Kur’ân’ın Tevhide Yönelik Evrensel Mesajları

Yıl 2024, Sayı: 22, 27 - 55, 31.12.2024

Musa Güler

Öz

Yüce Allah’ın kelamı olan Kur’an’ı Kerim evrensel bir kitaptır. Kur’an, kıyamete kadar bütün insanları uyarmak, onları cehaletin karanlıklardan çıkarıp doğru yola ulaştırmak amacıyla indirilmiştir. Kur’an öncellikle muhataplarını doğru bir inancı benimsemeye ve bu doğrultuda hareket etmeye çağırmaktadır. Kuran’da Allah’ın tek ve şeriksiz olduğu vurgulanmaktadır ki bu inanç tevhid olarak isimlendirilmektedir. Tevhid; Allah’ın varlığına, birliğine, dengi ve benzerinin bulunmadığına, her şeyin yaratıcısı olduğuna, hiçbir şeye muhtaç olmadığına, her şeyin ona muhtaç olduğuna, hükümranlığının gökleri ve yeri kapsadığına, her canlının rızkını verdiğine, tek mabud olduğuna inanmaktır. Tevhidin zıddı şirktir. Şirk ise Allah’a ait olan bir hakkın başka varlıklara da görmek anlamına gelir. Bütün peygamberler, öncelikle insanları Allah’tan başka ilah olmadığına, yalnız ona ibadet etmeye, şirk ve şirke sebep olan şeyleri terk etmeye davet etmişlerdir. Çünkü insanların en önemli görevi yaratıcısını tanımak ve onun belirlediği ilkeler doğrultusunda kulluk etmektir. İnsan yalnız Allah’a kul olmakla emredilmiştir. Kulluk bir yaşam biçimidir. Bunun bilincinde olmak için tefekkür gereklidir. Son ilahi mesaj olan Kur’an, afaki ve enfüsi ayetler üzerinde tefekküre çağırır. Yani insanı hem kendi yaratılış inceliklerini hem kainat ve içindeki varlıklar üzerinde tefekkür etmeğe davet etmektedir. Tefekkür sayesinde insan bir yandan Allah’ın yüce sıfatlara sahip olduğunu idrak ederken bir yandan da bütün yaratıkların aciz ve muhtaç olduğunu, dünya hayatının imtihan amaçlı yaratıldığını anlamaya çalışır. Kur’an’ın evrensel mesajlarından birisi adaleti ayakta tutmaktır. Adalet dengedir, eşitliktir, bir şeyin yerli yerinde kullanılmasıdır. Adalet ilahi öğretilere uygun davranmaktır. Yüce Allah adaletle hükmetmeyi emreder. Adalete riayet edilen toplumlarda bireyler daha huzurludur. İnsanlık he zaman ve her yerde bu mesajları benimsemeye ve bu doğrultuda hareket etmeye ihtiyaç duyar. Bu bakımdan çalışmada tevhid eksenli Kur’an’ın bir kısım evrensel mesajları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Tevhid, ubudiyet, tefekkür, adalet, evrensel

