FİNANSAL ORAN ANALİZLERİNİN ARAS YÖNTEMİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ: BİST TOPTAN VE PERAKENDE TİCARET, OTEL VE LOKANTA SEKTÖRÜNDE UYGULAMA

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 17, 145 - 157, 01.02.2019

Ömer Faruk Demirkol Abdulrezzak İkvan

Öz

İşletmelerin faaliyet sonuçlarının analiz edilmesinde kullanılan çok çeşitli yöntem ve teknikler bulunmaktadır. Bunlardan biri de yoğun olarak kullanılan finansal oran analizleridir. Finansal oran analizleri işletmenin finansal verilerine dayalı basit matematiksel yöntemler kullanarak hesap veya hesap gruplarının birbirleriyle ilişki düzeylerini oranlar kapsamında tespit edilmesidir. Finansal oran analizleri işletmelerin finansal durum ve performans tabloları kullanılarak gerçekleştirilen analizlerdir. Finansal oran analizleri işletmeleri etraflıca değerlendirmek amacıyla çok değişik oranlar kullanılmakla birlikte anlamlı bir bütünlük sağlaması amacıyla kullanılan oranlar belirli konularda likidite, mali yapı, karlılık gibi çerçeve içerisine alınmıştır. Finansal oran analizlerinde kullanılan finansal veri ve oranların fazlalığı işletmelerin detaylı incelenmelerinde önemli yararlar sağlamaktadır. Fakat sağlanan bu yararların yanında özellikle yatırımcıların işletme tercihlerine cevap verebilecek kapsamlı bir öngörü sunamamaktadır. Finansal oran analizlerinde olduğu gibi kriterlerin fazla olduğu durumlarda klasik yöntemlerle birlikte çok kriterli karar verme yöntemlerinin de kullanılması yapılan değerlendirmeleri daha da anlamlı hale getirmektedir. Çalışmada çok kriterli karar verme yöntemlerinden Aras yönteminden faydalanılmıştır. Aras yöntemi ile alternatiflerin değerleme kapsamındaki işletmeler kriterlere finansal oranlar dayalı fayda-maliyet açısından değerlendirilmesi yapılmıştır. Aras yöntemi, belirlenen optimum fayda-maliyet değerleriyle alternatiflere ait fayda-maliyet değerleri kıyaslanarak en uygun alternatifin tespit edilmesine dayanmaktadır. Kriter değerlerin çok çeşitli olduğu durumlarda karar almanın karmaşık hale gelmesi muhtemeldir. Aras yöntemi kapsama alınan tüm kriterlere dayanarak alternatifleri optimum düzeylerine göre sıralaması karar mekanizmalarına önemli faydalar sağlamaktadır. Çalışma Borsa İstanbul BİST Toptan ve Perakende Ticaret, Otel ve Lokanta sektöründeki işletmelere ait finansal oranlar kullanılarak Aras yöntemine göre sektörün en uygun işletmesinin tespit edilmesini amaçlamaktadır. Bu amaçla ilgili sektörde yer alan 24 adet şirkete ait finansal oranlar kullanılarak çok kriterli karar alma yöntemlerinden Aras yöntemi çerçevesinde değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgulara dayalı olarak karar alacaklara fayda sağlaması amacıyla çeşitli öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Finansal Oran Analizi, Aras Yöntemi, Çok Kriterli Karar Alma

EVALUATION OF FINANCIAL RATE ANALYSIS UNDER THE INTERMEDIATE METHOD: APPLICATION IN BIST WHOLESALE AND RETAIL TRADE, HOTEL AND RESTAURANT SECTOR

