Dijital Kütüphanecilik: Türkiye’de 2000-2024 Yılları Arasında Yazılmış Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 152 - 175, 09.01.2025

Yasemin Kırkıl , Tuğçe Boran

Öz

Günümüzde meydana gelen teknolojik değişmeler ile kullanıcıların ve kurumların yapısında bazı gelişmelerin yaşandığı ve dijitalin daha fazla önem kazandığı gözlemlenmektedir. Bu çalışmanın amacını, Türkiye’de 2000-2024 yıllarını kapsayan süreçte Ulusal Tez Merkezi’nde “dijital kütüphanecilik” konusunda yayınlanan lisansüstü tezlerinin incelenmesi ve alana yönelik eğilimlerin saptanması oluşturmaktadır. Çalışmada içerik analiz yöntemi kullanılmıştır. 2000-2024 yılları arasında “kütüphane” konulu 1418 tez bulunurken, başlıklarında dijital kavramların yer aldığı 73 adet tez araştırmaya dahil edilmiştir. Başlıklarda en çok “Elektronik Bilgi/ Kaynak/ Ortam/ Yayın”, kelimelerinin kullanıldığı tespit edilmiştir. 26 tezde “belgesel kaynak/literatür” analiz yöntemi, 39 tezde anket tekniği kullanılmıştır. En çok tez Ankara Üniversitesi SBE öğrencileri tarafından yazılmıştır. 2000-2013 yılları arasında her yıl tez yayınlanmadığı fakat 2014 ve sonrasında her yıl tez yayınlandığı saptanmıştır. Gerekli literatür taraması sonucunda 2000-2024 yılları arasında dijital kütüphanecilik konusunda yayınlanmış lisansüstü tezlerin incelenmesine yönelik herhangi bir akademik çalışmaya rastlanmaması araştırmanın önemini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dijitalleşme, Dijital Dönüşüm, Kütüphane, Dijital Kütüphanecilik, Sanal Kütüphanecilik.