Kaynakça

• Abduh, Muhammed. Risaletu’t-Tevhid, thk. Muhammed Ammare. Beyrut: Daru'ş-Şurûk,1994.
• Âdem, Hikmet, “İslamda Yönetim ve Adalet Anlayışı”, Yenifikir. 8/17 (2016).
• Âsım Efendi, Kâmus Tercümesi. İstanbul: Bahriye Matbaası, 1305, 2/48.
• Bayraklı, Bayraktar. Yeni Anlayışın Işığında Kur’ân Tefsîri. İstanbul: Bayraklı Yayınları, 2001.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâîl b. İbrahim. el-Camiu’s-sahîh. İstan-bul: el-Mektebetü’l-İslamiyye, ts.
• Bulut, Hasan. “Kur’ân Bağlamında Dindarlık-İtidal İlişkisi”. İslam ve Yorum IV, edt. Serkan Demir vd. 2/47-70. Malatya: İnönü Üniversitesi Yayı-nevi, 2020.
• Bulut, Hasan. Kur’ân Kıssalarının Motivasyona Etkisi. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınevi, 2023.
• Bulut, Hasan. Kur’ân’a Göre İnanç ve Davranışlarda İfrat ve Tefrit. Ankara: Gece Akademi Yayınları, 2019.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh Tâcu’l Luğa ve Sıhâhu’l Arabiyye. Beyrut: Dâru’l İlm, 1979.
• Ceyhan, Semih, “Ubûdiyyet” DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012, 42/33 (33-34).
• Cürcânî, Ali b. Muhammed eş-Şerif. et-Ta’rifât. thk. Muhammed Basil Uyun es-Sud, Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2003.
• Çağrıcı, Mustafa. “Adalet”, DİA. İstanbul: Türkiye Diyânet Vakfı Yayınları, 1988)1/341-343). Çetin, Mustafa. “Kur’a’nda Tefekkür Kavramı”, D.E.Ü İlahiyat Fakültesi Dergisi Sayı VIII, lzmir, 1994, (43-59).
• Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsiru’l-Hadîs. Beyrut: Daru’l-Garbi’l-İslamî, 1984.
• Doğan, D. Mehmet. Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Beyan Yayınları, ts.
• Eren, Şadi. Kur’ân’da Dua İkimi. İstanbul: Yeni Akademi Yayınları, 2006.
• Esed, Muhammed. Kur’ân Mesajı, terc. Cahit Koytak-Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 1999.
• Fazlur Rahman, Ana Konularıyla Kur’ân, terc. Alparslan Açıkgenç. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2012.
• Havva, Said. Allah’a İnanmak, terc. Faruk Yılmaz. İstanbul: Yenda Genel Dağı-tım, ts.
• İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris. Mu‘cemu mekâyîsu’l-luga. Cilt 6. Bey-rut: Dârü’l-Fikr, 1979.
• İbn Manzur, Muhammed b. Cemaluddin. Lisânu’l-arab, Beyrut: Dâru’s-Sadr, 1993.
• İsfahânî, Râgıb. el-Müfredât fî Garîbi’l-Kurʾân, thk. Muhammed Seyyid Geylanî. Beyrut: Dâru’l-Marife, ts.
• İslamoğlu, Mustafa. Alemlerin Rabbi Allah. İstanbul, Denge Yayınları, 2006.
• Karadâvî, Yusuf. Kur’ân’ı Anlamada Yöntem, terc. Mehmet Nurullah Aktaş. İstanbul: Nida Yayıncılık, 2018.
• Karaman, Hayereddin vd., Kur’ân Yolu Türkçe Meal ve Tefsiri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2012.
• Kılıçarslan, Mehmet. Edebî Açıdan Kur’ân’daki Duâ Âyetleri. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Kutup, Seyyid. Fizilali’l-Kur’ân, terc. Mehmet Emin Saraç vd. İstanbul: Hikmet Yayınları, ts.
• Mevdudi, Kur’ân’a Göre Dört Terim, terc. Cahit Koytak. İstanbul:Kahraman Yayınları, 1999.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. Haccâc. el-Camiu’s-sahîh, thk. Muhammed Fuad Abdulbaki. Beyrut: Daru’l- Kutubi’l-İlmiyye,1991.
• Nursî, Said. İşârâtü’l-İ’câz, İstanbul: Söz Basım Yayım, 2006.
• Nursî, Said. Lem’alar, İstanbul: Söz Basım Yayım, 2006.
• Nursî, Said. Mesnevî-i Nuriye, İstanbul: Söz Basım Yayım, 2006.
• Nursî, Said. Sözler, İstanbul: Söz Basım Yayım, 2006.
• Öğük, Emine, “Adalet İlkesi, İnsan ve Toplum Üzerindeki Yansımaları: Mâtürîdî Örneği”, Usul İslam Araştırmaları Dergisi, 37 (2022), 1/1-30.
• Râzî, Fahruddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Amr. Mefâtîhu’l-gayb (et-Tefsîrü’l-kebîr). Cilt 32. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 3. Basım, 1420/1999. Sallabî, Ali Muhammed. İslam İnanç Esasları, terc, Mustafa Kasadar. İstanbul: Ravza Yayınları, 2017.
• Sinanoğlu, Mustafa. “Şirk”, DİA. İstanbul: Türkiye Diyânet Vakfı Yayınları, 2010, 39/193.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiʿu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, thk., Abdul-lah b. Abdulmuhsin et-Turkî. Kahire: Daru Hicr, 2001.
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ. Sünenü’t-Tirmizî. İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
• Ünal, Ali. “Adl”, Şamil İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Şamil Yayınevi, 2000.
• Ünal, Ali. Kur’ân’da Temel Kavramlar, İstanbul: Kırkambar Yayınları, 1998.
• Yıldırım, Celal, İlmin Işığında Asrın Kur’ân Tefsiri, İstanbul: Anadolu Yayınları, 1989.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kāsım Mahmûd b. Amr b. Ahmed. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳi ġavâmiżi’t-tenzîl. Cilt 4. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 3. Basım, 1407/1986.
• İnternet Kaynakları
• Ay, Ahmet. https://www.milatgazetesi.com/yazarlar/ilahi-ogretide-tefekkur, 02.03.2024.
• https://www.kuranokuyan.com/el-Furkân 25/77.
• https://www.mehmetgormez.com/ilimhikmetmarifet/tefekkur.
• https://www.milatgazetesi.com/yazarlar/ilahi-ogretide-tefekkur-2