Ruhsal Bozukluklarda Hastalık Yönetimi ve İyileşme Programı

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 3, 111 - 115, 27.09.2019

Selda Polat , Fatma Yasemin Kutlu

Öz

Özet
Ruhsal bozukluklarda hastalık yönetimi ve iyileşme önemli bir sorundur. Psikiyatri hemşireleri, ruhsal bozukluğu olan hastaların işlevselliklerini arttırmada farklı programlar kullanmaktadırlar. Bu programlardan biri “Hastalık Yönetimi ve İyileşme Programı”dır. Bu derlemenin amacı, ruhsal bozukluklarda uygulanan psikososyal beceri yöntemlerinden biri olan Hastalık Yönetimi ve İyileşme Programının özelliklerini ve uygulama yöntemini açıklamaktır. Hastalık Yönetimi ve İyileşme Programı, ağır ruhsal bozukluğu olan bireylere hastalıklarını yönetmek, hedefler belirlemek, tedavide depreşmeleri azaltmak ve hastalıkla etkili başa çıkma stratejileri geliştirmeyi amaçlar. Ayrıca bu program çalışanlar ve hasta/hasta yakınları ile işbirliği yaparak bireysel veya grup halinde yürütülen hastalık yönetim becerileri ve stratejilerine dayanan psikososyal müdahaleleri içerir. Bu program, hem yatan hem de ayaktan takip edilen hastalara uygulanmaktadır. Yapılandırılmış bir
program olan Hastalık Yönetimi ve İyileşme Programı’nın ülkemiz psikiyatri hemşireliği uygulamalarında kullanılmasına rehberlik edeceği düşünülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Psikiyatri hemşiresi, ruhsal bozukluk, hastalık yönetimi, iyileşme.

Abstract
Illness management and recovery are significant issues in the treatment of mental disorders. Various approaches are used by psychiatric nurses in order to increase
the functionality among patients with mental disorders. One of these programs is Illness Management and Recovery Program. The aim of this review is to explain the
characteristics and application methods of the Illness Management and Recovery Program which is one of the psychosocial skills methods applied in mental disorders. The Illness Management and Recovery Program aims at helping individuals with severe mental illnesses manage their illnesses and identify targets, reducing relapses in the treatment, and developing effective coping strategies for the treatment of symptoms. In addition, the program includes psychosocial interventions based on illness management skills and strategies carried out individually or in groups, in collaboration with employees and patient / patient relatives. This program is applied to both inpatients and outpatients. The structured Illness Management and Recovery Program is thought to guide in psychiatric nursing practices within our country.
Keywords: Psychiatric nurse, mental disorder, illness management, recovery.

Anahtar Kelimeler

Psikiyatri hemşiresi, ruhsal bozukluk, hastalık yönetimi, iyileşme.

