KORUNMAYA MUHTAÇ ÇOCUKLARIN MEKÂN DEĞİŞİKLİĞİ: KOĞUŞLARDAN EVLERE

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 9, 228 - 237, 01.03.2018

Lale İzci , Hatice Uğurlu

Öz

Her toplum kendi geleceklerini bir adım daha ileriye taşımak ve toplumsal huzuru sağlamak amacıyla çocukların korunmasına yönelik çeşitli politikalar geliştirir. Çocukların geleceği biçimlendirme potansiyelleri göz önünde bulundurulduğunda; çocuk demek ailenin devamı, ailenin devamı ise toplumun devamı demektir. İnsan hakları ve çocuk hakları kapsamında çocukların fiziksel ve sosyal ihtiyaçları en üst seviyede karşılanmalıdır. Bu gerekçeyle çocuğun eğitimi, bakımı, korunması, geleceğe hazırlanması, sağlığı ve bu alanlarda oluşturulacak tüm yatırımlar, devlet tarafından yürütülmesi gereken bir sosyal devlet sorumluluğudur. Devletlerin yürüttüğü bu yatırımların pay edildiği en hassas çocuk grubu ise dezavantajlı gruplara dahil olan koruma ve bakım altındaki çocuklardır. Ülkemizde yıllar boyunca koruma ve bakım altındaki çocukların sosyalizasyon süreçlerinde çeşitli fiziksel yapılarda toplumsal entegrasyonları sağlanmaya çalışılmıştır. Bu kurumlarda temel amaç korunmaya muhtaç çocukların toplumsal uyumunun nasıl sağlanacağı ve toplusal değerler sistemi içerisinde çocukların nasıl yetiştirileceğiyle ilgili en verimli sistemi kurma çabasıdır. Bu bağlamda çocukların yetiştirildikleri fiziksel mekânlar onların gelişimlerinde en önemli faktörlerden biridir. Bu nedenle son yıllarda çocuk hizmetlerine yönelik geliştirilen politikalar sayesinde çocukların eğitiminin, fiziksel ve ruhsal gelişimlerinin önündeki engellerin kaldırılması amacıyla, ekonomik gücü yetersiz ailelere yönelik ekonomik destekle çocuklar koruma altına alınmadan önce ayni ve nakdi yardımlarla aile yanında desteklenerek toplumsal hizmetlerden yararlandırılmaya çalışılmaktadır. Bunun yanı sıra yine son yıllarda çocukların yetiştikleri yurt ve yuvalar kapatılarak diğer bir deyişle koğuş sistemi terk edilerek ev tipi hizmet modelleri ya da aile yanında hizmet modelleri uygulamaya alınmıştır. Ev tipi hizmet modeli, koğuş tipi yuva ve yurt modelinin, çocuğu geleceğe hazırlamada yetersiz kalması, daha az sayıda çocukla birebir ve daha yakın ilginin gerekliliği gibi iyileştirilmesi gereken sorunların doğmasıyla ortaya çıkmıştır. Bu nedenle kurum bakımına alınan çocuklar büyük ve kalabalık koğuşlardan, sayıca daha az çocukla oda sisteminde yetişmeye başlamış ve kendi bireysel alanlarını oluşturma fırsatı bulmuşlardır. Ev tipi hizmet modelleri birçok açıdan çocukların psikolojik, fizyolojik ve sosyolojik gelişimlerini olumlu etkilemektedir. Çocukların toplumsal hayata kolayca adapte olmaları, komşuluk ilişkilerini öğrenmeleri, kurum bakımından sonrada kendilerine sağlıklı bir ev ortamı oluşturmaları bu projenin belli başlı olumlu sonuçları arasındadır. Bu çalışmanın temel amacı ise ülkemizde son yıllarda 5395 ve 2828 sayılı kanunlarla koruma ve bakım altında yetişen çocukların geçmişte yetiştikleri koğuş sistemi denilen fiziki şartlarda fark edilen olumsuzluklar ve yeni bir yetiştirme ortamı olan ev tipi hizmet modellerinin olumlu ve olumuz yanlarını ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Korunmaya Muhtaç Çocuk, Koğuş Tipi, Ev Tipi