Kaynakça

• Afzali, Mehdi (2008), “Karma Kütüphane: Dijital Ve Geleneksel Kütüphanelerin Odak Noktası”, Türk Kütüphaneciliği, 22(3), 266-278.
• Atalay, Gül Esra (2018), “Dijital Çağda Marshall Mcluhan'ı Yeniden Düşünmek: Bir Uzantı Ve Ampütasyon Olarak Yeni Medya Teknolojileri”, Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi, 4(6), 27-48.
• Bayter, Mustafa ve Yıldırım, Kübra (2023), “Dijital Kütüphaneler Ve Sosyal Medyanın Sentezi: Bilgi Paylaşımında Yenilikçi Güç”, Library Archive and Museum Research Journal, 4(2), 185-200. doi:https://doi.org/10.59116/lamre.1328838
• Bezirci, Pervin ve Biçen Aras, Bahar (2022), “COVID-19 Ve Üniversite Kütüphanelerinin Twitter Kullanımı”, Library Archive and Museum Research Journal, 3(1), 1-26. doi:https://doi.org/10.29228/lamre.55065
• Bozkurt, Aras, Hamutoğlu, Nazire Burçin, Liman Kaban, Ayşegül, Taşçı, Gülşah ve Mona Aykul (2021), “Dijital Bilgi Çağı: Dijital Toplum, Dijital Dönüşüm, Dijital Eğitim Ve Dijital Yeterlilikler”, Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 7(2), 35-63. doi:https://doi.org/10.51948/auad.911584
• Bush, Vannevar (1945) “As We May Think. The Atlantic Monthly” (Çevrimiçi) https://www.theatlantic.com/magazine/archive/1945/07/as-we-may-think/303881/ (Erişim Tarihi: 15 Ekim, 2024)
• Castells, Manuel (2010). The Rise Of The Network Society - The İnformation Age: Economy, Society, And Culture. A John Wiley & Sons, Ltd., Publication
• Çalık, Muammer ve Sözbilir, Mustafa (2014) “İçerik Analizinin Parametreleri”, Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38. doi:http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3412
• Ersöz, Betül ve Özmen, Mehmet (2020) “Dijitalleşme Ve Bilişim Teknolojilerinin Çalışanlar Üzerindeki Etkileri”, AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 11(42), 170-179. doi:https://doi.org/10.5824/ajite.2020.03.007.x
• Göçoğlu, Volkan, Babaoğlu, Cenay ve Öktem, Mustafa Kemal (2017) “Dijital Kütüphanelerin Üniversite Akademik Performansına Etkisi: Kamu Yönetimi Disiplini Bağlamında Bir İnceleme”, Yasama Dergisi, (36), 93-120.
• Gökkurt Demirtel, Özlem, Yıldırım, Banu Fulya ve Can, Şerife Funda (2023) “Kültürel Miras Taşıyıcısı Olarak Dijital Kütüphaneler: Dede Korkut Kitabının Dresden Dijital Nüshası”, Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 10(1), 333 - 350. doi:https://doi.org/10.16985/mtad.1180851
• Kara, Nurat ve Karanfiloğlu, Mehmet (2020) “İetişimin Dijitalleşmesi: Pandemi (COVID-19) Ve Enformasyon Teknolojileri”, AJIT-e Akademik Bilgi Teknolojileri Dergisi, 11(42):87-99. doi:https://doi.org/10.5824/ajite.2020.03.003.x
• Karataş Ateş, Esmeray (2015) “Dijitalleştirme Süreci ve Dijital Kütüphane Uygulamalarına Bir Bakış”, Türk Araştırmaları Dergisi, 10(10), 561-574. doi:https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.8528
• Keralapura, Manjunatha (2009) “Technology And Customer Expectation İn Academic Libraries: A Special Reference To Technical/Management Libraries İn Karnataka”, The International Information & Library Review, 41(3):184-195. doi:https://doi.org/10.1080/10572317.2009.10762812
• Kutluca, Tamer ve Yalman, Murat (2016) “Geleneksel Kütüphanelere Alternatif Bir Tasarım: E- Kütüphane”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(35), 345-366. doi:https://doi.org/10.31795/baunsobed.645306
• Külcü, Özgür (2010) “Belge Yönetiminde Yeni Fırsatlar: Dijitalleştirme Ve İçerik Yönetimi Uygulamaları”, Bilgi Dünyası, 11(2): 290-331. doi:https://doi.org/10.15612/BD.2010.239
• Lesk, M. (1997). Practical Digital Libraries: Books, Bytes And Bucks, Morgan Kaufmann Publishers.
• Licklider, J. (1965). Libraries Of The Future, Massachusetts: Massachusetts Institute of Technology Press .
• McLuhan, M. (1962). The Gutenberg Galaxy, Toronto Üniversitesi Yayınları .
• Mcluhan, M., ve Powers, B. R. (2020). Global Köy, Bahar Öcal Düzgören (Çev.), Scala Yayıncılık.
• Mnzava, Esther Ernest (2020) “Twitter Library Account: Highlights For The Users And Librarians”, Library Hi Tech News, (2), 8-10. doi:https://doi.org/10.1108/LHTN-07-2020-0064
• Nguyen, Minh Hao ve Hargittai, Eszter (2021) “Digital İnequality İn Communication During A Time Of Physical Distancing: The Case Of Covid-19”, Computers in Human Behavior, 120(5), 106-717. doi:https://doi.org/10.1016/j.chb.2021.106717
• Sarıtaş, Ahmet, Korkmaz, İlknur ve Tunca, Mustafa Zihni (2017) “Pazarlama İletişiminde İnovatif Bir Kanal Olarak Sosyal Medyanın Kullanımı: Otomotiv Sektörü Üzerine Bir Araştırma”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (4), 95 - 108. doi:https://doi.org/10.18092/ulikidince.351610
• Skog, Daniel (2019) “The Dynamics Of Digital Transformation: The Role Of Digital İnnovation, Ecosystems And Logics İn Fundamental Organizational Change”, Yayımlanmış Doktora Tezi. Umea University.
• Suri, Harsh ve Clarke, David (2009) “Advancements İn Research Synthesis Methods: From A Methodologically İnclusive Perspective”, Review of Educational Research, 79(1):395-430. doi:https://doi.org/10.3102/0034654308326349
• Tarakçı, İ. E., ve Göktaş, B. (2021). Dijital Gelecek, Dijital Dönüşüm, Efe Akademi.
• Teichert, Roman (2019) “Digital Transformation Maturity: A Systematic Review Of Literature”, Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 67(6):1673-1687. doi:https://doi.org/10.11118/actaun201967061673 Ulusal Tez Merkezi. (2024) Kütüphanecilik. (Çevrimiçi) https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/. (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Ültay, Esra, Akyurt, Hakan ve Ültay, Neslihan (2021) “Sosyal Bilimlerde Betimsel İçerik Analizi”, IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 188 - 201. doi:https://doi.org/10.21733/ibad.871703
• Üstün, Ayşe (1994) “Teknolojik Gelişmelerin Kütüphane Ve Bilgi Merkezlerine Etkisi (Yasalar Açısından Bir Yaklaşım)”, Türk Kütüphaneciliği, 8(3), 217-229.
• We Are Social. (2024) Digital 2024: 5 Billion Social Media Users. (Çevrimiçi) https://wearesocial.com/us/blog/2024/01/digital-2024-5-billion-social-media-users/. (Erişim Tarihi: 01.08.2024).
• Yılmaz, Fikret. (2021) “Türkiye'deki Üniversite Kütüphanelerinde Sosyal Medyanın Etkin Kullanımı Ve Analizi”, Yayımlanmış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi.