Amaç ve Kapsam

İstanbul Kent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi (IKUSBD), sağlık bilimleri alanındaki bilimsel, özgün ve etik standartlara uygun çalışmaları yayımlamayı amaçlayan, yılda üç kez (Mart, Temmuz ve Kasım) yayımlanan hakemli, açık erişimli bir dergidir.
Derginin yayın dilleri Türkçe ve İngilizce’dir.
Dergide yer alan tüm makaleler bilimsel niteliği, özgünlüğü ve evrensel bilgiye katkı potansiyeli çerçevesinde değerlendirilir.
Bu metin, derginin yayın ve etik politika çerçevesini tanımlar.

Etik İlkeler

IKUSBD, yayın süreçlerinde COPE, ICMJE ve EQUATOR Network ilkelerini benimser.
İnsanlar veya hayvanlar üzerinde yapılan araştırmaların ulusal mevzuata, kurumsal düzenlemelere ve uluslararası etik standartlara uygun yürütülmesi zorunludur.
İnsan katılımcı içeren çalışmalarda Helsinki Bildirgesi, hayvan deneylerinde ARRIVE kılavuzu esas alınmalıdır.
Klinik araştırmalar uluslararası bir veri tabanına (örneğin ClinicalTrials.gov veya WHO ICTRP) kayıtlı olmalı ve kayıt numarası özet bölümünde yer almalıdır.
Etik kurul onayı alınmış olmalıdır. Çift-kör hakemlik sürecinin korunması amacıyla etik kurulun adı, karar tarihi ve numarası makale içinde anonimleştirilir; bu bilgiler yalnızca kapak sayfasında veya gizli belgede sunulur.
Katılımcıların bilgilendirilmiş onamı alınmalı, kişisel verilerin gizliliği titizlikle korunmalıdır.

Yazarlık İlkeleri ve Katkı Rolleri

Yazarlık hakkı, çalışmaya anlamlı ve doğrudan bilimsel katkı sağlamış kişilere aittir.
Yazarlar, çalışmanın planlanması, verilerin toplanması, analiz edilmesi, yorumlanması ve raporlanması aşamalarından en az birinde aktif rol üstlenmiş olmalıdır.
Tüm yazarlar, makalenin son hâlini onaylamalı ve çalışmanın bütünlüğünden ortak sorumluluk taşımalıdır.
Yazar katkıları CRediT (Contributor Roles Taxonomy) sistemine göre belirtilir.
Bu roller; Conceptualization, Methodology, Software, Validation, Formal Analysis, Investigation, Resources, Data Curation, Writing – Original Draft, Writing – Review & Editing, Visualization, Supervision, Project Administration ve Funding Acquisition olarak tanımlanır.
Bu katkılar makale sonunda yer alan Beyanlar (Declarations) bölümünde açık biçimde belirtilir.
Yazar sırası, gönderim öncesinde tüm yazarların ortak onayıyla belirlenir.
Makale kabulünden sonra yazarlık ekleme, çıkarma veya sıralama değişikliği yalnızca Baş Editör onayı ve tüm yazarların yazılı beyanıyla yapılabilir.
Yazar, kullandığı verileri doğru biçimde saklamak ve talep hâlinde paylaşmakla yükümlüdür.

Çıkar Çatışmaları ve Finansman Şeffaflığı

Yazarlar, araştırmanın yürütülmesi veya yayımlanması sürecinde doğabilecek tüm finansal veya finansal olmayan çıkar ilişkilerini açıkça belirtmekle yükümlüdür.
Çalışma herhangi bir kurum veya fon tarafından desteklenmişse, bu destek bilgisi ve proje numarası belirtilmelidir.
Editörler ve hakemler de olası çıkar çatışmalarını beyan ederek değerlendirme sürecinde tarafsızlıklarını korumakla yükümlüdür.

Veri, Materyal ve Kod Paylaşımı

IKUSBD, araştırma verilerinin doğrulanabilirliğini ve yeniden kullanılabilirliğini destekler.
Yazarlar, verilerin erişim durumunu açıkça belirtmeli; mümkünse verileri kamuya açık depolara (ör. Figshare, Dryad, Zenodo) yükleyerek DOI numarasını paylaşmalıdır.
Biyolojik materyaller ve yazılımlar için Research Resource Identifier (RRID) kullanımı teşvik edilir.
Yazarlar, verilerini talep hâlinde paylaşmakla yükümlüdür.

Açık Bilim ve Veri Paylaşımının Teşviki:

IKUSBD, araştırmanın tekrarlanabilirliğini ve şeffaflığını desteklemek amacıyla Açık Bilim ilkelerini aktif biçimde teşvik eder.
Yazarlardan, makale kabul edildikten sonra araştırmanın bulgularını destekleyen ham verileri kamuca erişilebilir bir depoya yüklemeleri ve bu veriler için kalıcı tanımlayıcı (DOI) paylaşmaları güçlü biçimde tavsiye edilir.
Veri paylaşımının mümkün olmadığı durumlarda (örneğin hasta gizliliği veya ticari gerekçeler) gerekçesi “Beyanlar” kısmında açıkça belirtilmelidir.

