Fransız Müsteşrik Régis Blachère’in Kur’ân’a Yaklaşımı

Yıl 2023, Cilt: . Sayı: 19, 43 - 86, 30.06.2023

Ensar Yılmaz

Öz

Batı’da Ortaçağ boyunca İslâm’a karşı savunmacı ve hakarete varan yaklaşım 19 ve 20. yüzyılda yerini daha yumuşak bir söyleme bırakmıştır. Bu dönemde Kur’ân üzerine derin araştırma ve analiz çalışmaları yapılmıştır. İslâm’a yaklaşımda bir kırılmanın olduğu değerlendirilen bu dönemin bilim insanlarından olan Régis Blachère, Kur’ân’ın Fransızca tercümesi, Kur’ân Tarihi, Arap Dili ve Edebiyatı gibi alanlarda önemli çalışmaları bulunan Fransız bir oryantalisttir. Blachère’in Kur’ân’a yaklaşımı, yaşadığı dönem itibariyle önem arz etmektedir. Onun, Kur’ân’ın kaynağı, kompozisyonu, edebî yapısı, yazılması, toplanması ve çoğaltılması gibi Kur’ân ve Kur’ân Tarihi ile alakalı fikirleri döneminin karakteristik özelliklerini taşımakla beraber, önceki jenerasyonun kalıntılarını da barındırmaktadır. Bu nedenle İslâmî cenahın ilgisini çekmiştir. Makalemizde Blachère’in Le Coran, Introduction au Coran ve Le Problème de Mahomet adlı eserleri esas alınarak yazarın Kur’ân’a yaklaşımı bütünlük içerisinde aktarılmaya çalışılmış, bazı noktalarda, özellikle çağdaşı olan Müslüman bilim insanlarının fikirleri çerçevesinde tahlil edilmeye gayret edilmiştir. Giriş bölümünde Blachère’in hayatı ve eserleri, birinci ve ikinci başlıklarda Kur’ân’ın kaynağı ve Hz. Peygamberin bu noktada konumu, üçüncü ve dördüncü başlıklarda Kur’ân Tarihi ve Kur’ân’ın yapısı, beşinci başlıkta Kur’ân’ın tâli etkenlerle ilgisi noktasında yaklaşımı ele alınmıştır. Sonuç bölümünde ise genel bir değerlendirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Regis Blachere, Oryantalist, İslâm, Kur'ân, Hz. Muhammed