Öz

There are a variety of methods and techniques used to analyze the results of operations. Financial ratio analysis using simple mathematical methods is the determination of the relationship levels of the accounts or account groups based on the financial data of the enterprise. Financial ratio analysis are the analyzes performed by using the financial position and performance tables of the enterprises. Financial ratio analyzes are used in order to evaluate the enterprises in a very different manner, but the ratios used for the purpose of providing a meaningful integrity are covered in certain issues such as liquidity, financial structure, profitability . The financial data and rates used in financial ratio analyzes provide significant benefits in the detailed examination of the enterprises. However, in addition to these benefits, it cannot offer a comprehensive insight that can meet the business preferences of investors. As with financial ratio analysis, the use of multi-criteria decision-making methods together with classical methods makes the evaluations more meaningful. In the study, Aras method was used for multi-criteria decision making methods. The Aras method is an evaluation of alternatives companies under appraisal in terms of cost-benefit based on criteria financial ratios . The Aras method is based on the determination of the optimal cost-benefit values and the benefit-cost values of the alternatives and the determination of the most suitable alternative. It is likely that decision-making becomes complicated in situations where the criterion values vary widely. According to all the criteria included in the Aras method, ranking of alternatives according to their optimum level provides significant benefits to decision mechanisms. The study aims to determine the most suitable operation of the sector according to the Aras method by using the financial ratios of the companies in Borsa İstanbul BIST Wholesale and Retail Trade, Hotel and Restaurant sector. For this purpose, the financial ratios of 24 companies in the related sector were evaluated by using multi - criteria decision making methods within the scope of Aras method. Based on the findings, various proposals were presented to benefit the decision-makers.

Anahtar Kelimeler

Financial Ratio Analysis, Arterial Method, Multi Criteria Decision Making

Kaynakça

• Arslan, R., ve Bircan, H., (2018), Alternatif Sayısının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Sonuçlarına Etkisi, Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 9, Sayı 18, s:241
• Arslan, H.M., (2018), Aras Ve Oreste Yöntemleri İle Otel İşletmeleri İçin En Etkin Güneş Enerjisi Su Isıtma Sisteminin Belirlenmesi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 10 Sayı 20, s67-38.
• Arslan, H.M., (2017), AHP-ARAS Hibrit Yöntemi ile Lojistik İşletmelerinin En Uygun Araç Seçimi, alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems, Volume 5, Issue 2, s281.
• Bakır, M., Atalık, Ö., (2018), Evaluation of Service Quality in Airlines By Entropy and ARAS Methods, Journal of Business Research-Turkey, s:638.
• Balezentiene, L., & Kusta, A. (2012), Reducing Greenhouse Gas Emissions İn Grassland Ecosystems Of The Central Lithuania: Multi-Criteria Evaluation On A Basis Of The ARAS Method, The Scientific World Journal, 1-12
• Ghadikolaei, A. S., & Esbouei, S. K.(2014), Integrating Fuzzy AHP and Fuzzy ARAS for evaluating financial performance Boletim da Sociedade Paranaense de Matemática, 32(2), 163-174.
• Kenger, M.D., (2017), Banka Personel Seçiminin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinden Entropi Temelli Maut, Aras Ve Gri İlişkisel Analiz Yöntemleri İle Değerlendirilmesi, Pamukkale Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Sayısal Yöntemler Programı Yüksek Lisans Tezi, s122-123.
• Ömürbek, N., vd. (2017). Entropı-Aras Ve Entropı-Moosra Yöntemleri ile Yaşam Kalitesi Açısından AB Ülkelerinin Değerlendirilmesi. Ömer Halis Demir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(2), s47.
• Stanujkic D. and Jovanovic D. (2012), Measuring a Quality of Faculty Website Using ARAS Method Contemporary Issues In Business, Management and Education,p. 1.
• Turskıs, Z. ve Zavadskas, E. K. (2010), A New Additive Ratio Assessment (ARAS) Method in Multicriteria Decision-Making Technological and Economic Development of Economy, (2), 159-172
• Yıldırım, B.F., (2015), Çok Kriterli Karar Verme Problemlerinde Aras Yöntemi, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi KAÜ İİBF Dergisi Cilt 6, Sayı 9, s294.
• Yıldırım B. F. (2014), “Gri İlişkisel Analiz, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri”, Dora Yayıncılık, 1. Baskı, Bursa, s.230.