Ernest Renan’ın ‘İslam ve Bilim’ Adlı Konferansına Müslüman Dünyadan Gelen Bazı Tepkiler

Yıl 2021, Sayı: 15, 95 - 112, 30.06.2021

Binnur Başkan

Öz

Fransız tarihçi, filozof ve araştırmacı Ernest Renan (1823-1892) önce din adamı olmaya hazırlanmış, tabiat bilimleri metotlarıyla meşgul olunca imanını kaybetmiştir. Mart 1883’te Sorbonne Üniversitesi'nde verdiği "İslam ve Bilim" adlı konferansı Doğu'da ve Batı'da pek çok tartışmaya yol açmıştı ve Renan’ın bu tezini çürütmeye çalışan reddiyeler yazıldı. Renan bu konferansında genel anlamıyla İslam Dini’nin bilimin ve felsefenin gelişmesine mani olduğu tezini işlemişti. Bu konferansa ilk tepki Şeyh Cemaleddin Efgânî’den gelmiştir. Efgâni dışında Namık Kemal ve Ataullah Bayezidof gibi birçok isim Renan’ın iddialarını çürütmeye çalışarak yazdıkları reddiyelerle ona cevap vermeye çalıştılar. Bu çalışmada Renan’ın görüşleri çerçevesinde İslam ve Bilim konferansına cevaben mütefekkirlerin yazdığı reddiyeler ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ernest Renan, Namık Kemal, Cemaleddin Efgânî, Ataullah Bayezidof, Reddi Renan, İslam, Bilim

Reactions Of The Muslim World To Ernest Renan’s Conference On ‘’Islam And Science’’

Öz

Ernest Renan (1823-1892), French philosopher, historian and researcher, was trained to become an ecclesiastic and lost his faith when he was engaged in natural science methods. His lecture given at the Sorbonne University on March 29, 1883 entitled “Islam and Science” caused sparking many controversies in the East and the West and refutations were written criticising Renan’s essay. In that lecture, Renan puts forward his argument in general that the religion of Islam prevented the progress of science and philosophy. Sheikh Cemaleddin Efganî was the first to pen a refutation of Renan’s essay. Apart from Efgani, many names such as Namık Kemal, Ali Ferruh, Emir Ali, Reşid Rıza, Celal Nuri and Ataullah Bayezidof tried to defend Renan's arguments by writing refutations. In my article, I will discuss about the refutations written by scholars in response to the Islam and Science lecture within the framework of Renan’s arguments

Anahtar Kelimeler

Ernest Renan, Namık Kemal, Cemaleddin Efganî, Ataullah Bayezidof, Refuta-tion of Renan, Islam.

Kaynakça

• Aydın, Cemil. ‘’Türk Bilim Tarih Yazımı’nda Zihniyet, Din ve Bilim İlişkisi: Osmanlı Örneği”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 2/4 (2004): 29-44.
• Bayezidof, Ataullah. İslam ve Medeniyet. Ankara: TDV Yayınları, 2005.
• Bilici, Faruk. “Renan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 34. İstan-bul: TDV Yayınları, (2007), 568-571.
• Cilacı, Osman. “Ernest Renan’a Karşı Türk-İslam Dünyasında Reaksiyon-lar”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2, (1995): 181-192.
• Cündioğlu, Dücane. “Ernest Renan ve Reddiyeler Bağlamında İslam-Bilim Tartışmalarına Bibliyografik Bir Katkı”. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 2 (1996): 1-94.
• Gökdoğan, Melek Dosay. “Renan’ı Yeniden Düşünmek İslam ve Bilim”. Historia Tarih ve Kültür Dergisi 3, (Yaz 2017): 49-62.
• Karaman, Hayreddin. “Efganî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 10. İstanbul: TDV Yayınları, (1994), 456-466.
• Kemal, Namık. Renan Müdafaanâmesi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2018.
• Küçük, Abdurrahman. Garp-Şark Ayrımında İslam Algısı. Ankara: Berikan Yayınları, 2013.
• Mahdi, Muhsin. “Çağımızın İslâm Düşüncesinde İslâm Felsefesi”. trc. Hüse-yin Atay. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (1973): 133-146.
• Meriç, Cemil. Umrandan Uygarlığa, İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.
• Pulat, Hayrettin. “Namık Kemal ve Musa Akyiğitzade’nin İslam ve Batı Medeniyetlerine Bakışları”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 7,(2018): 2591-2614.
• Renan, Ernest. Nutuklar ve Konferanslar. MEB Yayınları. Ankara 1946.
• Yıldırım, Ramazan. “İslam-Bilim İlişkileri Bağlamında Ataullah Baye-zidof’un Renan’a Reddiyesi”. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/1 (2017):75-88.