Investigating the Validity and Reliability of Cancer Dyspnea Scale in Turkish Cancer Patients

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 155 - 162, 31.01.2021

Deniz Ezgi Bitek Yasemin Tokem

Öz

Kanser Dispne Ölçeği’ nin Türk Kanser Hastalarında Geçerlik ve Güvenirliğinin İncelenmesi

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı “Kanser Dispne Ölçeği”nin Türk kanser hastaları için Türkçe geçerlilik ve güvenirliğinin yapılmasıdır.

Gereç ve Yöntem: Metodolojik olarak planlanan araştırmanın evrenini bir üniversite hastanesinde akciğer kanseri tanısı nedeniyle tedavi gören veya akciğer metastazına bağlı dispne semptomu yaşayan tüm kanser hastaları oluşturdu. Belirtilen evren içinden araştırmaya katılmayı kabul eden, araştırmaya dahil olma kriterlerine uyan 120 hasta birey araştırma örneklemini oluşturdu. Araştırma verileri gerekli izinler alındıktan sonra toplandı. Verilerin toplanmasında; hasta tanıtım soru formu, Kanser Dispne Ölçeği, Vizüel Analog Skala ve Medical Research Council Scale kullanıldı. Güvenirlik analizlerinde; test-tekrar test, Cronbach Alfa ve madde toplam korelasyon testleri kullanıldı. Geçerlik analizlerinde; dil ve kapsam geçerliği, faktör analizi ve benzer ölçek geçerliliği uygulandı.

Bulgular: Ölçeğin kapsam geçerliği için Kendall Uyuşum Katsayısı hesaplandı (Kendall’s W = 0,157, p= 0,101). Faktör analizinde ölçek maddelerinin üç faktör altında toplandığı belirlendi. Bu üç faktör toplam varyansın %91,013’ünü açıkladı. Ölçeğin test-tekrar test güvenirlik katsayısı 0,965 olarak hesaplandı. Madde korelasyon değerlerinin 0,689 ile 0,864 arasında belirlendi. Ölçeğin tümü için elde edilen Cronbach alfa katsayısının 0,722 olduğu bulundu.

Sonuç: Kanser Dispne Ölçeği Türk toplumu için geçerli ve güvenilir bir ölçektir.

Anahtar Kelimeler: Kanser, dispne, güvenirlik, geçerlik.

Abstract

Objective: The aim of the present study is to evaluate the Turkish validity and reliability of the “Cancer Dyspnea Scale” for Turkish cancer patients.

Material and Method: All the cancer patients who were treated in a university hospital due to being diagnosed with lung cancer or were having dyspnea symptoms due to lung metastasis composed the universe of the study which was planned methodologically. The research sample consisted of 120 patients from the specified universe who accepted to participate in the study and met the inclusion criteria. Research data were collected after obtaining the necessary permissions. Patient identification questionnaire, Cancer Dyspnea Scale, Visual Analogue Scale, and Medical Research Council Scale were used in the data collection. Test-retest, Cronbach Alpha and item total correlation analysis were used for reliability analyses. Language and content validity, factor analysis, and Convergent validity were performed for validity analyses.

Results: Kendall’s coefficient of concordance was calculated for the content validity of the scale (Kendall’s W = 0.157, p= 0.101). The items were grouped in three factors in the factor analysis. These three factors structure explained 91.013% of the total variance. Test-retest reliability coefficient of the scale was calculated as 0.965. Item correlation values were determined between 0.689 and 0.864. The Cronbach’s alpha coefficient was found as 0.722 for the total scale.

Conclusion: Cancer Dyspnea Scale is a valid and reliable scale for Turkish population.

