İslamofobinin Ekonomik Kökenleri ve ABD Dış Politikasının Küreselleştirici Rolü

Yıl 2021, Sayı: 5, 81 - 104, 19.07.2021

Fatma Sarıaslan

Öz

İslamofobi en genel anlamıyla İslam dinine ve bu dine mensup
olan Müslüman bireylere yönelik rasyonel olmayan korku ve nefret
olarak nitelendirilmektedir. İslamofobi kavramının tanımlanması
meselesinde en fazla öne çıkan konular İslamofobinin ırkçılıkla ve
antisemitizmle olan benzerlikleri veya farklılıkları hususundadır. İslamofobiyi
bir dini topluluğu hedef alan ayrımcılığı içeren ırkçılığın
yeni bir biçimi olarak tanımlamak mümkündür. Batı toplumlarındaki
İslam ve Müslüman karşıtlığının kültürel bir ırkçılık formu olarak
tezahür etmekle birlikte, ekonomik temellerinin de dikkate alınmasının
İslamofobinin hem tanımlanmasında ve hem de nasıl bir olgu
olduğunun anlaşılması noktasında önemli olduğu düşünülmektedir.
Bu itibarla çalışmada; İslamofobinin ekonomik kökenleri ABD ve
Avrupa’daki İslamofobi arasındaki farklılıklara yer verilerek incelenmektedir.
Çalışmada literatür taraması yapılarak, güncel yönelimler
ortaya koyulmaya çalışılmaktadır. Çalışmada ayrıca, ABD’nin 11 Eylül
saldırıları sonrasında “terörle savaş” retoriği ile birlikte uygulamaya
koyduğu dış politikanın İslamofobi olgusunu uluslararası düzlemde
yaygınlaştırıcı ve küreselleştirici rolü tartışılmaktadır. Avrupa İslamofobisi
bağlamında ekonomik dinamiklerin etkisinin öne çıktığı, ABD
İslamofobisi içinse daha ziyade siyasal düzlemde konumlanarak,
uluslararası sistemdeki mevcut hegemon gücün sürdürme kaygısının
belirleyici olduğu ileri sürülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İslamofobi, kültürel ırkçılık, Avrupa’da İslamofobi, ekonomi, Amerika’da İslamofobi

