Psikiyatri Hemşireliği Dersi Alan ve Almayan Öğrenci Hemşirelerin Psikiyatrik Damgalamaya İlişkin Görüşleri

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 3, 263 - 275, 30.09.2020

Ayşe Büyükbayram , Leyla Baysan Arabacı , Gülsenay Taş , Aşkın Kurt

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, psikiyatri hemşireliği dersi alan ve almayan öğrenci hemşirelerin, psikiyatrik damgalamayı etkileyen etmenler ve damgalamayı önlemeye yönelik önerilerine ilişkin görüşlerini incelemektir.

Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı kalitatif (nitel) yaklaşım ile yapılan çalışma, Eylül 2016-Mayıs 2017 tarihleri arasında, psikiyatri hemşireliği dersi alan 13 öğrenci ve ders almayan 16 öğrenci ile yürütülmüştür. Çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Veriler “Tanıtıcı Bilgi Formu” kullanılarak “Odak Grup Görüşmesi” ile toplanmıştır. Veriler içerik analizi ile değerlendirilmiş ve araştırmanın raporlanması COREQ doğrultusunda yapılmıştır.

Bulgular: Ders alan ve almayan öğrencilerin hepsi “hastaların kişisel özellikleri, hastalığın etkisi, hemşirelerin kişisel ve mesleki özellikleri, sosyal değerleri, sosyal destek sistemleri, sağlık sistemi, medya ve fiziki işleyiş ve alt yapı” gibi faktörlerin ruhsal bozukluklarda damgalamayı etkileyen etmenler olduğu görüşündedir. Diğer taraftan öğrenciler, “etkin eğitim ve bakım hizmeti sunma, hemşirelerin bireysel özelliklerinin ve mesleki becerilerinin geliştirilmesi, sosyal alanda bireysel ve eğitimsel müdahaleler, medya iletişim ağlarının kullanılması, sağlık sisteminin ve fiziki koşulların iyileştirilmesi” gibi ruhsal bozukluklarda damgalamayı önlemeye yönelik çözüm önerilerini belirtmiştir.

Sonuç: Çalışmada psikiyatri hemşireliği dersi alan ve almayan öğrenci hemşirelerin damgalamaya ilişkin ortak görüşlerinin olduğu saptanmıştır. Ancak psikiyatri hemşireliği dersini alan öğrencilerin psikiyatri hemşiresinin mesleki sorumluluklarının bilincinde olduğu ve damgalamayı önlemeye yönelik daha geniş bir vizyona sahip olduğu gözlenmiştir.

Abstract
Objective: The aim of the present study is to investigate the opinions of nursing students who had taken and had not taken the Psychiatric Nursing Course regarding to the factors affecting psychiatric stigmatization and their suggestions to prevent stigmatization.

Material and Method: This descriptive qualitative study was conducted at 2016-2017 academic year with 16 students who had taken the psychiatric nursing courses and 13 students who had not. The study group was determined by using a criterion sampling method which is one of the purposeful sampling methods. Data was collected with a focus group interview, using an Introductory Information Form. The data were evaluated using content analysis and the research was reported in line with COREQ.

Findings: Both of the students, who had taken and had not taken the psychiatric nursing courses, think that factors like “personal characteristics of the patients, the effect of the disease, personal and professional characteristics of the nurses, social values, social support systems, health system, media, and physical structure of the clinic” affect stigmatization. On the other hand, students suggested solutions such as “providing effective education and care, improving individual characteristics and professional skills of the nurses, educational interventions in the social field, using media networks, improving the health system and physical conditions” to prevent stigmatization in mental disorders.

Conclusion: It was determined that the nursing students who had taken and had not taken the psychiatric nursing courses had shared opinions about stigmatization. However, it was observed that the students who had taken the psychiatric nursing courses were aware of their professional responsibilities of psychiatric nursing and had a broader vision to prevent stigmatization.