Kaynakça

• Ahatlı, Erdinç. Peygamberlik ve Hz. Muhammed’in Peygamberliği. Ankara: Diya-net İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Ahmet b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî. Müsned. Mısır: 1313.
• Ahmet Cevdet Paşa. Hülasâtü’l Beyân fi Te’lîfi’l Kur’ân, (Kur’ân-ı Kerîmin Kısa tarihi ve Lügatçesi) çev. Hüseyin Bedir Demirtaş, İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları, 2021.
• Akdemir, Salih, “Kur’ân’ın Toplanması ve Kıraatı Meselesi”, 1. Kur’ân Sem-pozyumu, Ankara: Bilgi Vakfı Yayınları, 1994, 25-30.
• Albayrak, Halis, Tefsîr Usûlü, İstanbul:, İstanbul: Şule Yayınları, 1998.
• Altıkulaç, Tayyar, Günümüze Ulaşan Mesâhif-i Kadîme: İlk Mushaflar Üzerine Bir İnceleme, İstanbul: IRCICA (Research Centre for Islamic History, Art and Culture- İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi), 2015.
• A’zami, Muhammed, Mustafa, Vahyedilişinden Derlenişine Kur’ân Tarihi: Eski ve Yeni Ahit ile Karşılaştırmalı Bir Araştırma, çev. Ömer Türker, Fatih Serenli, İstanbul: İz Yayıncılık, 2006.
• Behnam Sadeghi, Mohsen Goudarzi, “Ṣan'ā' 1 and the Origins of the Qur'ān, Der İslâm”, 87(1-2-2012).
• Berque, jacques, Relire le Coran, Bibliothèque Albin Michel, Paris: 1993.
• Bigiyef, Mûsâ Cârullah, Kur’ân ve Mushaflar Tarihi, çev. Osman Aydın, Anka-ra: Ankara Okulu Yayınları, 2019.
• Blachère, Régis, İntroduction au Coran, Paris: Libraire Orientale et Americai-ne, G.P Maisonneuve, 1947.
• Blachère, Régis, Le Problème De Mahomet, Essai De Biographie Critique Du Fonda-teur De L‟İslâm , Paris: PUF (Press Universitaires de France), 1952.
• Blachère, Régis, Le Coran, Paris: G.P Maisonneuve et Larose, 1966.
• Blachère, Régis, Le Coran, “Que Sais-Je?” 13. Em, Paris: Press Universitaire de France, 2002.
• Blachère, Régis, “Nefs Kelimesinin Kur’ân'da Kullanılışı Hakkında Bazı Not-lar”, çev. Sadık Kılıç, Paris: Semitica, I, Librairie d'Amerique et d'Orienl Adrien Maisonneuve, 1948, 189-196.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu’fî el-Buhârî el-Câmiu’s-Sahîh, Kâhire: h.1286.
• Cerrahoğlu, İsmail, Tefsîr Usûlü, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1995.
• Cerrahoğlu, İsmail, “Garânîk Meselesinin İstismarcıları”, AÜİFD, sy. 24, (1981), 69-91.
• Cerrahoğlu, İsmail, “Garânîk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 13: 361-366, İstanbul: TDV Yay., 1996.
• Çetin, Nihad M., “Arap Yazısı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 3: 321-324, İstanbul: TDV Yay., 1991.
• Déroche, François, “Histoire du Coran. Texte et transmission”, http://www. college-de-france.fr/site/francois-deroche/course-2014-2015.htm [NdÉ].
• Draz, Abdullah, Kur’ân’a Giriş, çev. Salih Akdemir, Kitabiyat Yay. Ank. 2000.
• Elik, Hasan, Kur’ân’ın Korunmuşluğu Üzerine, MÜİF Vakfı Yay. İst.1998.
• Gilliot Claude, “Les Sept Lectures: Corps Social et Écriture Révélée”, Mai-sonneuve et Larose, 1986, 49-62.
• Gözeler, Esra, “Kur’ân Ayetlerinin Tarihlendirilmesine Batılı Yaklaşımlar”, Ankara Üniversitesi ilâhiyât Fakültesi Dergisi, 51: 1, 2010, 295-326.
• Gözeler, Esra, “Corpus Coranicum Projesi: Kur’ân’ı Geç Antik Döneme Ait Bir Metin Olarak Okumak, (Mıchael Marx, Davıd Kıltz, Yousef Kou-rıyhe, Hannelies Koloska, Nora K. Schmid ile birlikte )” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 53:2 (2012), 219-253
• Hamidullah, Muhammed, Kur’ân’ı Kerîm Tarihi, çev. Prof. Dr. Abdulaziz Ha-tip, Mahmud Kanık, Beyan Yayınları, 2016.
• Hamidullah, Muhammed, Le Coran, Le Club Français Du Livre, 1977.
• Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî, el- Müsned, Mısır, 1313.
• Harman, Ahmet, “Fransız Müsteşrik François Déroche’un Mushaf Yazmaları Çalışmalarına Dair Birkaç Not”, Sosyal Bilimler Dergisi, 2020, sy. 4, 265-272.
