DİNLERDE DOĞAL FELAKET OLARAK DEPREM ALGISI

Yıl 2024, Sayı: 13, 175 - 186, 31.12.2024

Mustafa Göregen

https://doi.org/10.62188/ilahiyat.1559405

Öz

Dinlerin kutsal metinlerinde yer alan doğal afetler, özellikle depremler bilişsel Dinler Tarihi bağlamında ele alındığında dinamik dünyevi fenomenler, kozmik uyarılar, fiziksel cezalar olarak Tanrının insanlara yönelik kesin emir ve yasaklarını iletmek için tasarlanmış olaylardır. Bu yönüyle eşsiz ve mükemmel ilahi gücün etki, bilgi ve kontrolü altında toplum ve bireylerin ibadet ve eylemlerini iyimser anlamda tüm açıklığıyla izhar edip desteklemek, kötümser anlamda takipçileri üzerinde gücü korumaktır. İslam için doğa, ilahi kudretin hikmetle yoğrulduğu alan olup öteki dinlerde olduğu gibi Tanrının gücünü kabule ve ona ibadete zorlayıcı, korkutucu bir vasıta olarak kullanılmamıştır. Aksine öteki dinlerin kutsal metin ve düşünce sistemlerinde doğal afetler ve özellikle depremlerle ilgili görüşler çeşitli hurafelerle mekanik olaylara tamamen zıt bir şekilde katı kadercilik ile önceden takdir ve tayin edilmiş bir kader olarak kabul etme yönünde gelişmiştir. Burada Tanrısal güç ve kudretin izhar ve tecelli alanı olarak doğanın muazzam enerjisinin Tanrı tarafından hangi maksatla nasıl ve niçin kullanıldığı bilişsel Dinler Tarihi açısından ele alınması gereken önemli bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Deprem, Yahudilik, Hıristiyanlık, Hinduizm

PERCEPTION OF EARTQUAKE AS A NATUREL DISASTER IN RELIGIONS

Öz

Natural disasters, especially earthquakes, in the sacred texts of religions, when considered in the context of the Cognitive History of Religions, are dynamic worldly phenomena, cosmic warnings, physical punishments designed to convey God's precise commands and prohibitions to human beings. In this sense, it is to openly reveal and support the worship and actions of society and individuals under the influence, knowledge and control of a unique and perfect divine power, in the optimistic sense, and to maintain power over its followers in the pessimistic sense. For Islam, nature is the realm where divine power is molded with wisdom, and it is not used as a means of coercion and intimidation to force people to accept and worship God's power, as in other religions. On the contrary, in the sacred texts and thought systems of other religions, the views on natural disasters and especially earthquakes have developed in the direction of accepting them as a rigid fatalism and predetermined fate with strict fatalism, in complete contrast to various superstitions and mechanical events. Here, how and for what purpose the enormous energy of nature, as the field of manifestation and manifestation of divine power and might, is used by God and why, emerges as an important problem that needs to be addressed in terms of cognitive History of Religions.

Anahtar Kelimeler

History of Religions, Earthquake, Judaism, Christianity, Hinduism

Kaynakça

• Berger, Peter L. Dinin Sosyal Gerçekliği. Çev. Ali Coşkun. İstanbul: İnsan Yayınları, 1993.
• Bilik, Mehmet Baki, “Tarihsel Süreçte Depremler ve Başa Çıkma Pratikleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research, Volume: 13 Issue: 69 March 2020, 721-728.
• Cebeci, Lütfullah. Kur’an'da Şer Problemi. İstanbul: Akçağ Yayınları, 1985.
• Dwight, Emma, “Adop A Disaster- Shock, Empathy, and International Responses to the Natural Disaster”, Harward İnternational Review, 36/4 (Summer 2015), 17-18.
• Feener, R. Michael, Patrick Daly, “Religion and Reconstruction in the Wake of Disaster”, Asian Ethnology- Salvage and Salvation: Religion and Disaster in Asia, 75/1(2016), 192.
• Güler, İhami. Allah'ın Ahlakiliği Sorunu. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1998.
• Karaman, Fikret, “Tevekkül, Kader Bağlamında Deprem ve Sorumluluk Bilinci” Diyanet İlmî Dergi 56, (2020), 927-28.
• Kutsal Kitap: Tevrat, Zebur, İncil. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi – Yeni Yaşam Yayınları, 2001.
• Küçükcan, Talip–Köse, Ali. Doğal Afetler ve Din. İstanbul: İsam Yayınları. 2000, 17.
• Moulton, Sunday M., “How to Remember”, “Applied Anthropology of Risk, Hazards, and Disasters”, Human Organization Special Issue, 74/4 (Winter 2015), 319-328.
• Okumuş, Ejder, Tabii Afetler, Din ve Toplum -Marmara Örneği, İslami Araştırmalar Dergisi, (2002), cilt. XV, sayı. 3, s. 339-373.
• Okumuş, Ejder. Kur’an’da Toplumsal Çöküş. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
• Öztürk, Yaşar Nuri. Depremin Gösterdikleri. İstanbul: Yeni Boyut Yayınları, 9.baskı, 1999.
• Purdy, Daniel Leonhard “Adam Smith and the Chinese Earthquake” Chinese Sympathies: Media, Missionaries, and World Literature from Marco Polo to Goethe, Cornell University Press, Ithaca, 2021, 220- 242.
• Sönmezdağ Zöngür, Canan, ‘’Hinduizm’in Önemli Tanrı ve Tanrıça Heykelleri’’, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s. 113-147.
• Urfalı Mateos Vekayi-nâme (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162) (nşr. H. D. Andreasyan), Ankara 1987.
• Weinberg, Johanna, “Voice of God:Jewish and Christian Responses to the Ferrara Earthquake of November 1570”, Italian Studies, 46 (1991),69-81.
• Yaran, Cafer Sadık. Kötülük ve Theodise. Ankara: Vadi yayınları, 1997.
• Yıldırım, Nimet. ‘’Zerdüşt ve Öğretisi’’ Doğu Araştırmaları 3 (Ocak 2009), 5-24
• Yıldız, Kemal, “Sorumluluk” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yayınları, 2009), c. 37: 380-382.
• Yitik, Ali İhsan, ‘Hint Dinlerinde Kötülük ve Şeytan’ Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı 17, İzmir 2003, 47-62.