TÜRKİYE EKONOMİSİNDE CARİ AÇIK VE NEDENLERİ: ARDL ANALİZİ

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 9, 170 - 181, 01.03.2018

Nergis Bingöl Ceren Pehlivan

Öz

Bu çalışmada Türkiye ekonomisi için cari açık ve iç tasarruf açığı, portföy kâr transferi, dış borç stoku, doğrudan yabancı yatırımların kâr transferleri, enerji ithalatı arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu doğrultuda söz konusu değişkenler 1987–2016 dönemi için yıllık olarak ele alınmış, Augmented Dickey Fuller ADF ve Phillips- Perron PP Birim Kök Testi, ARDL, CUSUM ve Granger Nedensellik Testi yardımı ile analiz edilmiştir. Ayrıca değişkenlerin tanımlayıcı istatistikleri ve korelasyon katsayıları hesaplanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre değişkenlerinin bir dönem önceki değerleri ile ilişkili olduğu ortaya çıkmıştır. Granger Nedensellik Testi sonucunda cari açık ile enerji ithalatı, dış borç ve doğrudan yabancı yatırımların kâr transferleri arasında nedensellik ilişkisinin olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cari açık, ARDL, Nedensellik Testi

IN TURKEY ECONOMY CURRENT DEFICIT AND REASONS: ARDL ANALYSIS

Öz

In this study, the relationship between current deficit and domestic savings gap, portfolio benefit transmission, outstanding external debt, foreign direct investment benefit transmission, energy imports for Turkish economy. In this direction, these variables were analyzed annually for the period 1987-2016, using , Augmented Dickey Fuller ADF and Phillips- Perron PP Unit Root Test, ARDL, CUSUM and Granger Causality Tests. Addition these variables were descriptive statistics and coefficient of correlation scalculated. According to the results of the research, it is found that the these variables are related to the previous period's values. The Granger causality test revealed that there is causality relationship between current deficit and energy import, outstanding external debt and foreign direct investment benefit transmission.

Anahtar Kelimeler

Current Deficit, ARDL, Causality Test

Kaynakça

• Akel, V.& Gazel S. (2014). ’’Döviz Kurları ile BIST Sanayi Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı’’, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 44: 23- 41.
• Altınöz, U. (2014). ’’Cari Açık Sorununun Temel Nedenleri ve Sürdürülebilirliği: Türkiye Örneği’’, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2): 115-132.
• Çakır, A. S. B.& Sözen İ. (2016). ’’Türkiye’de Cari İşlemler Dengesini Etkileyen Finansal Değişkenlerin VAR Analizi’’, Akademik Hassasiyetler, 3(5), 19- 42.
• Çalışkan, Ş. (2009). ’’Türkiye’nin Enerjide Dışa Bağımlılık ve Enerji Arz Güvenliği’’, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (25): 297- 310.
• Doğan E. (2014). ’’Türkiye’de Cari Açık Sorununun Yapısal Nedenleri ve Ekonomik Etkileri’’, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Doğan, E. & Bayraç N., H. (2014). ’’Türkiye’de Cari Açık Sorunu Üzerine Mikro Temelli Bir Yaklaşım’’, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2): 97- 124.
• Eşiyok, A. B. (2012). ’’Türkiye Ekonomisinde Cari Açık Sorunu ve Nedenleri,’’ Finans Politik& Ekonomik Yorumlar, 49(569), 63- 86.
• Ghosh, A. R. (1995),’’International Capital Mobility Amongst The Major Industrazlized Countries: Too Little or Too Much?’’, The Economic Journal, 105(428): 107-128.
• G, İsmet (2013). ‘’Türkiye’de Cari Açığın Nedenleri, Finansman Kalitesi ve Sürdürülebilirliği.: Ekonometrik Bir Analiz,’’ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8 (1): 213- 242.
• Göçer, İ. & Peker, O. (2014). ’’Yabancı Doğrudan Yatırımların Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkileri: Türkiye, Çin ve Hindistan Örnekleminde Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Analizi,’’ BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 8(1): 87- 116.
• Gün, E. (2011),’’Petrol Fiyatlarının Cari İşlemler Dengesi Üzerine Etkisi: Türkiye Uygulaması’’ (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Edirne: Trakya Üniversitesi.
• Güneş, S., P., Gürel& Cambazoğlu B. (2013). ’’Dış ticaret hadleri, dünya petrol fiyatları ve döviz kuru ilişkisi, yapısal var analizi: Türkiye Örneği,’’ Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(20): 1-17.
• Güriş, S.& Çağlayan E. (2005), Ekonometri, İstanbul: Der Yayınları.
• Gujurati, D., N.& Porter, D. C. (2016), Temel Ekonometri, Çev: Ümit Şenesen, Gülay Günlük Şenesen, İstanbul: Literatür Yayınları.
• Ferretti, G., M. M.& Razın, A. (1996). ‘’Current-Account Sustainability,’’ Princeton Studies in International Finance, No. 81.
• Karagöl, E., T. (2010),’’Geçmişten Günümüze Türkiye’ de Dış Borçlar,’’Seta Analiz, (26): 3- 29.
• Kutlar, A. (2012). Ekonometriye Giriş, Ankara: Nobel Basım Yayın Dağıtım.
• Morena- Brid, J. C. (1999),’’Mexico’s Economic Growth and the Balance of PaymentsConstraint: A Cointegration Analysis,’’International Review of Applied Economics,13(2): 149-159.
• Morsy, H. (2009). ’’Current Account Determinants for Oil-Exporting Countries,’’ IMF Working Paper, No: 28, 1-13.
• Pehlivan, C., Bingöl, N.& Özbay, F. (2017). ’’İşsizlikle Faizin Türkiye’ de Ekonomik Büyümeye Etkisi: 1980- 2016,’’Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 6(2): 15- 29.
• Saçık, S. Y. & Karaçayır, E. (2015),’’Türkiye’de Cari İşlemler Hesabının Finansmanı: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı,’’ Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33): 155- 166.
• Sekmen, F. & Çalışır, M. (2011). ’’Is There a Trade-Off Between Current Account Deficits and Economic Growth? The Case of Turkey,’’International Research Journal of Finance and Economics, 62, 166-172.
• Şahin, H. (2014), Türkiye Ekonomisi, Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Tsani, S., Z. (2010). ’’Energy Consumption and Economic Growth: A Causality Analysis for Greece,’’Energy Economics 32, 582-590
• Yanar, R.& Kerimoğlu, G. (2011). ’’Türkiye’de enerji tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Cari Açık İlişkisi,’’Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3(2).
• Yabancı Sermayenin Kar Transferi http://www.kadirdikbas.com/yabanci-sermayenin-kar-transferleri (Erişim: 29.01.2018).