Testis Kanseri ve Kendi Kendine Testis Muayenesine Yönelik İnanç ve Tutumlar İle Kadercilik Eğilimi Arasındaki İlişki

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 3, 501 - 506, 30.09.2022

İnan Can Gündüz , Betül Aktaş

Öz

Amaç: Bu çalışma sanayi sektöründe çalışan genç erişkin erkeklerin testis kanseri ve kendi kendine testis muayenesine yönelik inanç ve tutumları ile kadercilik eğilimi arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla yürütüldü.

Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel türdeki bu çalışma Eylül 2020 ve Şubat 2021 tarihleri arasında gerçekleşti. Araştırmanın örneklemini bir sanayi sitesinde yer alan iki fabrikada çalışan 201 işçi (18-35 yaş) oluşturdu. Verilerin toplanmasında Tanıtıcı Bilgi Formu, Testis Kanseri Taramalarında Champion Sağlık İnanç Modeli Ölçeği ve Kadercilik Eğilimi Ölçeği kullanıldı.

Bulgular: Çalışmanın bulgularına göre Champion Sağlık İnanç Modeli Ölçeği alt boyut puan ortalamaları; duyarlılık algısı için 11,49±4,55, önemseme/ciddiyet algısı için 19,31±7,05, yarar algısı için 8,96±3,28, engel algısı için 12,69±4,56 ve öz etkililik algısı için 15,26±5,96 olarak belirlendi. Kadercilik Eğilimi Ölçeği açısından ortalama puanlar; toplam puan için 67,61±11,35, önceden belirlenmişlik alt boyutu için 24,59±6,92, kişisel kontrol alt boyutu için 15,99±5,56, batıl inanç alt boyutu için 15,64±5,36 ve şans alt boyutu için 11,38±3,81 olarak hesaplandı.

Sonuç: Kadercilik Eğilimi Ölçeği toplam puanı ile Champion Sağlık İnanç Modeli Ölçeği duyarlılık algısı alt boyutu, Champion Sağlık İnanç Modeli Ölçeği önemseme/ ciddiyet algısı alt boyutu ve Kendi Kendine Testis Muayenesi engel algısı alt boyutu puanları arasında pozitif yönde çok zayıf düzeyde istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler olduğu belirlendi.

Anahtar Kelimeler

Testis kanseri, inanç, tutum, hemşirelik, kadercilik.

Destekleyen Kurum

Hiçbir kurum ve kuruştan nakdi destek alınmamıştır

Teşekkür

Yüksek lisans eğitimim süresince tez çalışmamın planlanması ve yürütülmesinde engin bilgi ve tecrübelerini sunan, her türlü sıkıntıda desteğini, yardımlarını ve ilgisini her zaman hissettiğim, bilgi ve deneyimlerinden yararlandığım, hayat ve iş disiplini konusunda yol gösteren,mesleki başarısını ve azmini örnek aldığım değerli tez danışman hocam Doç. Dr. Betül AKTAŞ’a, Sevgisini, desteğini her zaman yanında hissettiğim varlığıyla gücüme güç katan yol arkadaşım Nursena ALAGÖZ’e, Bugünlere gelmemde büyük fedakarlıkları ve emekleri olan, her zaman arkamda duran varlıklarını her an yanında hissettiğim en büyük destekçim olan çok kıymetli aileme , Sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

The Relationship Between Fatalism Tendency and Beliefs and Attitudes towards Testicular Cancer and Testicular Self-Examination

Öz

Objective: The present study was carried out to determine the relationship between fatalism tendency and the beliefs and attitudes towards testicular cancer and testicular self-examination of young adult men working in the industrial sector.

Materials and Methods: This descriptive and cross-sectional study was conducted between September 2020 and February 2021. The sample of the study consisted of 201 workers (18-35 years) working in two factories located in an industrial site. Introductory Information Form, Champion's Health Belief Model Scale in Testicular Cancer Screening, and Fatalism Tendency Scale were used to collect data.

Results: According to the findings of the study, the mean scores of the Champion’s Health Belief Model sub-dimensions were detected as; 11.49±4.55 for perception of sensitivity, 19.31±7.05 for perception of caring/seriousness, 8.96±3.28 for perception of benefit, 12.69±4.56 for perception of obstacle, and 15.26±5.96 for perception of self-efficacy. Mean scores regarding Fatalism Tendency Scale were calculated as; 67.61±11.35 for total score, 24.59±6.92 for predetermination sub-dimension, 15.99±5.56 for personal control sub-dimension, 15.64±5.36 for superstition sub-dimension, and 11.38±3.81 for chance sub-dimension.

Conclusion: Very weak and statistically significant positive correlations were determined between total score of the Fatalism Tendency Scale and Champion's Health Belief Model Scale sensitivity perception sub-dimension, Champion's Health Belief Model Scale caring/seriousness perception sub-dimension and Testicular Self- Examination obstacle perception sub-dimension scores.