THE CHANCE OF RESIDENTIAL SPACE OF CHILDREN UNDER PROTECTION FROM DORMITORIES TO HOUSES

Öz

Each society develops various policies for the protection of children in order to move their own future one step further and to provide social peace. When the potential for children's future shaping is taken into account; the child means the continuation of the family, and the continuation of the family means the continuation of the community. Children's physical and social needs within the scope of human rights and children's rights should be met at the highest level. For this reason, education, care, protection, preparation for the future, health and all investments to be made in these areas are a social responsibility that must be carried out by the state. The most vulnerable group of children in which these investments are carried out by the States is children under protection and care, which are included in disadvantaged groups. Throughout the years in our country, social integration of various physical structures has been tried to be provided in the socialization processes of children under protection and care. The main purpose of these institutions is to establish the most efficient system of how to ensure the social harmony of children in need of protection and how to raise children in the system of collective values. In this context, the physical spaces in which children are raised are among the most important factors in their development. For this reason, with the policies developed for children's services in recent years, the economic support for families with insufficient economic power has been tried to benefit from social services by supporting the families with the same kind of money and cash benefits before the children are protected, in order to remove obstacles in front of their physical and psychological development. In addition to this, in recent years, the dormitories and the houses where the children are raised have been closed, in other words the ward system has been abandoned and the home service models or the family service models have been applied. The domestic service model has emerged as a result of problems that need to be addressed such as the ward-type home and dormitory model, such as the inability of the child to prepare for the future, and the need for individuality and closer attention with fewer children. For this reason, the children who were taken for institutional care started to grow in the room system with fewer children from large and crowded wards, and they had the opportunity to create their own individual spaces. Home-based service models positively affect children's psychological, physiological and sociological development in many ways. It is one of the major positive results of this project that children should be easily adhered to social life, learning about neighborhood relations and establishing a healthy home environment after their institutional care. The main aim of this study is to reveal the positive and negative sides of the negativities observed in the physical condition of the children who were raised under protection and care by the laws of 5395 and 2828 in the past years and the new model of the home service models.

Anahtar Kelimeler

Children in Need of Protection, Ward Type, House Type

Kaynakça

• AKYÜZ, Emine (1991), “Çocuğun Güvenliği İlkesi Işığında Korunmaya Muhtaç Çocuklar”, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 24(2)
• ASPB, (2017), “Türkiye’de Çocuklara Yönelik Koruyucu Ve Önleyici Politikaları Değerlendirme Çalıştayı Raporu”, 27 Temmuz 2017 Crowne Plaza, Ankara.
• BAKIRCI, Mustafa, (2015), “Yetiştirme Yurdunda Kalan Çocukların Eğitim Problemleri - Değerler Eğitimi İle İlişkili Bir Değerlendirme”, Dergipark, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 1, 75-106
• ÇHGM, 2018, “Tarihçe”, http://cocukhizmetleri.aile.gov.tr/hakkimizda/tarihce, Erişim:15.03.2018
• MARSHALL, Gordon, (2005), “Sosyoloji Sözlüğü”, Çev: Osman Akınbay & Derya Kömürcü, Bilim ve Sanat Yayınları, 2005.
• SHÇEK, (2008), “Sosyal Hizmetler Ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüü Çocuk Evleri Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik”, Tarih: 05.10.2008 Sayı: 27015 R.G.
• ÖCAL, Adem & KEMERKAYA, Güven, (2011), “Yetiştirme Yurdunda Kalmış Yetişkinlerin Devlet ve Vatandaşlık Algıları Üzerine Nitel Bir Araştırma”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi,30, 63-82
• SALİM, Muammer, (2011), “Geçmişten Günümüze Türkiye’de Çocuk Koruma Politikaları Ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu”, T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Isparta–2011
• SARIKAYA, Makbule, (2004), “II. Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye'de Kimsesiz Çocuklara Yönelik Kapsamlı Bir Proje” Atatürk Dergisi Jounal Of Atatürk, Cilt:4 Sayı:1 http://edergi.atauni.edu.tr/atauniad/article/view/1025001103/1025001097 Erişim: 09.02.2018
• SUĞUR, Nadir & DOĞRU, Emma, Saygı, (2010), “Koruma Altındaki Çocukların Aile ve Devlet Algısı Üzerine Bir Araştırma”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 65(1), 115- 133.
• YAZICI, Ergün, (2012), “Korunmaya Muhtaç Çocuklar Ve Çocuk Evleri” Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:9, Sayı:18, s. 499-525
• YILDIRIM, Şeyda, (2017), “2000’li Yıllarda Çocuk Koruma Sistemi İçinde Bakım Hizmetlerinin Genel Görünümü”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:15, Sayı: 1, Mart.
• YOLCUOĞLU, İsmet Galip, (2009) “Türkiye'de Çocuk Koruma Sisteminin Genel Olarak Değerlendirilmesi”, Aile ve Toplum Eğitim, Kültür ve Araştırma Dergisi, Yıl: 11 Cilt: 5 Sayı: 18 Temmuz-Ağustos-Eylül 2009, ISSN: 1303-0256
• YOLCUOĞLU, İsmet Galip, (2011) “Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kurulması, SHÇEK Genel Müdürlüğü’nün Kapatılması Konusunun İrdelenmesi” http://ismetgalip.com/aile-ve-sosyalpolitikalar-bakaligi-kurulmasi-ve-shcek-genel-mudurlugunun-kapatilmasi-ve-tasra-teskilatinin-ilozel-idarelere-devredilmesi-konusunun-irdelenmesi/ Erişim: 09.02.2018
• ULUĞTEKİN, Sevda, (2004), “Çocuk Mahkemeleri ve Sosyal İnceleme Raporları”, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 2. Baskı, Yayın No:71, Aralık, Ankara.