MEDYA OKURYAZARLIĞI

Yıl 2013, Sayı: 2, 5 - 17, 25.09.2013

Zakir Avşar

Öz

Medyanın etkileri tartışmaları uzunca bir süre bu alanın başat inceleme konusu olmuştur. İzleyicinin/okurun mesajlar karşısındaki konumu farklı dönemlerde farklı politikalar gereği aktif ya da pasif kabul edilmiştir. Günümüzde gelinen noktada ise, medyanın gücü artık tartışma götürmez bir hale bürünmüştür. Özellikle iletişim teknolojilerinin gelişmesi, medyanın etkinlik alanını artırmasında önemli bir etmen olarak karşımıza çıkmaktadır. Bireyler artık eskiye oranla daha fazla sayıda ve daha çeşitli medya mesajı ile karşı karşıya kalmaktadır. Bu niceliksel artış ise nitelik problemini beraberinde getirmiş ve zaman zaman denetlenemez hale gelen bu metinler karşısında bireyleri özellikle de gençleri ve çocukları daha bilinçli hale getirme gerekliliği üzerinde durulmuştur. Bu nedenle dünyada bir sivil toplum hareketi olarak çocuk ve genç izleyicinin zararlı yayınlardan korunmasını hedefleyen medya okuryazarlığı hareketi ortaya çıkmıştır. Bu hareket daha sonra hükümetler tarafından da benimsenmiş, pek çok dünya ülkesinde hükümetlerin desteği ile eğitim-öğretim programlarına medya okuryazarlığı dersi eklenmiştir. Medyanın kendine özgü diliyle oluşturulan medya metinlerinin/ mesajlarının sorgulanması davranışlarını kazandırma olarak özetlenebilecek medya okuryazarlığı eğitimi bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmada medya okuryazarlığı kavramı, amacı, önemi, tarihsel gelişimi üzerinde durularak, konunun çerçevesi çizilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Medya Okuryazarlığı, Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Çocuk, Genç, İzleyici, Eğitim, İletişim.

Kaynakça

• AYRANCI, Ü., KÖŞGEROĞLU, N., GÜNAY, Y. Televizyonda çocukların en çok seyrettikleri saatlerde gösterilen filmlerdeki şiddet düzeyi, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 2004; 5(3):133-140.
• BİNARK, M.,GENCEL BEK, M. (2007) Eleştirel Medya Okuryazarlığı. Kuramsal Yaklaşımlar ve Uygulamalar, İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• ÇINARLI, İ., YILMAZ, E. (2011). “Sağlık Bilincinin Oluşturulmasında Medya Okuryazarlığının Önemi”, Nurçay Türkoğlu, Melda Cinman Şimşek (der.) Medya Okuryazarlığı, İstan- bul: Parşomen Yayıncılık, s. 243-251.
• HEPKON, Z., AYDIN, O. Ş. (2011). “Medya Okuryazarlığına Politik Bir Bakış: Medya Okurya- zarlığı Hareketi”, Nurçay Türkoğlu, Melda Cinman Şimşek (der.) Medya Okuryazar- lığı, İstanbul: Parşomen Yayıncılık, s. 73-86.
• İNCEOĞLU, Y. (2011). “Medyayı Doğru Okumak”, Nurçay Türkoğlu, Melda Cinman Şimşek (der.) Medya Okuryazarlığı, İstanbul: Parşomen Yayıncılık, s.19-23.
• KOLTAY, T. (2011). “The Media and The Literacies: Media Literacy, Information Literacy, Di- gital Literacy”, Media Culture Society, 33(2) s.211-221.
• LIVINGSTONE, S. (2004). “Media Literacy and the Challenge of New Information and Com- munication Technologies”, The Communication Review, 7(1), s. 3-14
• ÖZAD, B. E. (2011). “Medya Okuryazarlığı ve Yetişkinlerin Öğrenmesi”, Nurçay Türkoğlu, Melda Cinman Şimşek (der.) Medya Okuryazarlığı, İstanbul: Parşomen Yayıncılık, s. 87-95.
• PEKMAN, C. (2011). “Avrupa Birliğinde Medya Okuryazarlığı” Nurçay Türkoğlu, Melda Cinman Şimşek (der.) Medya Okuryazarlığı, İstanbul: Parşomen Yayıncılık, s. 37-45.
• POTTER, W. J. (2011). Media Literacy 5th edition, California: SAGE Publications.
• RTÜK (2009) Televizyon İzleme Eğilimleri Araştırması 2.
• TAŞKIRAN, N. Ö. (2007). Medya Okuryazarlığına Giriş, İstanbul: Beta Basım.
• THOMPSON, J. B. (2004). Medya ve Modernite, İstanbul, Kırmızı.
• TRESKE, G. (2011). “Medya Okuryazarlığı Neden Gerekli” Nurçay Türkoğlu, Melda Cinman Şimşek (der.) Medya Okuryazarlığı, İstanbul: Parşomen Yayıncılık, s. 25-37. İNTERNET ERİŞİMLERİ
• AUFDERHEIDE P. (1992). Media Literacy: A Report of the National Leadership Conference on Media Literacy. Washington, DC: Aspen Institute. http://www.medialit.org/ rea- ding_room/article356.html(Erişim Tarihi: 28.01.2013).
• AUFDERHEIDE, P. (2004) “General Principles in Media Literacy”, European Media Literacy On- line Review, 1, http://newsreel.org/articles/aufderhe.htm (Erişim Tarihi: 28.01.2013).
• BRÜKSEL DEKLARASYONU:http://www.declarationdebruxelles.be/en/declarationaccueil.php (Erişim Tarihi: 28.01.2013).