Anahtar Kelimeler

Testicular cancer, belief, attitude, nursing, fatalism.

Kaynakça

• Yalçın A, Nevruz O, Arpacı F, Günhan Ö, Hasde M, Beyan C, et al. GATA Hastanesi 2000 Yılı Malignite Olgularının İncelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi. 2004;46(2):115-25.
• T.C Sağlık Bakanlığı. 2015 Yılı Türkiye Kanser İstatistikleri [homepage on the internet]. 2018 [cited 2021 February 23]. Available from: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanserdb/istatistik/Trkiye_Kanser_statistikleri_2015.pdf
• Kuzgunbay B. Testis tümörü erken tanısında kendi kendine muayenenin yeri, Dünyada ve Türkiye’de durum. Üronkoloji Bülteni. 2014;13:127-9.
• Bozkurt M. Mevsimlik tarım işçisi erişkin erkeklerin testis kanserlerine yönelik sağlık inançlarının ve testis kanseri erken tanı ve davranışlarının incelenmesi [master’s thesis]. [Şanlıurfa]: Harran Üniversitesi; 2019.
• Göçgeldi E, Koçak N. Kendi kendine testis muayenesi konusunda genç erişkin erkeklere verilen eğitimin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi. 2010;52:270-5.
• Altınel B. Üniversite öğrencilerinin testis kanseri ve kendi kendine testis muayenesi hakkındaki bilgi, inanç ve uygulamaları [master’s thesis]. [Samsun]: Ondokuz Mayıs Üniversitesi; 2011.
• Robinson A. Hypertensıon belıefs and behavıors of afrıcan amerıcans ın selected cleveland publıc housıng [doctoral thesis]. [Ohio]: Kent State University College of Education, Health, and Human Services; 2012.
• Kaya A, Bozkur B. Kadercilik eğilimi ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2015;11(3):935-46.
• Barnes RJ. Beliefs and practicies of active duty airforce males related to testicular cancer and testicular self examination [master’s thesis]. [Washington, USA]: Uniformed Services University of HealthSciences; 2000.
• Pınar G, Öksüz E, Beder A, Baş N. Testis kanseri taramalarında Championun Sağlık İnanç Modeli Ölçeğinin Türkçe uyarlamasının güvenirlik ve geçerliliği. Tıp Araştırmaları Dergisi, 2011;(2):89-96.
• Gümüş K, Terzi B. Evaluation of individuals’ health beliefs and their association with testicular self-examination: adult sample from Amasya. J Res Nurs. 2018;23(6):05-517.
• Selvi A. Yakınında meme kanseri olan kadınların öğrenim gereksinimleri ile kadercilik eğilimi arasındaki ilişki [master’s thesis]. [İstanbul]: İstanbul Üniversitesi; 2019.
• Duru G. Kadınların kadercilik eğilimleri ile servikal kanserin erken tanısına yönelik tutumları arasındaki ilişki [master’s thesis]. [Samsun]: Ondokuz Mayıs Üniversitesi; 2020.
• Çarkoğlu A, Kalaycıoğlu E. Türkiye’de dindarlık: uluslararası bir karşılaştırma. Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi, İstanbul; 2009.
• Powe B, Ross L, Wilkerson D, Brooks P, Cooper D. Testicular cancer among African American college men: knowledge, perceived risk, and perceptions of cancer fatalism. Am J Mens Health.2007;73-80.
• Kim H, Lwin M. Cultural determinants of cancer fatalism and cancer prevention behaviors among asians in Singapore. Health Commun. 2020;940-9.
• Altıntaş HK, Ayyıldız TK, Veren F, Topan AK. Kadercilik algısının kadınların meme kanserine yönelik tutum ve davranışlarına etkisi. 1. Uluslararası Kadın Çocuk Sağlığı ve Eğitimi Kongresi, Kocaeli; 2016.
• Güven ŞD. The Knowledge, Attitudes and Behaviors of University Students Regarding Testicular Cancer and Testicular Self-examination: A descriptive study from Turkey. Med Clin Res. 2020;10(2):828–34 .
• Pour HA, Kunter D, Norouzzadeh R, Heidari MR. The Effect of Testicular Self-Examination Education on Knowledge, Performance, and Health Beliefs of Turkish Men. J Cancer Educ. 2018;33(2):398-403.
• Franklin M, Schlundt D, McClellan L, Kinebrew T, Sheats J, Belue R, et al. Religious fatalism and its association with health behaviors and outcomes. Am J Health Behav. 2007;31(6):563–72.
• Rosenstock LM. Historical origins of the health belief model. Health Educ Behav. 1974; 2: 328-335.
• Aydın İ. Meme kanserinin erken tanısına yönelik iki farklı eğitimin, öğretmenlerin meme kanseri taramalarındaki inanç ve davranışlarına etkisi [doctoral thesis]. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2004.
• Cummings KM, Jette AM, Rosenstock IM. Construct Validation of The Health Belief Model. Health Educ Monogr. 1978; 6(4): 394-405