Anahtar Kelimeler

Damgalanma, Psikiyatri hemşireliği dersi, Ruhsal bozukluklar, Öğrenci hemşire

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Alonso, J., Buron, A., Rojas-Farreras, S., Graaf, R., Haro, J. M., Girolamo, G., et. al. (2009). Perceived stigma among individuals with common mental disorders. J Affect Disord, 127, 85–94.
• Arkan, B., Bademli, K., & Çetinkaya Duman, Z. (2011). Sağlık çalışanlarının ruhsal hastalıklara yönelik tutumları: Son 10 yılda Türkiye’de yapılan çalışmalar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3, 214–231.
• Arslantaş, H., Gültekin, B., Söylemez, A., & Dereboy, F. (2010). Bir üniversite hastanesi psikiyatrı polikliniğine ilk kez başvuran hastaların damgalamayla ilgili inanç, tutum ve davranışları. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 11(1), 11–17.
• Asan, Ö. (2019). Ruhsal hastalıklar ve damgalama; Toplumda, medyada, sağlık çalışanlarda ve her yerde... Sakarya Tıp Dergisi, 9(2), 199–205
• Baysan Arabacı, L., Başoğul, C., & Büyükbayram, A. (2015). Social functionality and internalized stigmatization levels of forensic psychiatry patients. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16(2), 113-121.
• Baysan Arabacı, L., Bozkurt, S., Fener, E., Şıttak, S., Yılmaz, E., & Tuna, Ö. (2017). Psikiyatri hizmetleri kalite standartları açısından üç farklı hastane örneği: Öğrenci deneyimi. Journal of Psychiatric Nursing, 8(1), 54–58.
• Bjo¨rkman, T., Angelman, T., & Jo¨nsson, M. (2008). Attitudes towards people with mental illness: A cross-sectional study among nursing staff in psychiatric and somatic care. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 22, 170–177.
• Bostancı, N. (2005). Ruhsal bozukluğu olan bireylere yönelik stigma ve bunun azaltılmasına yönelik uygulamalar. Düşünen Adam, 18(1), 32–38.
• Ceylan, B., & Koçak Uyaroğlu, A. (2018). Psikiyatri kliniğinde çalışan hemşirelerin şizofreni hastalarına yönelik damgalamaya ilişkin görüşleri ve önerileri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 21(2), 97–103.
• Corrigan, P.W., & Kosyluk, K.A. (2014). Mental illness stigma: Types, constructs, and vehicles for change. in P. W. Corrigan (Ed.), The Stigma of Disease and Disablity: Understanding Causes and Overcoming Injustices. Washington, DC: American Psychological Association.
• Çam, B., Büyükbayram, A. & Gülseren, Ş. (2014). Bir eğitim araştırma hastanesinde çalışan sağlık personelinin şizofreni ile ilgili tutumları. Güncel Psikiyatri ve Psikonörofarmakoloji, 4(2), 23–33.
• Çam, O., & Baysan Arabacı, L. (2014). Bölge psikiyatri hastanelerinde çalışan hemşirelerin ruhsal hastalıklara yönelik inançları ve etkileyen faktörler. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci, 6(1), 13–25.
• Çam, O., & Bilge, A. (2010). Ruhsal hastalığa yönelik damgalama ile mücadele. TAF Preventive Medicine Bulletin, 9(1), 71–78.
• Çam, O., & Bilge, A. (2013). Türkiye’de ruhsal hastalığa / hastaya yönelik inanç, tutum ve damgalama süreci: Sistematik derleme. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 4(2), 91–101.
• Çam, O., & Bilge, A. (2014). Bölge psikiyatri hastanelerinde çalışan hemşirelerin ruhsal hastalıklara yönelik inançları ve etkileyen faktörler. Türkiye Klinikleri, 6(1), 13–25.
• Çam, O., & Çuhadar, D. (2011). Ruhsal hastalığa sahip bireylerde damgalama süreci ve içselleştirilmiş damgalama. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(3), 136–140.
• Çam, O., Pektaş, İ., & Bilge, A. (2007). Ebe/Hemşirelere verilen ruh sağlığı ve hastalıkları eğitiminin ruhsal hastalıklara yaklaşımlarına iletişim becerilerine ve iş doyumlarına etkilerinin araştırılması. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 10, 7–16.
• Çetinkaya Duman, Z., & Günüşen, N. (2017). Psikiyatri hemşireliği dersinin öğrencilerin ruhsal hastalıklara yönelik tutumlarına, psikiyatri hemşireliği algılarına ve kariyer tercihlerine etkisi. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci, 9(4), 255–264.
• Çıtak, E.A., Budak, E., Kaya, Ö., Öz, Ş., Şahin, S., Taran, N. vd. (2010). Determination of the beliefs towards to mental illness in nursing students in Baskent University. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 17(2), 68–73.