Kaynakça

• Addington, J., Piskulic, D., Marshall, C. (2010). Psychosocial treatments for schizophrenia current Directions in Psychological Science,19:260-263.
• Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı. 5. Baskı. (DSM-5), Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı’ndan, Çeviren: Köroğlu, E. Ankara: Hekimler Yayın Birliği; 2014, 49.
• Bartholomew, T., Kensler, D. (2010) Illness Management and Recovery in State Psychiatric Hospitals, American Journal of Psychiatric Rehabilitation,13:2, 105-125.
• Binbayı, T., Direk, N., Çam, B., Deveci, A., Gültekin, B.K., Şar, V. et al. (2013). Türkiye’de Psikiyatrik Epidemiyoloji: Yakın zamanlı araştırmalarda temel bulgular ve gelecek için öneriler. Türk Psikiyatri Dergisi, 24.
• Bullock, W.A., Sage J, Hupp, D. et al. (2009). From illness to wellness: an evaluation of Ohio’s Wellness Management and Recovery (WMR) program in community health and consumer-operated service agencies. New Research in Mental Health. 18:312–321.
• Corrigan, P.W., Mueser K.T., Bond G.R., Drake R.E., Solomon. P. (2008). Principles and Practice of Psychiatric Rehabilitation: The Guilford Press New York, London.115-136.
• Çam, O., Yalçıner, N. (2018). Ruhsal hastalık ve iyileşme. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 9(1):55-60.
• Emiroğlu, B., Karadayı, G., Aydemir, Ö., Üçok, A. (2009). Şizofreni hastalarında İşlevsel İyileşme Ölçeği’nin Türkçe versiyonunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi, 46(Özel Sayı), 15-24.
• Fardig, R. (2012). Illness Management and Recovery: Implementation and evaluation of a psychosocial program for schizophrenia and schizoaffective disorder. Acta Universitatis Upsaliensis. Uppsala University, Disciplinary Domain of Medicine and Pharmacy, Faculty of Medicine, Department of Neuroscience, Psychiatry, Ulleråker, University Hospital. Doktora Tezi.
• Fardig, R., Lewander, T., Melin, L., Folke, F., Fredriksson, A. (2011). A Randomized Controlled Trial of the Illness Management and Recovery Program for persons with schizophrenia. Psychiatric Services, 62: 606–612.
• Fujita, E., Kato, D., Kuno, E., Suzuki, Y., Uchiyama, S., Watanabe, A.,Uehara, K., Yoshimi, A., Hirayasu, Y. (2010). Implementing the Illness Management and Recovery Program in Japan. Psychiatric Services, 61:1157-1161.
• Gingerich, S., Mueser K.T. (2005). Illness Management and Recovery; in Evidence-Based Mental Health Practice: A Textbook. Edited by Drake RE, Merrens MR, Lynde DW. New York, Norton.
• Haason-Ohayan, I., Roe, D., Kravetz, S. (2007). A Randomized Controlled Trial of the effectiveness of the Illness Management and Recovery Program. Psychiatric Services, 58:1461-1466.
• Lahera, G., Gálvez, J.L., Sánchez, P. Roig, M. M., Fuster, P. J. V., García- Portilla, P. Herrera, B., Roca, M. (2018). Functional recovery in patients with schizophrenia: recommendations from a panel of experts. BMC Psychiatry, 18:176.
• Levitt, A.J., Mueser K.T., DeGenova, J., Lorenzo, J., Bradford-Watt, D., Barbosa, A. et al. (2009). Randomized Controlled Trial of Ilness Management and Recovery in Multiple-Unit Supportive Housing. Psychiatric Service, 60:1629-1636.
• Liberman, R.P. (2008). Recovery from disability. Manual of Psychiatric Rehabilitation. 91-147. Washington: American Psychiatric Publishing Inc.
• Liberman, R.P., Kopelowicz, A. (2005). Recovery from schizophrenia: A concept in Search of Research. Psychiatr Services, 56(6):735-42.
• Lin, E.C., Shao, W.C., Chan, C.H., Shiau, S., Wang, H.S., Huang, S.C. (2013). A Pilot Study of an Illness Management and Recovery Program in discharged patients with schizophrenia. Journal of Nursing Research, 21(4):270-277.
• McGuire, A. B., White, D. A., Barthomolew, T., Flamagan, M. E., McGrew, H. J., Rollins et al. (2015). The relationship between provider competence, content exposure, and consumer outcomes in Illness Management and Recovery Programs. Administration and Policy in Mental Health and Mental Health Services Research, 1–11.
