İslam Hukukunda Kadın-Erkek Miras Pay Farklılığı Günümüzde Geçerli midir?

Yıl 2024, Sayı: 22, 119 - 128, 31.12.2024

Ahmet Aydın

Öz

Fıkhın dini ve hukuki iki boyutu mevcuttur. Fıkhın din kaynaklı oluşu, onun dini yönünü ifade etmektedir. Onun hukuki yönü ise, gerçek hayatla ilişkisini ve değişime açık yönünü gösterir. Bu bağlamda fıkıhta değişimin imkânı ve ölçüsü özellikle günümüzde tartışılmaktadır. Zira toplumun ihtiyaçlarına cevap veremeyen bir hukuk sisteminin devamı mümkün değildir. Bu olgu, yeni gelişen olaylara uygun hüküm inşa etmekten ziyade geçmiş koşullara özgü kuralların günümüzde geçerliliği bağlamında tartışılmaktadır. Nitekim günümüzde birçok fıkhi kural yerini modern hükümlere bırakmıştır. Birtakım hükümlerin geçerliliği ise tartışılmaktadır. Bu makalede kadın-erkek miras pay farklılığının günümüz açısından geçerliliği incelenmekte ve bazı açılardan değerlendirilmektedir. Kadın-erkek miras pay farklılığının gerekçesinin geçmiş iktisadi koşullar ve ilgili ayetin gayesinin adaleti gerçekleştirmek olduğu tespit edilmektedir. Bu durumda, günümüz iktisadi koşullarında adaletin gerçekleşmesinin kadın-erkek miras paylarının eşit dağılımı olduğu neticesine ulaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, Miras, Pay Farklılığı, Kadın-Erkek

Kaynakça

• Aydın, Ahmet. İslam Hukuku ve Fıkıh Problemlerini Psiko-Sosyal Açıdan Analiz. İstanbul: Fidan Yayınları, 2022.
• Aydın, Ahmet. İslam Hukuk Mantığı ve Felsefesi. Ankara: Kitabe Yayınları, 2023.
• Aydın, Ahmet. Modern Dönem Fıkıh Anlayışında Soyut Hukuk Düşüncesinin, Gaî Yorum Metodunun Ön Plana Çıkışı. Bu bildiri, 4-5 Kasım 2022 tarihinde Çanakkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde gerçekleştirilen “İslami İlimlerde Yeni Usul Arayışları”.adlı sempozyumda sunulmuştur.
• Aynur, Hatice Şahin. “Ayetler Işığında Cahiliyeden İslam’a Kız Çocuğu/Kadın Haklarının Tahvîli”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 19/2 (2019), 479-518.
• Bâbertî, Ekmelüddîn Muhammed b. Mahmûd. el-İnâye Şerhu’l-Hidâye. Kâhire: Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1390/1970.
• Bigiyef, Musa Carullah. Hatun. haz. Mehmet Görmez. Ankara: Otto, 2022. Çeker, Orhan. “İslâm Hukukunda Kadın Hakları”. Aile Sempozyumu Tebliğler. 105-114. Ankara: Medeniyet Vakfı Yayınları, 2015.
• Efe, Ahmet. “İslam Miras Hukukunda Kadın-Erkek Hisselerinin Farklı Oluşu Üzerine Bir Değerlendirme”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 18 (2011), 157-168.
• Fazlurrahman. İslami Yenilenme Makaleler II. çev. Adil Çiftçi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları 2004.
• Gazzâlî, Ebu Hâmid. el-Müstasfâ min ilmi’l-usûl. thk. Hamza b. Züheyr Hafız. Medîne: el-Câmiatu’l-İslâmiyye, ts. Mergînânî, Burhâneddîn Ali b. Ebî Bekr. el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mübtedî. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1986.
• Özdemir, Recep. “İslam Hukukunda Kadının Mali Hakları”, Adıyaman Üniversitesi Bilim, Kültür ve Sanat Sempzyumu II Bildiriler Kitabı. 171-181. Adıyaman: Adıyaman Üniversitesi Yayınları, 2015.
• Serahsî, Şemsü’l-Eimme Muhammed b. Ahmed. el-Mebsût. Kâhire: Matbaatü’s-Saâde, 1324-1331.
• Serahsî, Şemsü’l-Eimme Muhammed b. Ahmed. Usûlu’s-Serahsî. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-İlmiyye, 1993/1414.
• Şâtıbî, İbrahim b. Musa. Muvâfakât fî usûli’l-fıkh. Beyrût: Dâru’l-Marife, ts.
• Tûfî, Necmeddin. Ta‘yîn fî Şerhi’l-erbaîn. thk. Ahmed Hâc Muhammed Osman. Beyrut: y.y., 1418/1998.