Öğretmenlerin Fen Kavram Öğretimleri, Kavram Yanılgılarını Saptama ve Giderme Çalışmalarının Değerlendirilmesi

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 1, 0 - 0, 29.12.2016

Tuğba Ecevit Pınar Özdemir Şimşek

https://doi.org/10.17051/io.2017.47449

Cited By: 19

Öz

Öğrencilerin eski bilgileri ile yeni bilgileri arasında bağ kurabilmeleri, ancak anlamlı öğrenmeleriyle mümkün olmaktadır Kavram öğretiminde önemli olan kavram yanılgılarının belirlenmesi ve bu yanılgıların yok edilmesi olduğundan öğrencilerin ön bilgileri belirlenmelidir. Bu çalışmada öğretmenlerin kavram öğretimi için hangi yöntemi kullandıkları, kavram yanılgılarını nasıl saptadıkları, hangi kavram yanılgıları ile karşılaştıkları ve nasıl gidermeye çalıştıklarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma grubunu 2013-2014 eğitim-öğretim yılında Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesinde yer alan bir il merkezindeki ilk ve ortaokullarda görev yapan 5 fen bilgisi ve 5 sınıf öğretmeninden oluşturmaktadır. Araştırma nitel bir çalışma olup betimleyici bir araştırmadır ve veri toplama aracı olarak yapılandırılmış görüşme, gözlem ve doküman analizi yöntemleri kullanılmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin özel öğretim yöntemlerinden bazılarını uyguladıkları ama sunuş yoluyla kavram öğretimini de kullanmaya devam ettikleri gözlemlenmiştir. Öğretmenlerin karşılaştıkları kavram yanılgıları ısı-sıcaklık, kütle-ağırlık, kuvvet-hareket, elektrik, ışık-ses, madde, hücre, solunum-fotosentez,  kalıtım konuları ile ilgilidir. Öğretmenlerin büyük çoğunluğu yaparak yaşayarak öğrenme yolları ile kavram yanılgılarını gidermeye çalıştıklarını belirtmişlerdir.