Benzerlik ve Özgünlük Politikası

Tüm gönderiler iThenticate benzerlik tarama programı ile kontrol edilir.
Kaynakça ve uygun alıntılar hariç tutulduğunda benzerlik oranı üst sınırı %20 olarak belirlenmiştir.
İntihal, veri uydurma, sahtecilik, çoklu yayın (duplicate) veya bölünmüş yayın (salami publishing) gibi etik ihlaller tespit edildiğinde süreç durdurulur ve COPE yönergelerine göre işlem yapılır.

Özgünlük ve Çoklu Gönderim Beyanı:

• Tüm yazarlar, gönderim sırasında derginin çevrim içi sisteminde yer alan “Özgünlük ve Çıkar Çatışması Beyan Formu”nu doldurmakla yükümlüdür.
  

Bu beyan ile yazarlar:

• Makalenin daha önce hiçbir yerde yayımlanmadığını veya değerlendirme aşamasında olmadığını,
  
• Aynı anda başka bir dergiye gönderilmediğini,
  
• Tüm yazarların katkılarını onayladığını ve sorumluluğu paylaştığını,
  
• Bilinen tüm çıkar çatışmalarını beyan ettiklerini taahhüt ederler.

Hakemlik Süreci

IKUSBD, çift-kör (double-blind) hakemlik sistemi uygular.
Makale ön değerlendirmesi, kapsam ve biçim açısından editör tarafından yapılır.
Bilimsel değerlendirme süreci en az iki bağımsız hakem tarafından yürütülür.
Hakem, incelemeyi zamanında tamamlamakla yükümlüdür.
Hakem raporları yapıcı, objektif ve saygılı bir dilde olmalı; öneri, eleştiri ve revizyon gerekçeleri açıkça ifade edilmelidir.
Yazarlar, hakem görüşlerine akademik üslup içinde yanıt verme hakkına sahiptir.
Editör, gerekli gördüğü durumlarda üçüncü hakem atayabilir veya danışma kurulu görüşü isteyebilir.

Hakem Havuzu ve Değerlendirme Standartları:

• Dergimiz, sürekli güncellenen ve alanında uzman araştırmacılardan oluşan geniş bir hakem havuzuna sahiptir.
  
• Hakem seçiminde akademik uzmanlık, yayın geçmişi ve metodolojik deneyim dikkate alınır.
  
• Hakemlere, bilimsel özgünlük, yöntemsel doğruluk, bulguların geçerliliği, etik uygunluk ve kaynakça doğruluğunu kapsayan standart bir değerlendirme formu gönderilir.
  
• Hakem havuzunun en az %30’u yurt dışı kurumlarından araştırmacılardan oluşturulmaya özen gösterilir.
  

Editörlerin Sorumlulukları

Baş Editör ve Editör Kurulu, yayımlanacak makalelere ilişkin nihai kararlardan sorumludur.
Editörler, değerlendirme sürecinde yalnızca bilimsel içeriğe odaklanır; yazarın kimliği, kurumu, cinsiyeti veya inancı kararları etkilemez.
Editör, hakem sürecinin adil, gizli ve zamanında yürütülmesini sağlar; hakemlerin uygun uzmanlığa sahip olmasına dikkat eder.
Editör, hakem raporlarında uygunsuz veya kişisel nitelikte ifadelerin bulunması hâlinde bu dili filtreleyerek raporun yapıcı biçimde yazara iletilmesini sağlar.
Editör, makalelerdeki hataları fark ettiğinde yayımdan önce düzeltmek, yayımdan sonra ise düzeltme (Erratum), endişe bildirimi (Expression of Concern) veya geri çekme (Retraction) yayımlamakla yükümlüdür.

Editör Kurulu Oluşumu ve Sürekliliği:

• Dergimizin Editör Kurulu; sağlık bilimlerinin farklı disiplinlerinde uzmanlaşmış, yurt içi ve yurt dışından en az on farklı kurumu temsil eden akademisyenlerden oluşur.
  
• Kurul üyeleri, derginin bilimsel yöneliminin belirlenmesi, hakem süreçlerinin geliştirilmesi, özel sayı planlaması ve stratejik gelişimi konularında Baş Editöre danışmanlık yapar.
  
• Üyelikler iki yıllık dönemler için yapılır ve süreklilik ile yenilenmeyi sağlamak amacıyla yenilenebilir.
  
• Editör Kurulu listesi dergi web sitesinde açık biçimde ilan edilir ve yılda en az bir kez güncellenir.
  

