Mâtürîdî’nin İbn Mes’ûd Kırâatine Yaklaşımı

Yıl 2020, Sayı: 14, 103 - 122, 31.12.2020

Aıtmyrza Satybaldıev

Öz

Mâtürîdî (ö. 333/944), tefsirinde kırâatleri işlerken kendine özgü bir yol izlemekte, ihtiyaç duydukça kırâat içerikli malzeme/rivâyetler kullanmaktadır. Görüldüğü kadarıyla o, âyetleri açıklamada, yorumlamada sahabe kırâatlerinden yararlanmaktadır. Onun, sahabenin önde gelenlerinden biri olan İbn Mes’ûd’un kırâatlerine yer vermiş olması; onu, fikri tecrübesinden yararlanılması gereken bir şahsiyet olarak gördüğünü göstermektedir. Müfessirimiz, İbn Mes’ûd kırâatinin, kırâatlerin son biçimi olduğunu ifade ederek, ondan vazgeçmenin ve onu görmezden gelmenin doğru bir tercih olmayacağını belirtmektedir. Mâtürîdî, onun kırâatini, genel olarak âyetlerin anlamlarını açıklamak, yorumlamak ve muhtemel anlamları tespit etmek için açıklayıcı bir unsur olarak kullanılmaktadır. Makalede Mâtürîdî’nin İbn Mes’ûd kırâatine yaklaşımı ve değerlendirme şekli üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, İbn Mes’ûd, Mâtürîdî, Yorum.

The Approach of Maturidi to Ibn Mas'ud's Qiraat

Öz

Maturidi followed a unique way in his tafsir while processing qiraat and used materials such as rumors that were containing qiraat whenever needed. As one can see, Maturidi benefited from the qiraat of the Companions in explaining and interpreting the verses. He mentioned the qiraat of Ibn Mas’ud, who was one of the leading names of Companions; It shows that he saw Ibn Mas’ud as a person whose intellectual experience should be benefited from. He indicated that the qiraat of Ibn Mes’ud is the last form of qiraat and ignoring it and giving up on it would not be a right choice. Maturidi used the qiraat of Ibn Mas’ud as an explanotary element to explain and interpret the meaning of the verses in general and to identify possible meanings. In the article, Maturidi’s approach to Ibn Mas’ud’s qiraat and his evaluation method are emphasized.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Ibn Mas’ud, Maturidi, Interpretation

Kaynakça

• Albayrak, Halis, “Kıraat Sorunu”, Dini Araştırmalar Dergisi, 4, 2001.
• Albayrak, Halis, Tarihin İçinden Kur’ân’ı Algılamak, Şûle Yayınları, İstanbul 2011.
• Ebû Dâvûd, Sünen, Kitâbü’l-Hurûf ve’l-Kırâ’ât, Betü’l-Efkâr ed-Devliyye, trzs.
• Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd, Me’âni’l-Kur’ân, Âlemü’l-Kütüb, Beyrut 1983.
• Hatîb, Abdüllatîf, Mu’cemü’l-Kırâ’ât, Dâru Sa’diddin, Beyrut 2000.
• İbn Hâleveyh, Hüseyn b. Ahmed b. Hamedân, el-Hücce fi’l-Kırâ’âti’s-Seb’, tah. Abdulâl Sâlim Mükrim, Dâru’ş-Şurûk, Beyrut 1979.
• ______, Muhtasaru fî Şevâzzi’l-Kur’ân min Kitâbi’l-Bedî’, Mektebetü’l-Mütenbî, Kâhire trz.
• İbn Hanbel, Ahmed,i Musned, tah. Şuayb el-Arnavut, Âdil Mürşid, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1995.
• İbn Mücâhid, Ebû Bekr Ahmed b. Mûsâ et-Temîmî, Kitâbü’-Seb’a fi’l-Kırâ’ât, tah. Şevkî Dayf, Dâru’l-Ma’rife Bi Mısr, Kahire trzs.
• Jeffery, Arthur, Materials For The History Of The Text Of The Qur’ân, Leiden 1937.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr, el-Câmiu li Ahkâmi’l-Kur’ân, Dâru İbn Haldûn, Beyrut 1996.
• Kutlu, Sönmez, İmam Matüridi ve Matüridilik, Kitabiyat Yayınları, Ankara 2003.
• Mâtürîdî, Ebu Mansûr Muhammed b. Mahmûd es-Semerkandî, Te’vîlâtü’l-Kur’ân, (tah. Ahmed Vanlıoğlu, Bekir Topaloğlu), Mizan Yayınevi, İstanbul 2010.
• Mazharî, Muhammed Senâullah el-Osman el-Hanefî en-Nakşibendî, Tefsîru’l-Mazharî, tah. Ahmed İzzî İnâye, Dâru İhyâü’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 2004.
• Nehhâs, Ebû Ca’fer Ahmed b. Muhammed b. İsmail, Me’âni’l-Kur’ân, tah. Muhammed Ali es-Sâbûnî, el-Câmiatu Ummu’l-Kurrâ, 1988.
• Nesefî, Ebü’l Berekât Abdullâh b. Ahmed b. Mahmûd, Tefsîru’n-Nesefî (Medârikü’t- Tenzîl ve Hakâiku’t- Te’vîl), thk. Yusuf Bedyevî, Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, Beyrut 1998.
• Râzî, Muhammed Fahruddin b. Ziyauddin Ömer, Mefâtîhu’l-Gayb, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1981.
• Sa’lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm en-Nîsâbûrî, el-Keşf ve’l-Beyân ‘an Tefsîri’l-Kur’ân, Dâru İhyâü’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 2002.
• Şîrâzî, Muhammed b. Abdurrahmân b. Muhammed b. Abdullâh eş-Şâfiî, Câmiu’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, tah. Abdulhamid Hendâvî, Dâru’l-Kütübi’l-İlmî, Lübnan 2004. Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Tefsîru’t-Taberî Câmiu’l-Beyân ‘an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, tah. Abdullâh b. Abdü’l-Mühsin et-Turkî, Dâru Hicr, Kahire 2001.
• Tahâvî, Ebî Ca’fer Ahmed b. Muhammed, b. Salâme, Şerh Muşkili’l-Âsâr, tah.: Şuayb el-Arnavût , Müessestü’r-Risâle, Beyrut 1994.
• Tayyib, Muhammed İbrahim, İ’râbü’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru’n-Nefâis, Beyrut 2002.
• Ukberî, Ebü’l-Bekâ, İ’râbü’l-Kırâ’âti’ş-Şevâẓ, tah. Muhammed Seyyid Ahmed Azzûz, Âlemü’l-Kütüb, Beyrut 1996.
• Yahyâ b. Sellâm, Ebû Zekeriyyâ Tefsîr, tah.: Hindi Şelebî, Dâru’l-Kütübü’l-İlmî, Beyrut 2004.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrahim b. es-Sevrî, Me’âni’l-Kur’ân ve İ’râbuhû, tah. ve şerh: Abdülcelîl Abdu Şelbî, Âlemü’l-Kütübî, Beyrut 1988.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Carullah Mahmud b. Ömer el-Hârezmî, el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl, Dâru’l-Fikr, 1977.