TÜRKİYE’DE ‘’DİN-MÜZİK’’ ALANLARINA İLİŞKİN YAPILMIŞ LİSANSÜSTÜ TEZLER

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 18, 165 - 180, 01.03.2019

İlayda Dilan Onat Şebnem Yıldırım Orhan

Öz

Din ve müzik yüzyıllardır birbirlerini beslemiş iki olgudur. Her inanış şekli farklı biçimlerde de olsa ritüellerinde müziğe yer vermiştir. Bu araştırma, Türkiye’de çeşitli üniversitelerde yazılmış “din ve müzik” alanına ilişkin lisansüstü tezlerin tespit edilmesi ve sınıflandırılması amacıyla yapılmıştır. Araştırma, din ve müzik ile ilgili yapılacak araştırmalara kaynak oluşturması ve araştırmalarda konu seçiminde referans olması bakımından önemli sayılmaktadır. Araştırma taşıdığı amaç ve bu amaca uygun olarak izlenen yöntem ve toplanan verilerin niteliği açısından durum saptamaya yönelik betimsel bir çalışmadır. Çalışmada tezler nitel veri analizi yöntemlerinden içerik analizi ile incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu “din ve müzik” alanlarına ilişkin yazılmış bütün lisansüstü tezler oluşturmaktadır. Araştırma, araştırmacının ulaşabildiği lisansüstü tezlerle, ulaşılan tezlerin anahtar kelimelerinde, başlıkta ve özette yer alan “din ve müzik” ile ilişkili kavramlar ile sınırlıdır. Araştırmaya, tez başlıkları ve özetlerin, tezlerin içeriğini yansıttığı sayıltısıyla yola çıkılmıştır. Çalışmada, müzik ve din alanlarına ilişkin yapılmış lisansüstü tezlere ait veri toplarken YÖK tez arama merkezinin internet sayfası aracılığıyla anahtar kelimeleri, özet ve başlıkta yer alabilecek din ve müziğe referans olabilecek din ve müziğe ilişkin “müzik ve din, müzik ve toplum, müzik ve ritüel, ritüel, müzik ve mezhep, müzik ve ibadet, müzik ve inanç, müzik ve dini kimlik, müzik ve azınlık, müzik ve cemaat, cemaat, müzik ve cami, müzik ve sinagog, sinagog, müzik ve kilise, kilise müziği, semah, sema, ilahi, madrigal, ezan, müzik ve Budizm, Hinduizm, müzik ve tasavvuf, müzik ve tarikat, Ermeni, Rum, Süryani, Yahudi, Keldani, Alevi, Sünni, İslam, Hristiyanlık, Hıristiyanlık” ifadeleri ile tarama yapılmış, yaklaşık 12.500 teze ulaşılmış, bu tezlerin özetleri incelenmiş, din ve müzikle ilişkili olan 188 tez yapıldıkları üniversitelere, tez türlerine, yıllara, enstitülere, anabilim dallarına, dillerine ve üniversitelere göre tablolaştırılmış ve içeriklerine göre de sınıflandırma yapılmıştır. Çalışmada tezlerin, Antropoloji, İlahiyat, Tarih, Temel İslam, Etnomüzikoloji ve Folklor, Halk Bilimi, Geleneksel Türk Müzikleri, Türk Halk Müziği, Müzik Bilimleri ve Teknolojisi, İlahiyat, Türk Dili ve Edebiyatı, Müzik, Türk Müziği, Türk Din Müziği, Felsefe ve Din, Sosyoloji, İslam Tarihi ve Sanatları, Güzel Sanatlar bilim, anabilim ve anasanat dallarında “ yazıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Müzik, din, ibadet, müzikoloji, tez, lisans üstü, sosyoloji

MASTER DISSERTATIONS WRITTEN CONCERNING ‘RELIGION AND MUSIC’ IN TURKEY

Öz

Religion and music are two facts that feed each other for centuries. Each religious belief included music in their rituals albeit in different ways. This study aims to detect and classify the master dissertations on the subject of ‘religion and music’ written at different universities in Turkey. This study is accounted as an important study in terms of being a source for further studies on this subject and a reference for topic selection in the literature. This study is a situation-determinative descriptive study in terms of the aim of the study, the procedure parallel with the aim, and quality of the collected data. In this study, one of the qualitative data analysis methods, content analysis is adopted to examine the dissertations. Several master dissertations written on ‘religion and music’ constitute the population of the study. This study is confined to the subject related terms in the key words, titles and, summary sections of the dissertations which the researcher has access. The idea that the titles and summaries reflect the real content of dissertations forms a basis for this study. In this study, while collecting data from master dissertations on the subject of ‘religion and music’ specific terms about religion and music that can be founded in summary and title of the dissertations such as ‘religion and music, music and society, music and rituals, rituals, music and sectarian, music and worship, music and faith, music and religious identity, music and minority, music and community, community, music and mosque, music and synagogue, synagogue, music and church, plainchant, semah, whirling, chant, madrigal, azan, music and Buddhism, Hinduism, music and mysticism, music and cult, Armenian, Greek, Jewish, Assyrian, Chaldean, Alevi, Sunni, Islam, Christianity’ were scanned via YÖK web site that is designed for searching dissertation. At the of the scanning process, about 12.500 dissertations were accessed and their summary parts were examined. 188 dissertations about ‘religion and music’ were shown in the tables according to the universities, types of thesis, years, institutions, departments, and languages; and were classified according to their contents. It was determined that dissertations were commonly written on departments of anthropology, theology, history, basic Islam, ethnomusicology and folklore, folklore, traditional Turkish music, Turkish folk music, musicology and technology, Turkish philology, music, Turkish music, Turkish religious music, philosophy and religion, sociology, İslamic history and arts, fine arts

Anahtar Kelimeler

music, religion, worship, musicology, thesis, master, sociology

Kaynakça

• Batuk C. Din ve müzik: dinler tarihi bağlamında din-müzik ilişkisine genel bir bakış denemesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2013, 35:45-70
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö., Demirel, F., Karadeniz, Ş. ve Kılıç, E. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (14. basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Demir A. Türk müziği nedir?. Partisyon Müzik ve Düşünce Dergisi, 2014, 3:65-85.
• Dural S. Anadolu’da Peygamber Kabir Ve Makamlarına Yönelik Halk İnançları, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2013.
• Guralnik, David B. (1976). New world dictionary, (2nd edition). Cleveland, OH: William Collings-World Publishing Company.
• Güven, M. (2019). Narsı̇sı̇m, Alçakgönüllülük ve Dı̇ndarlık İlı̇şkı̇sı̇, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Doktora Tezi.
• James, William. (1902). The varieties of religios experience: A study in human nature. New York, NY: Modern Library.
• Karaca, Faruk. (2015). Din psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi (24. baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Gazi Üniversitesi, http://fbe.gazi.edu.tr/posts/view/title/doktora-ogrencisi-39616
• Pargament, Kenneth I. (1997). The psychology of religion and coping. New York, NY: The Guilford Press.
• Şenel, O. (2013). ‘’Müzı̇k Algısı, Müzı̇k Tercı̇hı̇ Ve Sosyal Kı̇mlı̇k Bağlamında Müzı̇kte Önyargı Ve Kalıpyargı’’, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Müzik Bilimleri Anabilim Dalı, s. 13.
• Vergote, Antoine. (1999). Din, inanç ve inançsızlık. (Çev: Veysel Uysal). İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.