Gerçeklik Algısına Bir Müdahale Aracı Olarak Sentetik Medya Teknolojileri

Yıl 2021, Sayı: 5, 105 - 121, 19.07.2021

Yusuf Yurdigül Akın Yıldırım

Öz

Günümüzde teknoloji, toplumsal gerçeklerin belirleyicisi konumuna
gelmiştir. Dijital iletişim teknolojilerinin son yıllarda yaşadığı
baş döndürücü gelişim, bireylerin multimedya içerik üreticisi
konumuna geçmesi ve dijitalleşen dünyada enformasyonun hızlı
dönüşümünün yarattığı gerçek-sahte bilgi sorunsalı, yoğun olarak
tartışılan konular arasında yer almaktadır. Dijital dünyada yaşanmakta
olan bu gelişim ya da dönüşüm; bireyin hayatı kavramasına
olanak sağlayan gerçeklik algısının sahte gerçeklere evrilmesiyle
birlikte, gerçek ve sahte gerçeklik arasında bir ikilem yaşanmasına
neden olmaktadır. İnsanoğlunun tarihsel serüveninde gerçeğin
görüntüsü ya da varlığı hiç bu kadar dönüşüme uğramamış, var
olmayan gerçekler inşa edilmemiştir. Yeni dijital teknolojiler, kullanıcının
gerçek ve sahte içerikler arasında ayrım yapabilmesini zorlaştırmaktadır.
Yapay zekânın hızlı gelişimi ve birçok alanda yaygın
kullanımı, sentetik medya olarak isimlendirilen ve yapay zekâ
tarafından üretilen çeşitli medya içeriklerinin, Jean Baudrillard’ın
vurguladığı gibi hiper gerçeklikler yaratmasına neden olmaktadır.
Sosyal medyaya erişim imkânları, kullanıcı etkileşimi ve internetin
yayılım hızı, ikna edici sahte gerçeklerin milyonlarca insana hızla
ulaşarak bireyi ve toplumu dönüştürmektedir.
Sentetik medya içerikleri, yapay zekânın makine öğrenimi, derin
öğrenme, yapay sinir ağları gibi gelişmiş teknolojilerinin çeşitli alanlarda kullanılarak, gerçekliğin dönüştürülmesini hatta gerçekte hiç var olmayan yeni içeriklerin yaratılmasını mümkün kılmaktadır. Bu çalışma literatür taraması tekniği ile
birlikte yapay zekâ tarafından yaratılan dönüştürülmüş ya da yeniden yaratılmış içerikler
medyası olan “sentetik medya”nın üretim biçimlerini anlamaya ve yeni bir kavram
olan “sentetik medya”nın genel bir perspektifini ortaya koymaya çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sentetik medya, medya gerçekliği, yapay zekâ, deepfakes, dijitalleşme

