). Ekonomi politik bağlamda medyada tekelleşme ve gazeteciler üzerine yansımaları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Fakültesi.
• TÜİK. (2025a, Nisan, 16). Hane halkı Bilişim Teknolojileri (BT) kullanım araştırması, 2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2024-53492
• TÜİK. (2025b, Nisan, 16). Yazılı medya ve uluslararası standart kitap numarası ve istatistikleri, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yazili-Medya-ve-Uluslararasi-Standart-Kitap-Numarasi-Istatistikleri-2022-49423
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2025, Nisan, 17). Nüfusumuzun yüzde 86,5’i çevrimiçi; yüzde 9,8’i mobil. https://www.uab.gov.tr/haberler/nufusumuzun-yuzde-86-5-i-cevrimici-yuzde-93-8-i-mobil
• Ünal, A.M. (2024). Futbolun endüstrileşmesi çerçevesinde Türkiye’deki televizyon futbolunun eleştirel ekonomi politik çözümlemesi. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Lisans Üstü Enstitüsü Basın Yayın Anabilim Dalı.
• Yaylagül, L. (2006). Kitle iletişim kuramları. Dipnot Yayınları.
• Yaylagül, L. (2009). Sinemanın ekonomi politiği. İçinde S. Bulut (Editör) Sermayenin Medyası Medyanın Sermayesi, (ss.149–85). Ütopya Yayınları.
• Yaylagül, L. (2018). Dallas W. Smythe’nin iletişimin ekonomi politiği alanına katkısı, İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 3(2), 63-74.
• Yaylagül, L. (2019). Eleştirel ekonomi politik perspektiften devlet ve medya ilişkisi, Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 5(2), 134-152.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Kitapevi