RECORDING AND ARCHIVING OF REGISTERS KEPT BY MUSLIM JUDGES ACCORDING TO ISLAMIC JURISPRUDENCE

Yıl 2023, Sayı: 10, 67 - 75, 01.07.2023

Muhammed Çıtak

Öz

This study deals with the Muslim judges methods of obtaining and retaining records in Islamic law. Islamic law plays an important role in protecting people’s rights and courts play a central role in this process. Muslim judges issue judgements in courts, putting an end to disputes between parties. However, in some cases, there may be a need to reapply the judgements in the future. For this reason, Muslim judges kept the judgements rendered by the courts in written form in registers. The study emphasises that different schools of Islamic jurisprudence hold different views on the keeping of registers by judges. While some imams of some schools of Islamic jurisprudence state that the keeping of registers is fard al-kifaye (an obligation for the general welfare of society), others state that in some cases it is obligatory. It is also stated that in some sects, Muslim judges are granted freedom of choice in this regard. The study also focuses on the importance of keeping the registers and how they were maintained. The registers are preserved in written form as a source for future applications and information needs. These registers were of great importance in protecting the rights of the winning party. By recording the information, the Muslim judges prevented any confusion or disputes from arising. In conclusion, this study emphasises the importance of the Muslim judges methods of recording and storing records in Islamic law. This practice can also be observed in other areas of Islam and has an important place in classical fiqh books. Although there are different views among Islamic schools, it is concluded that there are strong arguments for taking and keeping records.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Muslim Judge, Registry Record, Courts, Storage Methods

İSLAM HUKUKUNDA KĀDÎNIN SİCİL KAYDI ALMA VE SAKLAMA YÖNTEMİ

Öz

Bu çalışma, İslam hukukunda kādînin sicil kaydı alma ve saklama yöntemlerini ele almaktadır. İslam hukuku, insanların haklarını koruma konusunda önemli bir rol oynamaktadır ve mahkemeler bu süreçte merkezi bir konumdadır. Kādîler, mahkemelerde taraflar arasındaki tartışmalara son vererek hükümler vermektedir. Ancak bazı durumlarda, verilen kararlara gelecekte yeniden başvurma ihtiyacı ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle, kādîler, mahkemelerde verilen hükümleri sicillerde yazılı olarak saklamaktadır. Çalışma, kādîlerin sicil tutma konusunda İslam hukukunun farklı mezhepleri arasında farklı görüşlere sahip olduğunu vurgulamaktadır. Bazı mezhep imamları sicillerin kayıt altına alınmasının farzı kifaye (toplumun genel refahı için bir zorunluluk) olduğunu belirtirken, diğerleri bazı durumlarda bu tutmanın zorunlu olduğunu ifade etmektedir. Bu konuda kādîlere bazı mezheplerde muhayyerlik (seçme özgürlüğü) tanındığı da belirtilmektedir. Çalışma ayrıca, sicillerin tutulmasının önemine ve saklanmasının nasıl gerçekleştirildiğine odaklanmaktadır. Siciller, gelecekteki başvurular ve bilgi ihtiyaçları için kaynak oluştururken, yazılı olarak muhafaza edilmektedir. Bu siciller, davayı kazanan tarafın haklarını koruma açısından büyük önem taşımaktadır. Kādîler, bilgilerin kaydedilmesiyle birlikte herhangi bir karmaşa veya anlaşmazlık çıkmasının önüne geçmektedir. Sonuç olarak, çalışma, İslam hukuku açısından kādînin sicil kaydı alma ve saklama yöntemlerinin önemine vurgu yapmaktadır. Bu uygulama, İslam'ın diğer alanlarında da gözlemlenebilir ve klasik fıkıh kitaplarında da önemli bir yer tutmaktadır. İslam mezhepleri arasında farklı görüşler olsa da sicil kaydı almanın ve sicillerin saklanmasının güçlü argümanlara dayandığı sonucuna ulaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Kâdî, Sicil Kaydı, Mahkemeler, Saklama Yöntemleri

Kaynakça

• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 12. Basım, 2011.
• Atar, Fahrettin. “Şürût ve Sicillât”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/270-273. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Buhûtî, Mansûr b. Yûnus b. Salâhiddîn. Keşşâfü’l-Kınâ. 6 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.
• Burhânpûrlu, Nizamettin (ed.). el-Fetâva’l-Hindiyye. 6 Cilt. Darü’l-Fikr, 2. Basım, 1310/1892.
• Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. nşr. Şu’ayb Al-Arna’ut & Adil Mürşid. Müessesetu’r-Risâle, 1. Basım, 1421.
• Haydar, Ali Efendi (ed.). Dürerü’l-Hükkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l Ceyl, 1. Basım, 1411/1991.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn b. Ömer Âbidîn. Reddü’l-Muhtâr ale’d-Dürri’l-Muhtâr. 6 Cilt. Beyrut: Darü’l-Fikr, 2. Basım, 1412/1992.
• İbn Ferhûn, Burhânüddîn İbrâhîm b. Alî b. Muhammed el-Ceyyânî. Tebsiratü’l-Hükkâm. 2 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Külliyâti’l-Ezherriye, 1. Basım, 1406/1986.
• İbn Hacer el-Heytemî, Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed. Tuhfetü’l-Muhtâc. 10 Cilt. Kahire: el-Mektebetü’t-Ticâriyyetü’l-Kubrâ, 1357/1983.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. es-Sâhîh. nşr. Şu’ayb Al-Arna’ut. 18 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2. Basım, 1414/1993.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn el-Cemmâîlî el-Makdisî. el-Muğnî. nşr. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî & Abdülfettâh Muhammed el-Hulv. 15 Cilt. Riyad: Darü Âlimu’l-Kûtub, 3. Basım, 1417/1997.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 2 Cilt. Dâru İhyai’l-Kutubi’l-Arabiyye, ts.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dârü’s-Sadır, 3. Basım, 1414/1993.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm b. Muhammed. el-Bahrü’r-Raik. 8 Cilt. Darü’l-Kitabi’l-İslâmî, 2. Basım, ts.
• Karâfî, Ebü’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. İdrîs b. Abdirrahmân el-Mısrî. ez-Zahîre. nşr. Muhammed Ebû Kûbza. 14 Cilt. Beyrut: Darü’l-Garbi’l-İslami, 1. Basım, 1415/1994.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. el-Hâvi’l-Kebîr. nşr. Ali Muhammed Muavvaz & Âdil Ahmed Abdülmevcûd. 19 Cilt. Beyrut: Darü’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1419/1999.
• Remlî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Hamza el-Ensârî. Nihâyetü’l-Muhtâc. 8 Cilt. Beyrut: Darü’l-Fikr, 1404/1984.
• Sadrüşşehid, Hüsâmüddîn Ömer b. Abdilazîz b. Ömer b. Mâze. Şerhu Edebi’l-kādî li’l-Hassâf. nşr. Muhyî Hîlâl es-Sîrhân. 4 Cilt. Bağdad: Matbâ’tü’l-İrşad, 1. Basım, 1397/1977.
• Serahsî, Ebû Bekir Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. el-Mebsût. 30 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1414/1993.
• Tirmizî, Muhammed b. Îsâ b. Sevde. es-Sünen. nşr. Ahmed Muhammed Şakir & Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Halep: Mektebetü Mustafa el-Bâbî’l-Halebî, 2. Basım, 1395.
• Uğur, Yunus. “Şer‘iyye Sicilleri”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/8-11. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.