Kaynakça

• Aziz, A. (1989). Elektronik yayıncılıkta temel bilgiler. Ankara: TRT Basım ve Yayın Müdürlüğü Yayınları.
• Babu, S. (2020). A 2020 Guide to synthetic media. Retrieved from https://blog.paperspace. com/2020-guide-to-synthetic-media/.
• Baudrillard, J. (2014). Simülakrlar ve simülasyon. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2015). Sessiz yığınların gölgesinde. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Berger, P. & Luckmann, T. (2008). Gerçekliğin sosyal inşâsı / bir bilgi sosyolojisi incelemesi. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Borges, L., Martins, B. & Calado, P. (2019). Combining similarity features and deep representation learning for stance detection in the context of checking fake news. Journal of Data and Information Quality, 11(3), 1-26.
• Ceng, E. (2018). Algı yönetimi aracı olarak Twitter kullanımına ilişkin siyasal bir analiz. Erciyes İletişim Dergisi, 4, 663-689.
• Coeckelbergh, M. (2018). Why care about robots? Empathy, moral standing, and the language of suffering. Retrieved from https://sciendo.com/article/10.2478/kjps-2018-0007.
• Çelikel, M. (2021). Seslerin rengi. Retrieved from http://teknogazete.web.tr/yazarlar/fulya-celikel-soganci/ seslerin-rengi-2-2/52.
• Debord, G. (2017). Gösteri toplumu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Dirik, İ. (2020a). Why it’s time to change the conversation around synthetic media. Retrieved from https://venturebeat.com/2020/08/12/why-its-time-to-change-the-conversation-around synthetic-media/.
• Dirik, İ. (2020b). Synthetic media landscape. Retrieved from https://www.syntheticmedialandscape. com/#download.
• Dursun, Ç. (2013). İletişim kuram kritik. Ankara: İmge.
• Figueira, A. & Oliveira, L. (2017). The current state of fake news: Challenges and opportunities. Procedia Computer Science, 121, 817–825.
• Gibson, W. (2010). Neuromancer (1984). In C. Greer (Ed.), Crime and Media (pp.1-9). Oxfordshire: Routledge.
• Foucault, M. (2003). İktidarın gözü. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Goodstein, A. (2019). Will AI replace human creativity?. Retrieved from https://www.adcouncil.org/ will-ai-replace-human-creativity.
• Gregory, S. (2020). Deepfakeler ve gelişmekte olan manipülasyon teknolojileri hakkında nasıl düşünmeli? Dezenformasyon ve medya manipülasyonu üzerine doğrulama el kitabı. Retrieved from https://teyit.org/files/dezenformasyon-el-kitabi.pdf.
• Güzel, M. (2015). Gerçeklik ilkesinin yitimi: Baudrillard’ın simülasyon teorisinin temel kavramları. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 65-84.
• Hamilton, A. (2019). Elon Musk has warned that ‘advanced AI’ could poison social media. Retrieved from https://www.businessinsider.com/elon-musk-warns-of-advanced-ai-manipulating- social-media-2019-9.
• Güzeldere, G. (1998). Yapay zekanın dünü, bugünü, yarını. Cogito, 13, 27-41. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Karagöz, E. (2010). Sosyal bilimlerde kuram oluşum süreci ve iletişim. İstanbul: Derin Yayınları.
• Kemp, S. (2020). Digital 2020. Retrieved from https://wearesocial.com/blog/2020/01/digital-2020-3-8billion- people-use-social-media.
• Mason, A. (2019). Ultra fast audio synthesis with meigan. Retrieved from https://blog.descript. com/ultra-fast-audio-synthesis-with-melgan/.
• McLuhan, M. (1994). Understanding media. London: The MIT Press Cambridge.
• Olsher, D.J. (2015). New artificial intelligence tools for deep conflict resolution and humanitarian response. Procedia Engineering, 107, 282– 292.
• Postman, N. (2006). Teknopoli. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Potter, J. (2011). Conceptualizing mass media effect. Retrieved from https://www.researchgate.net/ publication/230495976_Conceptualizing_Mass_Media_Effect.
• Russell, S. & Norvig, P. (2010). Artificial intelligence a modern approach. New Jersey: Prentice Hall.
• Saydam, A. (2012). İletişimin akıl ve gönül penceresi algılama yönetimi. İstanbul: Remzi Yayınevi.
• Staff, R. (2020). Reuters and synthesia unveil AI prototype for automated video reports. Retrieved from https://www.reuters.com/article/rpb-synthesia-prototype-idUSKBN2011O3.
• Solms, R. & Niekerk, J. (2013). From information security to cyber security, Computer & Security, 38, 97-102.
• Turrini, E. & Ghosh, S. (2010). A Pragmatic, experiential definition of computer crimes in cybercrimes: A multidisciplinary analysis. Heidelberg: Springer.
• Tutar, H. (1988), Simetrik ve asimetrik iletişim bağlamanda örgütsel algılama yönetimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Vincent, J. (2019). Endless AI-generated spam risks clogging up Google’s search results. Retrieved from https://www.theverge.com/2019/7/2/19063562/ai-text-generation-spam-marketing-seo- fractl-grover-google.
• Waddell, K. (2020). Welcome to our new synthetic realities. Retrieved from https://www.axios.com/synthetic- realities-fiction-stories-fact-misinformation-ed86ce3b-f1a5-4e7b-ba86-f87a918d962e.html.
• Watts, C. (2019). The National security challenges of artificial intelligence, manipulated media, and deepfakes. Retrieved from https://www.fpri.org/article/2019/06/the-national-security-challenges- of-artificial-intelligence-manipulated-media-anddeepfakes/