“I Came from Village to Istanbul”: Internal-Migration Comedies in Turkish Cinema

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 102 - 121, 19.06.2020

Dilara Balcı Gülpınar

Öz

The internal-migration movement, which gained momentum in Turkey since the 1950s, is one of the most important social events that was represented in cinema. The large displacement of the population within the country, the decline of the rural population and the increase of the urban population have brought many problems. Irregular construction, slums, unemployment, lack of infrastructure and housing in cities and the culture shock experienced by immigrants were primarily analyzed in social realistic cinema works. For filmmakers who do not want to be insensitive to the problems of society, but do not have the chance to produce outside the templates of commercial cinema, humor has created a way to convey their ideas about Turkey's political, social, economic and cultural problems to the audience. Directors of comedy films, had the chance to explain the conditions that forced individuals and families to migrate to the city, the problems that the migrants experienced in the city, the economic difficulties they faced and the painful adjustment processes to capitalist urban life through humor. The aim of the study is to analyze the humorous approaches to internal migration in Turkish cinema between 1970 and 1980 by using the social scientific analysing method.

Anahtar Kelimeler

Internal migration, slum, arabesque, comedy film

Köyden İndim İstanbul’a: Türkiye Sinemasında İç-Göç Güldürüsü

Öz

Türkiye’de 1950'li yıllardan itibaren hız kazanan iç-göç hareketi, sinemada ele alınan toplumsal olayların en önemlilerinden biridir. Ülke içinde nüfusun yoğun olarak yer değiştirmesi, kırsal nüfusun azalması, kentsel nüfusun artış göstermesi pek çok sorunu da beraberinde getirmiştir. Düzensiz yapılaşma, gecekondular, işsizlik, kentlerdeki altyapı ve konut yetersizliği ve göçmenlerin yaşadıkları kültür şoku öncelikle toplumsal gerçekçi sinema yapıtlarında analiz edilmeye çalışılmıştır. Toplum sorunlarına duyarsız kalmak istemeyen; ancak ticari sinema şablonlarının dışında üretim yapma şansı bulamayan sinemacılar için mizah; Türkiye’nin siyasi, toplumsal, ekonomik ve kültürel sorunlarına dair fikirlerini seyirciye iletme adına bir çıkış yolu oluşturmuştur. Popüler bir tür olan güldürü sinemasında yönetmenler; birey ve aileleri kente göçmeye zorlayan koşulları, göçmenlerin kentte yaşadıkları sorunları, karşı karşıya kaldıkları ekonomik sıkıntıları ve kapitalist kent yaşantısına sancılı uyum süreçlerini mizah yoluyla anlatma şansına kavuşmuşlardır. Çalışmanın amacı, 1970-1980 yılları arasında çekilen iç göç konulu güldürü filmlerini analiz ederek, Türkiye sinemasında iç göçe yönelik mizahi yaklaşımları toplum bilimsel analiz yöntemi kullanarak saptamaktır.

Anahtar Kelimeler

iç göç, gecekondu, arabesk, güldürü sineması

Kaynakça

• Aristoteles (1987) Poetika, İstanbul: Remzi
• Başol, Koray (1994) Demografi, İzmir: 9 Eylül İİBF
• Çakır, Sabri (Aralık 2011) "Geleneksel Türk Kültüründe Göç ve Toplumsal Değişme", SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:24
• Güçhan, Gülseren (1992) Toplumsal Değişme ve Türk Sineması Ankara: İmge
• Keleş, Ruşen (2014) 100 Soruda Türkiye'de Şehirleşme, Konut ve Kentleşme, İstanbul: Cem
• Makal, Oğuz (1987) Sinemada Yedinci Adam Türk Sinemasında İç ve Dış Göç Olayı, İzmir
• Marshall, Gordon (1999) Sosyoloji Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat
• Özbek, Meral (2005) “Arabesk Kültür: Bir Modernleşme ve Popüler Kimlik Örneği” Sibel Bozdoğan ve Reşat Kasaba (der.). Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik içinde. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Özdemir, Hakan (Mayıs-Haziran 2012) "Türkiye'de İç Göçler Üzerine Genel Bir Değerlendirme", Akademik Bakış
• Özkalp, Enver (1995) “Sosyolojiye Giriş”, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
• Sağlam, Serdar, (Güz, 2006) "Türkiye'de İç Göç Olgusu ve Kentleşme", Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Erman Artun Özel Kitaplığı, Sayı 5
• Tekeli, İlhan (2008) Göç ve Ötesi, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları
• Yazıcı, İsmet (1997) Kitle İletişiminde İmaj Kuramsal Bir Yaklaşım, İstanbul: Bilim