Kaynakça

• All Party Parliamentary Group on British Muslims. (2017). Islamophobia defined: Report on the inquiry into a working definition of Islamophobia / anti-Muslim hatred. Retrieved from: https://appgbritishmuslims.org/publications/
• Allen, C. (2019). İslamofobi tanımı: Yeni bir umut mu, boş bir beklenti mi?, Retrieved from https:// perspektif.eu/2019/02/27/İslamofobi-tanimi-yeni-bir-umut-mu-bos-bir-beklenti-mi/
• Allen, C. (2004). Justifying Islamophobia: A post-9/11 consideration of the European Union and British contexts. American Journal of Islamic Social Sciences, (21)3, 1-25.
• Aslan, M. Ç. (2016). Dış politika alanında oluşan ideolojik bağ: Fransız Milliyetçi Cephe Partisi örneği: 2011-2015. Gazi Akademik Bakış, (10)19, 227-254.
• Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı. (2006). Muslims in the European Union: Discrimination and Islamophobia.
• Balaam, D. N. & Dillman, B. (2018). Uluslararası ekonomi politiğe giriş. (N. Uslu, Çev.). Ankara: Adres Yayınları.
• Beydoun, K. A. (2020). Exporting islamophobia in the global “war on terror”. New York University Law Review Online, 95, 81-100.
• Buehler, A. F. (2014). İslamofobi: Batı’nın ‘karanlık tarafı’nın bir yansıması. (M. Atalay, Çev.). Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 55(1), 123-140.
• Cesari, J. (2004). When islam and democracy met: Muslims in Europe and in the United States. New York: Palgrave Macmillian.
• Cesari, J. (2007). Islam and multicultural societies: A transatlantic comparison. In G. Yurdakul & M. Bodemann (Ed.), Citizenship and immigrant incorporation: Comparative perspectives on North America and Western Europe (pp. 75-97). New York: Palgrave Macmillan.
• Chomsky, N. (2002). Terörizm kültürü. (T. Cevdet, Çev.). İstanbul: Pınar Yayınları.
• Cleveland, W. L. (2008). Modern Orta Doğu tarihi. (M. Harmancı, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Cole, J. (2011). Islamophobia and American foreign policy rhetoric: The Bush years and after. In J. L. Esposito & İ. Kalın (Ed.), Islamophophia: The Challenge of Pluralism in the 21st Century (pp. 127-142). Oxford: Oxford University Press.
• Donner, F. M. (2017). İslami fetihler. İçinde Y. M. Choueiri (Ed.), Orta Doğu tarihi: Dini, Siyasi, Kültürel ve Ekonomik Perspektiften (ss. 31-59). (F. Aytuna, Çev.). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Dumênil, G. & Lêvy, D. (2009). Kapitalizmin marksist iktisadı. (S. Pelek, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gelvin, J. L. (2019). Modern Orta Doğu tarihi (1453-2015). (G. Ayas, Çev.). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Goldschmidt A. Jr. & Davidson, L. (2018). Kısa Orta Doğu tarihi. (A. Güler, Çev.). İstanbul: Doruk Yayımcılık.
• Hanieh, A. (2015). Körfez ülkelerinde kapitalizm ve sınıf. (B. Ahıska & S. Doğan Çev.). Ankara: Nota Bene Yayınları.
• Hourani, A. (1996). Batı düşüncesinde İslam. (M. K. Atalar, Çev.). İstanbul: Pınar Yayınları.
• İrepoglu Carreras, Y. (2018). (Yeni) Küresel eşitsizlikler ve yönetişim sorunları. İçinde F. Şenses, Z. Öniş & C. Bakır (Der.), Küresel kriz ve Yeni Ekonomik Düzen (ss. 91-115). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kalın, İ. (2003). Batı’daki İslam algısının tarihine giriş. Dîvân İlmî Araştırmalar, 2(15), 1-51.
• Kalın, İ. (2018). İslamofobi ve çokkültürlülüğün sınırları. İçinde J.L. Esposito & İ. Kalın (Der.), Bir Korku ve Nefret Söylemi Olarak İİslamofobi (ss. 37-57). (İ. Eriş, Çev.). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Kalın, İ. (2019). Ben, öteki ve ötesi: İslam-Batı ilişkileri tarihine giriş. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Kalmar, I. (2017). İslamofobi yeni antisemitizm midir? (H. Öz, Çev.). İstanbul: SETA Analiz 27.
• Kazgan, G. (2002). Küreselleşme ve ulus devlet. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kumar, D. (2015). İslamofobi: İmparatorluğun siyaseti. (I. Alatlı, Çev.). İstanbul: Pınar Yayınları.
• Kutlay, M. (2018). Euro krizinin politik ekonomisi ve uluslararası sistemdeki geleceği. İçinde F. Şenses, Z. Öniş & C. Bakır (Der.), Küresel Kriz ve Yeni Ekonomik Düzen (ss.169-185). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Lean, N. (2015). İslamofobi endüstrisi. (İ. Yılmaz, Çev.). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Lelong, M. (2006). İslamla yüzleşen Batı. (A. Erbaş, Çev.). İstanbul. Ufuk Kitap.
• Lindholm, C. (2004). İslami Orta Doğu. (B. Şafak, Çev.). İstanbul: İmge Kitabevi.
• Lockman, Z. (2016). Hangi Orta Doğu? Oryantalizm, tarih, siyaset. (B. Birinci, Çev.). İstanbul Küre Yayınları.
• Mamdani, M. (2005). İyi Müslüman kötü Müslüman: Amerika, soğuk savaş ve terörün kökenleri. (S. Altınçekiç, Çev.). İstanbul: 1001 Kitap Yayınları.
• Mehden, F. R. von der (1989). Amerikalıların İslam’ı algılayışları. İçinde J. L. Esposito (Ed.), Güçlenen İslam’ın yankıları (ss. 29-44.) (E. Çatalbaş, Çev.). İstanbul: Yöneliş Yayınları.
• Miles, R. ve Brown, M. (2003). Racism. London, New York: Routledge.
• Nasr, S. H. (1996). Genç Müslümana modern dünya rehberi. (Ş. Yalçın, Çev.). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Pirenne, H. (2006). Hz. Muhammed ve charlemagne. (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Roald, A. S. (2004). New Muslims in the European context: The experience of scandinavian converts (Muslim Minorities, 4). Leiden, Boston: Brill.
• Rodrik, D. (2006). Goodbye washington consensus, hello Washington confusion? a review of the World Bank’s economic growth in the 1990s: Learning from a decade of reform. Journal of Economic Literature, 44(4), 973-987.
• Roy, O. (1995). Siyasal İslamın iflası. (C. Akalın, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Said, E. W. (1985). Orientalism reconsidered. Cultural Critique, 1, 89-107.
• Said, E. W. (2000). Haberlerin ağında İslam. (A. Alatlı, Çev.). İstanbul: Babil Yayınları.
• Said, E. W. (2003). Şarkiyatçılık: Batı’nın Şark anlayışları. (B. Ülner, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Schiffer S. & Wagner, C. (2011). Anti-Semitism and Islamophobia-New enemies, Old Patterns. Race and Class, 52(1), 77–84.
• Stevenson, A. (2010). Oxford dictionary of English. Oxford: Oxford University Press.
• Stokke, K., Vakulchuk, R. & Øverlan I. (2018). Myanmar: A political economy analysis. Oslo: Norwegian Institute of International Affairs.
• The Runnymede Trust (1997). Islamophobia: A challenge for us all. Retrieved from https://www. runnymedetrust.org/companies/17/74/Islamophobia-A-Challenge-for-Us-All.html
• Ünay, S. (2013). Kalkınmacı modernlik: Küresel ekonomi politik ve Türkiye. İstanbul: Küre Yayınları.
• Vergara, F. (2014). Liberalizmin felsefi temelleri: Liberalizm ve etik. (B. Arıbaş, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Watt W. M. (2013). İslam’ın Ortaçağ Avrupası üzerindeki etkisi (1909-2006). (Ü. H. Yolsal, Çev.). İstanbul: BilgeSu Yayıncılık.