Keywords: Cancer, dyspnea, reliability, validity

Anahtar Kelimeler

Kanser, Dispne, Güvenirlik, geçerlik

Kaynakça

• 1. Metin ZG, Dönmez AA. Dyspnea management in patients with cancer. Turk J Oncol 2016;31(2):61-7
• 2. Corcoran E. Palliative care and dyspnea. Clin J Oncol Nurs. 2013 Aug 1;17(4):438-40. doi: 10.1188/13.CJON.438-440. PMID: 23899984.
• 3. Baker KM, DeSanto-Madeya S, Banzett RB. Routine dyspnea assessment and documentation: Nurses’ experience yields wide acceptance. BMC Nurs. 2017 Jan 14;16:3. doi: 10.1186/s12912-016-0196-9.
• 4. Uronis HE, Shelby RA, Currow DC, Ahmedzai SH, Bosworth HB, Coan A, Abernethy AP. Assessment of the psychometric properties of an English version of the cancer dyspnea scale in people with advanced lung cancer. J Pain Symptom Manage. 2012 Nov;44(5):741-9. doi: 10.1016/j. jpainsymman.2011.10.027.
• 5. Akyolcu N. Kanserli hastalarda dispne ve hemşirelik bakımı. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2002; 6(1):1-7.
• 6. Thomas S, Bausewein C, Higginson I, Booth S. Breathlessness in cancer patients - implications, management and challenges. Eur J Oncol Nurs. 2011 Dec;15(5):459-69. doi: 10.1016/j.ejon.2010.11.013.
• 7. Kara D, Yıldız H. Dispne semptomunun değerlendirilmesinde dispne ölçeklerinin etkinlikleri ve kullanım sıklıkları. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2013; 2(1):137-49.
• 8. Özalevli S, Uçan ES. Farklı dispne skalalarının kronik obstrüktif akciğer hastalığında karşılaştırılması. Toraks Dergisi. 2004; 5(2):90-4.
• 9. Yürüktümen A, Karcıoğlu, Ö, Topacoğlu H, Karbek F. Dispne ile başvuran geriyatrik olgularda yakınma şiddeti ile klinik ve laboratuvar verilerinin değerlendirilmesi. Turk J Emerg Med. 2009;9(4):163-6.
• 10. Tanaka K, Akechi T, Okuyama T, Nishiwaki Y, Uchitomi Y. Development and validation of the Cancer Dyspnoea Scale: a multidimensional, brief, self-rating scale. Br J Cancer. 2000 Feb;82(4):800-5. doi: 10.1054/ bjoc.1999.1002.
• 11. Esin MN. Veri toplama yöntem ve araçlar & veri toplama araçlarının güvenirlik ve geçerliği. In: Erdoğan S, Nahcivan N, Esin MN, editors. Hemşirelikte araştırma süreç, uygulama ve kritik. 1st ed. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi; 2014. p. 216-31.
• 12. Terzioğlu F, Aktaş D, Ertug N, Boztepe H. Disiplinlerarası Eğitim Algısı Ölçeğinin (DEAÖ) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2019; 16 (1):15-20.
• 13. Henoch I, Bergman B, Gaston-Johansson F. Validation of a Swedish version of the Cancer Dyspnea Scale. J Pain Symptom Manage. 2006 Apr;31(4):353-61. doi: 10.1016/j.jpainsymman.2006.02.002. PMID: 16632083.
• 14. Aksayan S, Gözüm S. Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber I: ölçek uyarlama aşamaları ve dil uyarlaması. Hemşirelikte Araştırma Dergisi. 2002;4(1):9-14.
• 15. Gözüm S, Aksayan S. Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber II: ölçek uyarlama aşamaları ve dil uyarlaması. Hemşirelikte Araştırma Dergisi. 2003;5(1):3-14.
• 16. Ercan İ, Kan İ. Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2004;30(3):211–6.
• 17. Özdemir Z. Sağlık bilimlerinde likert tipi tutum ölçeği geliştirme. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2018; 5(1):60-8.
• 18. Çapık C, Gözüm S, Aksayan S. Kültürlerarası ölçek uyarlama aşamaları, dil ve kültür uyarlaması: Güncellenmiş rehber. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2018;26(3): 199-210. doi: 10.26650/FNJN397481
• 19. Karakoç FY, Dönmez L. Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası. 2014;13(40):39-49.
• 20. Erefe İ. Veri toplama araçlarının niteliği.In: Erefe İ, editor. Hemşirelikte araştırma: İlke süreç ve yöntemleri. Ankara: Odak Ofset; 2004. p.169-87.
• 21. Tezbaşaran AA. Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. 3. baskı. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları; 2008. 51 p.
• 22. Karaahmetoğlu GU, Alpar ŞE. Hemşirelik Bakım Rolü Oryantasyon Ölçeği’nin Türkçe geçerlik ve güvenirliği. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi. 2017; 6(1):1-7.
• 23. Tekindal M. Kişisel Gelişim Ölçeği-Revize Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2018; 3(3): 17.
• 24. Aker S, Dündar C, Pekşen Y. Ölçme araçlarında iki yaşamsal kavram: geçerlik ve güvenirlik. Journal of Experimental and Clinical Medicine. 2005;22(1):50-60.
• 25. Kılıç S. Cronbach’ın alfa güvenirlik katsayısı. Journal of Mood Disorders. 2016;6(1):47-8. doi: 10.5455/jmood.20160307122823
• 26. Tinti S, De Maria B, Parati M, Terzoni S, Rossi MC, Da Col D, et al. Italian Version of Cancer Dyspnea Scale: Cultural-Linguistic and Clinical Validation in Patients With Advanced Cancer Disease in Palliative Care Settings. J Pain Symptom Manage. 2020 Oct 13:S0885-3924(20)30803-4. doi: 10.1016/j. jpainsymman.2020.10.008.