Yayın Etiği İhlallerinin Yönetimi

Etik dışı durumlarda COPE akış şemaları esas alınır.
Tüm iddialar gizlilikle değerlendirilir, kanıtlar toplanır ve yalnızca süreçte yer alan kişiler bilgilendirilir.
İhlalin düzeyine göre, düzeltme, endişe bildirimi veya makalenin geri çekilmesi kararlaştırılabilir.
Geri çekilen makaleler sistemde “retracted” ibaresiyle kalır ve bibliyografik erişime açık olur.
Etik ihlal belgeleri arşivlenir; tekrar eden ihlallerde geçici gönderim yasağı uygulanır.

Gönderim ve Dosya Gereklilikleri

Yazarlar, makalelerini sisteme iki ayrı dosya olarak yüklemelidir:
kimliksiz ana metin dosyası ve kimlik bilgilerini içeren kapak sayfası (title page).
Kapak sayfasında yazar adları, kurum bilgileri, ORCID numaraları, sorumlu yazar iletişim bilgileri, etik onay beyanı (körlenmiş biçimde), çıkar çatışması ve fon bilgileri, raporlama kılavuzu türü, CRediT katkı rolleri ve teşekkür (acknowledgment) bilgisi yer alır.
Teşekkür bölümünde, makaleye katkı sağlayan ancak yazarlık kriterlerini karşılamayan kişiler veya kurumlar anılabilir.
Raporlama kılavuzu kontrol listeleri (örneğin CONSORT, PRISMA, STROBE, ARRIVE) her makale için ayrı dosya olarak yüklenir.
Ana metin dosyasında yazar kimliğini belirtebilecek hiçbir bilgi bulunmamalıdır.

Telif Hakları, Açık Erişim ve Ücret Politikası

Açık Erişim Bildirimi (Open Access Statement):

• İstanbul Kent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi (IKUSBD), tüm içeriklerine okuyucuların ve araştırmacıların ücretsiz erişimini sağlayan açık erişim politikası uygular.
  
• Dergide yayımlanan tüm makaleler, yayımlandıkları anda çevrimiçi olarak herkese ücretsiz, sınırsız ve anında erişilebilir hâle gelir.
  
• Bu yaklaşım, bilginin paylaşımını, bilimsel iletişimin hızlanmasını ve araştırmaların görünürlüğünü artırmayı amaçlar.
  

Makale İşleme Ücreti (Article Processing Charge):

• IKUSBD, makale değerlendirme, editöryal süreç veya yayımlama aşamalarında yazar(lar)dan herhangi bir ücret talep etmez.
  
• Değerlendirme ve yayın süreçleri tamamen gönüllülük esasına dayanır; gönderim, değerlendirme ve erişim aşamaları tamamen ücretsizdir.
  

Telif Hakları ve Lisans:

• Yayımlanan tüm makaleler, derginin web sayfasında duyurulan geçerli Creative Commons lisansı kapsamında yayımlanır.
  
• Yazarlar, telif hakkını korurken makalelerinin bilimsel amaçla paylaşımına izin verir.
  
• Lisans türü (CC BY 4.0 veya CC BY-NC 4.0) dergi politikası doğrultusunda belirlenir ve her sayıda açıkça duyurulur.
  
• Üçüncü taraf materyallerin kullanımı için gerekli izinlerin alınması yazarların sorumluluğundadır.
  

Düzeltme, Prova ve Yayımlama Süreci

Kabul edilen makaleler dizgi aşamasında yazarlara gönderilir; yalnızca yazım ve biçimsel hatalar düzeltilebilir.
Bilimsel içerik değişikliği gerekiyorsa Baş Editör onayı alınır.
Yayımlanan makaleler DOI numarasıyla birlikte “Online First” olarak paylaşılır.
Gerektiğinde editör tarafından düzeltme veya ek açıklama yayımlanabilir.

Gizlilik, Arşivleme ve Kalıcılık

Editör, yazar ve hakemler arasındaki tüm iletişim gizlidir.
Hakemler, değerlendirme sürecinde eriştikleri bilgileri kişisel araştırmalarında kullanamaz.
Yayımlanan tüm içerikler derginin dijital arşivinde süresiz olarak saklanır ve ulusal/uluslararası indekslerde arşivlenir.
Dergi, LOCKSS ve CLOCKSS ilkelerine uygun uzun dönemli dijital koruma sağlar.

Web Sitesi Şeffaflığı ve Erişilebilirlik

Dergiye ait tüm politika, yönerge ve formlar (Etik İlkeler, Yazım Kuralları, Hakem Değerlendirme Formu, Beyan Formları vb.) derginin web sitesinde Türkçe ve İngilizce olarak yayımlanır.
Editör kurulu listesi, iletişim bilgileri, derginin kapsamı ve arşivine erişim bağlantıları açık ve güncel biçimde sunulur.
Yazarlar ve okuyucular, web sitesinde ilan edilen e-posta adresi aracılığıyla dergi yönetimiyle doğrudan iletişime geçebilir.

Yürürlük ve Güncellemeler

Bu etik ilke ve yayın politikası yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.
IKUSBD, ulusal ve uluslararası yayın etiği standartlarındaki değişiklikleri izler ve gerekli gördüğünde politikayı güncelleyerek kamuya açık şekilde duyurur.