• Çiçekoğlu, P. (2017). Konuşamadıklarımız; psikiyatri hastalarına yönelik şiddet. Turkiye Klinikleri J Psychiatr Nurs-Special Topics, 3(2):115- 22
• Eker, F., Öner, Ö., & Şahin, S. (2010). Din görevlilerinin şizofreniye ilişkin bilgi ve tutumları (Düzce Örneği). Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 1(2), 63–70.
• Ergün, G., Işık, I., ve & Dikeç, G. (2015). Ülkemizdeki psikiyatri kliniklerinin tedavi edici ortam yönünden incelenmesi (Proje No–Vkv 2014-4). Burdur: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu.
• Gültekin, B.K. (2010). Ruhsal bozuklukların önlenmesi: Kavramsal çerçeve ve sınıflandırma. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2(4), 583–594.
• Günay, S., Bekitkol, T., Beycan Ekitli, G. ve Yıldırım, S. (2016). Bir hemşirelik fakültesindeki öğrencilerin ruhsal hastalığa yönelik inançlarının belirlenmesi. Journal of Psychiatric Nursing, 7(3), 129–134.
• Happell, B., Byrne, L., Platania-Phung, C., Harris, S., Bradshaw, J., & Davies, J. (2014). Lived-experience participation in nurse education: Reducing stigma and enhancing popularity. International Journal of Mental Health Nursing, 23, 427–434.
• Happell, B., & Gaskin, C.J.(2013). The attitudes of undergraduate nursing students towards mental health nursing: A systematic review. Journal of Clinical Nursing, 1(2), 148–158.
• Harrison, C.A., Hauck, Y., & Ashby, R. (2017). Breaking down the stigma of mental health nursing: A qualitative study reflecting opinions from western australian nurses. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 24, 513–522.
• Kayahan, M. (2009). Hemşirelik öğrencilerinin şizofreniye karşı tutumları ve psikiyatri eğitiminin etkisi. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 6(1), 27–34.
• Kuş Saıllard, E. (2010). Ruhsal hastalara yönelik damgalamaya ilişkin psikiyatrist görüşleri ve öneriler. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(1), 14–24.
• Oban, G., & Küçük, L. (2011). Ergenlerde ruhsal hastalıklara yönelik damgalamayı etkileyen etmenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(1), 31–39.
• Pyne, J.M., Kuc, E.J., Schroeder, P.J., Fortney, J.C., Edlund, M., & Sullivan, G. (2004). Relationship between perceived stigma and depression severity. Journal of Nervous and Mental Disease, 192, 278–283.
• Sarıkoç, G., Özcan, T.C. ve Elçin, M. (2016). Psikiyatri hemşireliği eğitiminde yenilikçi bir uygulama: standart hastalar. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(2), 61–66.
• Sartorius, N., Gaebel, W., Cleveland, H.-R., Stuart, H., Akiyama, T., Arboleda-Flórez, J., et. al. (2010). WPA guidance on how to combat stigmatization of psychiatry and psychiatrists. World Psychiatry : Official Journal of the World Psychiatric Association (WPA), 9(3), 131–44.
• Şahin, G., Amancalı, M., Sayın, A.S., Yakar, A. ve Buzlu, S. (2019). Bir hemşirelik bölümündeki öğrencilerin ruhsal bozukluğu olan bireylere karşı tutumları ve ilişkili faktörler. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(2), 218–224.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik (1. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Taşkın, E.O. (2007). Ruhsal hastalıklara yönelik tutumlar ve damgalamayı etkileyen etmenler. E.O. Taşkın (Ed.), Stigma Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumlar ve Damgalama (1. baskı, ss. 73–114). Meta Basım Matbaacılık.
• Taşkın, E.O., Özmen, D., Özmen, E. & Demet, M.M. (2003). Saağlık yüksekokulu öğrencilerinin şizofreni ile ilgili tutumları. Nöropsikiyatri Arşivi, 1(2), 5-12.
• Tong, A., Sainbury, P., & Craig, J. (2007). Consolidated criteria for reporting qualitative research (COREQ): A 32-item checklist for interviews and focus groups. International Journal for Quality in Health Care, 19(6), 349-57.
• Sağlık Bakanlığı (2011). Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı (2011-2023), Sağlık Bakanlığı, Ankara. http://www.saglik.gov.tr/tr/dosya/1- 73168/h/ulusal-ruh-sagligi-eylem-plani.pdf Erişim tarihi: 25. 05. 2020.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı). Seçkin yayıncılık.