• Mueser, K.T. (2013). Illness Management and Recovery. Substance Abuse and Mental Health Service Administration. Behavioral Health and Justice Transformation. http://www.floridatac.com/ files/document/illnessmanagementand%20recovery-fact-sheet--- kim-mueser.pdf. Erişim Tarihi:23.11.2015.
• Mueser, K.T., Corrigan, P.W., Hilton, D.W., Tanzman, B., Schaub, A., Gingerich, S., Essock, S.M., Tarrier, N., Morey, B., Vogel-Scibilia, S., Herz, M.I. (2002). Illness management and recovery: a review of the research. Psychiatr Serv, 53(10):1272-84.
• Mueser, K.T., Meyer, P.S., Penn, D.L., Richard, C., Clancy, D.M., Salyers, M. (2006). The Illness Management and Recovery program: rationale, development, and preliminary findings. Schizophrenia Bulletin, (32):32–43.
• Park, K.M., Ku J, Choi, S.H., Jang, H.J., Park, J.Y., Kim, S.I., Kim, J.J.(2011). A virtual reality application in role-plays of social skills training for schizophrenia: A randomized, controlled trial. Psychiatry Research, 189: 166-172.
• Roe, D., Ohayan, H. I., Salyers, M. & Kravetz, S. (2009). A one year folwup of illness management and recovery: Participants’ accounts of its impact and uniqueness. Psychiatric Rehabilitation Journal, 32(4), 285-291.
• Roosenschoon, B. J., Mulder, C.L., Deen, M.L. Weeghel, J. (2016). Effectiveness of illness management and recovery (IMR) in the Netherlands: a randomised clinical trial. BMC Psychiatry, 16:73.
• Sağlık Bakanlığı (2006). Türkiye hastalık yükü çalışması. Ankara, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü.
• Salyers, M.P., Hicks, L.J., McGuire, A.B. (2009).A pilot to enhance the recovery orientation of assertive community treatment through peer-provided Illness Management and Recovery. American Journal of Psychiatric Rehabilitation, 12:191–204.
• Salyers, M.P. Godfrey J.L. Mcguire A.B. Gerhart, T. Rollins, A.L., Boyle,C. (2009). Implementing the Illness Management and Recovery Program for consumers With Severe Mental Illness. Psychiatric Services, 60:483-490.
• Salyers, M.P., Mcguire, A.B., Rollins, A. L., Bond, G.R., Mueser, K.T., Macy, V.R. (2010). Integrating assertive community treatment and illness management and recovery for consumers with severe mental illness. Community Ment Health J., 46(4):319-29.
• Salyers, M.P., Godfrey, J.L., Mueser, K.T., Labriola, S. (2007). Measuring illness management outcomes: a psychometric study of clinician and consumer rating scales for illness self management and recovery. Community Ment Health J, 43(5):459-80.
• Sönmez, S. (2009). Şizofreni hastalarında psikoeğitim grup çalışmasının pozitif ve negatif belirtiler, sosyal işlevsellik, yeti yitimi, içgörü ve yaşam kalitesi üzerine etkilerinin incelenmesi. T.C Sağlık Bakanlığı Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Uzmanlık Tezi, İstanbul.
• Substance Abuse and Mental Health Services Administration. Illness Management and Recovery: Evaluating Your Program. HHS Pub. No. SMA-09-4462, Rockville, MD: Center for Mental Health Services, Substance Abuse and Mental Health Services Administration, U.S. Department of Health and Human Services, 2009.
• Öztürk, O. & Uluşahin, A. (2016). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Nobel Tıp Kitapevleri. Ankara.
• Tanlı, S. (2008). Hastalık yönetimi programlarının yararları ve sağlık sistemi içinde kullanılabilirliği. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi. İstanbul.
• Vos, T., Flaxman, A.D., Naghavi M. et al. (2012). Years lived with disability (YLDs) for 1160 sequelae of 289 diseases and injuries 1990-2010: A systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010. Lancet, 380: 2163-96.
• Yıldız, M. (2004). Psikiyatrik Rehabilitasyon. Bireyden Topluma Ruh Sağlığı. Erler Matbaacılık. İstanbul.
• Yılmaz, E. (2016). Şizofreni hastalarında farkındalık temelli psikososyal beceri eğitiminin işlevsel iyileşme ve içgörü düzeyine etkisi. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı Doktora Tezi. Erzurum.