Standart Arapça ve Lehçe Tartışmaları

Yıl 2015, Sayı: 4, 107 - 120, 31.12.2015

Tahirhan Aydın

Öz

Bütün dillerde olduğu gibi Arap dilinde de yazı dili ile konuşma dili arasında farklılıklar vardır ve bunun varlığı dilin doğasına dayandırılır. Konuşma dili ile yazı dili arasındaki farkın seviyesi dilden dile değişkenlik arz eder. Dil araştırmaları, Arap dilindeki bu olguyu Fusha ve Lehçe/Ammice/Avamca diye isimlendirmektedirler. Bu iki dil düzeyi arasında tarih boyunca bir çekişme olmuştur. Ancak son iki asırda bu iki dil düzeyi arasındaki yarış, birinin diğerinin yerine ikame edilmesine varacak kadar önemli bir raddeye varmış görünüyor. Bu çalışma Arap âleminde Fusha ile Lehçe/Ammice arasındaki bu çekişmeyi, bu olgunun nedeni ve sakıncalarını, iki dil düzeyinin taraftarları arasındaki tartışmaları irdelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Arap dili, Fusha, Ammice, Lehçe, yazı dili, konuşma dili

Debate of Standard and Literary Arabic

Öz

As observed in all languages, there are differences between written and spoken languages in Arabic too and this has been attributed to the nature of language. The level of difference between written and spoken languages changes from one language to another. Linguistic studies have named this phenomenon in Arabic as Fusha and Ammy. There has been a competition between these two levels of language throughout the history. In the last two centuries, however, the competition seems to have come to such an important point that one level of language has substituted the other. This study investigates the competition between Fusha and Ammy in Arabic World, the causes and drawbacks of this phenomenon and the debates between the proponents of two language levels.

Anahtar Kelimeler

Arabic language, Standard Arabic, Literary Arabic, written language, spoken language

Kaynakça

• el-‘Akkâd, ‘Abbâs Mahmûd, Eştatu Mucteme‘at fi’l-Luga ve’l-Edeb, Daru’l-Maarif, Kahire ty.
• Aydın, Tahirhan, “Min a‘lâmi’l-luga: Muhammed Hamâse Abdullatîf hayâtuhu ve muellefâtuhu ve ârâuhu fi’ş-şi‘ri ve ta‘lîmi’l-luga li gayri’n-nâtiqîne bihâ”, AÜİFD, 52/2, 2011.
• Bedevî, ‘Abduh Muhammed, Ehemmiyyetu Ta‘lîmi’l-Lugati’l-‘Arabiyye, Havliyyatu Kulliyyeti’l-Âdâb li Cami‘ati Kuveyt, sayı:16, 1996.
• Bintu’ş-Şâti’, ‘Aişe Abdurrahman , Lugatunâ ve’l-Hayat, Daru’l-Ma‘ârif, Kahire 1991.
• Civelek, Yakup, Arap Dilinde İ‘râb Olgusu, Araştırma, Ankara 2003.
• Dayf, Şevkî, Nedvetu’l-Lugati’l-Arabiyye fi Muvaceheti’t-Tehaddiyat, er-Riyad 1984.
• Ebu Muğlî, Semih Abdullah, et-Tedris bi’l-Lugati’l-‘Arabiyyeti’l-Fasîha li Cemî‘i’l-Mevaddi fi’l-Medâris, Daru’l-Bidâye, Ammân 2008.
• Gemi, Ahmet, “Ebû Abdillah Celâluddîn Muhammed b. Es‘ad B. Muhammed ed-Devvânî ve Risâle fî İ‘râbi Lâ İlâhe İllallâh” Adlı Eseri”, Ekev Akademi Dergisi, Yıl:18, Sayı: 58, Kış 2014, ss.723-737.
• Gemi, Ahmet, İbrahim Kûrânî’nin ‘Ucâle fî İ‘râbı Lâ İlâhe İllallah Adlı Eseri, Ekev Akademi Dergisi, Yıl:19, Sayı:32, Bahar 2015, ss. 717-734.
• Görgün, Hilal, “Vollers, Karl” maddesi, DİA, XLIII, TDV Yayınları, İstanbul 2013, ss.125-126.
• el-Hatîb, Husâm, el-Lugatu’l-‘Arabiye – İdâât ‘Asriyye, el-Hey’etu’l-Mısriyyeti’l-‘Âmme li’l-Kitab, Kahire 1995.
• Karaarslan, Nasuhi Ünal, “Barûdî, Mahmûd Sâmi Paşa” maddesi, DİA, V, TDV Yayınları, İstanbul 1992, ss.90-91.
• el-Mısrî, Huseyn Şefik, “Ebûsu recule’l-mecme‘i’l-lugavî”, Akt. Reca’ en-Nakkâş, Hel Tentehiru’l-Lugatu’l-Arabiyye?, Nehdatu Mısır, Kahire 2009.
• Mûsâ, Selâme, el-Belâgatu’l-‘Asriyye ve’l-Lugatu’l-‘Arabiyye, Kelimat Arabiyye li’t-Terceme ve’n-Neşr, Kahire 2012.
• en-Nakkâş, Reca’, Hel Tentehiru’l-Lugatu’l-Arabiyye?, Nehdatu Mısır, Kahire 2009.
• eş-Şûbaşî, Şerîf, Li Tehyâ’l-Lugatu’l-Arabiyye: Yesqut Sîbeveyhi, el-Hey’etu’l-Mısriyyetu’l-‘Âmme li’l-Kitab, Kahire 2004.
• Yazıcı, Hüseyin, “Mısırlı tarihçi ve yazar Ahmed Emîn’in (1878-1953) İstanbul Anıları”, NÜSHA Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, Bahar 2001.