• Hatipoğlu M.Sait, Görgün Tahsin “Yahudi asıllı Macar şarkiyatçısı Ignaz Goldziher”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 14: 105-111, İstanbul: TDV Yay., 1996.
• Hizmetli, Sabri, “Garânik Meselesi Üzerine”, İslâmî Araştırmalar c. 3, Sayı 2, Nisan 1989.
• İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, Kahire:Dâru’l-Meârif, 1119.
• Jacques, Berque, Relire le Coran, Bibliothèque Albin Michel, Paris, 1993.
• Kahveci, Niyazi, “Kur’ân’ın Kaynağı ve Oryantalizm”, Diyanet İlmi Dergi, c. 27, Sayı 4, Ankara 1991, 293-307.
• Köktürk, Şaban; Eyri Semra, “Dilbilim ve Göstergebilim: Ferdinand de Saus-sure ve Göstergebilimi Anlamak”, Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Dergisi, II/2013, 123-136.
• Kula, Nurten, “M. Tayyib Okiç ve “Kur’ân-ı Kerîm’in Üslûp ve Kırâatı” Ça-lışması Üzerine Bir İnceleme”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergi-si, Yıl: 8, Sayı: 50, Şubat 2021, 263-274.
• Kutluay, İbrahim, “Müslüman Araştırmacıların Bazı Oryantalistlere Yönelt-tiği Tenkitler: Fuat Sezgin’in Goldziher Eleştirisi Özelinde”, 3. Uluslararası Ahmed-i Hânî Sempozyumu, 5-6 Ekim 2019, Ağrı İb- rahim Çeçen Üniversitesi Yayınları, No: 31, 288-306.
• Lester, Toby, “What is the Koran”, The Atlantic Monthly, January 1999.
• Metin, İsmail, “Fransız Oryantalistlerin Siyer Literatüründe Hz. Muhammed İmajı”, Doktora tezi, Ankara, 2015.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. Sahîh-i Müslim, Dâru Ehyai Kütübi’l-Arabi, Beyrut: 1991.
• Nasri, Ahmet, Ârau’l Müsteşrikîne’l Fransiyyîne fi’l Kur’ân’il Kerîm, Darul Kalem, 2009.
• Nefes, Davut, “Jacques Berque’in Kur’ân Algısı ve Çevirisi”, Yüksek Lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2019.
• en-Nesefî , Ebü’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd, Medârikü’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vîl, Beyrut, 2000.
• Nuhoğlu, Hidayet Yavuz, “Régis Blachère”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansik-lopedisi, 6: 244-245, İstanbul: TDV Yay., 1992.
• Okumuş, Mesut, “Kur’ân İmlâsının Gelişim Süreci Üzerine Bazı Tespit ve Değerlendirmeler”, Hitit Üniversitesi İlahiyât Fakültesi Dergisi, sy. 17 (2010) 17, 5-37.
• er -Rabdâvî, Mahmûd, “Tarih Boyunca Kur’ân Tercümelerinin Amaçları ve Çeşitleri”, çev. Zafer Kızıklı, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergi-si, sy. 8, (2008), 273-290.
• Rağıb el-İsfehâni, Müfredât, Kur’ân Kavramları Sözlüğü, İstanbul: Çıra Yayın-ları, 2012.
• Robert, Paul, Le Petit Robert, Dictionnaire Alphabétique et Analogique de la Lan-gue Française, Paris: 1982.
• Sadeghi Behnam, Goudarzi Mohsen, “Ṣan'ā' 1 and the Origins of the Qur'ān, Der İslâm”, Der Islam sy. 87, (2012), 1-129.
• Şen, Ziya, ‘Kur’ân’ın Metinleşme Sürecinde Ortaya Çıkan Problemler’, Dokto-ra tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006.
• The Benedictine Monks of St. Augustıne’s Abbey, Ramsgate, The Book of Saints, A. C. BLACK, London, 1921.
• Tirmizî, Sünen, Daru Garbu’l-İslâmi, 1. Baskı, Beyrut: 1996.
• Yaşar, Naif, “Claude Gıllıot ve İslâmî Çalışmaları Üzerine I Gıllıot’un Hayatı, Eserleri ve Hz. Muhammed ile İlgili Görüşleri”, Amasya Üniversite-si İlahiyât Fakültesi Dergisi, sayı 6, 2016.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi, Hak Dîni Kur’ân Dili, Ankara: Akçağ Yayınları, 1995.
• Zerkeşî, el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Kâhire: Dâru’t-Tûrâs, ty.
• https://corpuscoranicum.de/en
• (http://tr.wikipedia.org), erişim, 21.10.2021)
• https://tr.wikipedia.org, Erişim, 29.11.2021
• http://www.college-de-france.fr/site/francois-deroche/course-2014-2015.htm [NdÉ].