Kaynakça

• Abraham, M.R., Grzybowsky, E.b., Renner, J.W. & Marek, E.A. (1992). Understandings and misunderstandings of eight graders of five chemistry concepts found in textbook, Journal of Research in Science Teaching, V.29, No.2, 105-120
• Anderson, D.L., Fisher, K.M. & Norman, G.J. (2002). Development and evaluation of the conceptual inventory of natural selection. Journal of Research in Science Teaching, 39, 10, 952-978.
• Aydoğan, S., Güneş, B. ve Gülçiçek, Ç. (2003). Isı ve Sıcaklık Konusunda Kavram Yanılgıları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 111-124.
• Ayvacı, H.S. ve Devecioglu, Y.(2002). Kavram Haritasının Fen Bilgisi Basarısına Etkisi”, V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Egitimi Kongresi Bildirileri, ODTÜ Kongre ve Kültür Merkezi, Milli Egitim Basımevi, Ankara, 16-18 Eylül 2002, Cilt 1
• Balcı, S., Çakıroğlu, J. ve Tekkaya, C. (2005). Engagement, exploration, explanation, extension and evaluation (5E) learning cycle and conceptual change text as learning tools. Biochemistry and Molecular Biology Education, 34(3), 199-203.
• Beeth, M. E. (1998). Teaching for conceptual change: Using status as a metacognitive tool. Science Education, 82, 343-356.
• Bilgin, İ. ve Geban, Ö. (2001). Benzeşim (Analoji) Yöntemi kullanılarak lise 2. sınıf öğrencilerinin kimyasal denge konusundaki kavram yanılgılarının giderilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (20):26– 32.
• Bogdan, R.C. & Biklen, S.K. (1998). Qualitative research for education: An introduction to theory and methods (3rd ed.). Needham Heights: Allyn & Bacon.
• Brinkmann, S. & Kvale, S. (2005). Confronting the ethics of qualitative research, Journal of Constructivist Psychology, 18, 157 – 181.
• Brown, D. E. (1992). Using examples and analogies to remediate misconceptions in physics: factor ınfluencing conceptual change. Journal of Research in Science Teaching, 29(1), 17-34.
• Büyükkasap, E. ve Samancı, O. (1998). İlköğretim öğrencilerinin ışık hakkındaki yanlış kavramları. Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi. 4 (5), 109-120.
• Canpolat, N. ve Pınarbaşı, T. (2002). Fen eğitiminde kavramsal değişim yaklaşımı-I: teorik temelleri, Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 59-66.
• Cansüngü Koray, Ö. ve Bal, Ş. (2002). Fen eğitiminde kavram yanılgıları ve kavramsal değişim stratejisi. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 83-90
• Chambers, S. K., & Andre, T. (1997). Gender, prior knowledge, interest, and experience in electricity and conceptual change text manipulations in learning about direct current. Journal of Research in Science Teaching, 34(2), 107-123.
• Chi, M. T. H. (1992). Conceptual change within and across ontological categories: Examples from learning and discovery in science. Cognitive Models of Science: Minnesota Studies in the Philosophy of Science, 129- 186.
• Coll, R. K., France, B. & Taylor, I. (2005). The role of models/and analogies in science education: implications from research. International Journal of Science Education, 27(2), 183–198.
• Coştu, B., Ayas, A. ve Niaz, M. (2010). Promoting conceptual change in fisrt year students’ understanding of evaporation. Chemistry Education Research and Practice, 11, 5-16.
• Coştu, B., Ayas, A. ve Ünal, S. (2007). Kavram yanılgıları ve olası nedenleri: Kaynama kavramı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 123-136
• Coştu, B., Karataş, F.Ö. ve Ayas, A. (2003). Kavram öğretiminde çalışma yapraklarının kullanılması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(14), 33-48.
• Creswell, J.W. (2007). Qualitative Inquiry & Research Design: Choosing Among Five Approaches. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Çakır, Y. (2005). İlköğretim öğrencilerinin sahhip olduğu kavram yanılgılarının belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Entstitüsü, İstanbul.
• Çepni, S. (2005). Kuramdan uygulamaya: Fen ve teknoloji öğretimi. Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Demir, A. (2008). İlköğretim 8. Sınıf fen bilgisi dersi genetik ünitesindeki kavram yanılgılarının tespiti ve giderilmesinde grafik materyallerin kullanılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Deshmukh, N. D., & Deshmukh, V. M. (2007). A study of students' misconceptions in biology at the secondary school level. International conference to review research in Science, Technology and Mathematics Education, Homi Bhabha Centre for Science Education, TIFR, Mumbai, India.
• Ercan, F. & Altun, S.A. (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi 4. ve 5. sınıflar öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. Eğitimde Yansımalar: VIII Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu Bildiriler Kitabı (s. 311-319) Ankara: Sim Matbaası
• Eryılmaz, A. (2002). Effects of conceptual assignment and conceptual change discussions on students’ misconceptions and achievement regarding force and motion. Journal of Research in Science Teaching, 39(10), 1001-1015.
• Feldman, K. V. (2013). The design of concept-teaching materials based on recent research and theory.
• Gençer, Z. (2006). İlköğretim öğrencilerinin (6., 7. ve 8. sınıflar) hücre konusundaki kavram yanılgılarının tespiti üzerine bir araştırma. Yayımlanmamş Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Germann, P. J. (1989). Directed‐inquiry approach to learning science process skills: treatment effects and aptitude‐treatment interactions. Journal of Research in Science Teaching, 26(3), 237-250.
• Güngör, B. (2009). İnsanda sindirim sistemi konusunda ilköğretim 7. Sınıf öğrencilerinin kavram yanılgılarının kökenlerinin belirlenmesine yönelik boylamsal bir çalışma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Hawsen, P.W., Beeth, M.E. & Thorley, N.R. (1998). Teaching for conceptual change. İnternational Handbook of Science Education. 199-218.
• Hesse, J. J. & Anderson, C. W. (1992). Students’ conceptions of chemical change. Journal of Research in Science Teaching, 29(3), 277–299.
• Hewson, M. G. & Hewson, P. W. (1983). Effect of instruction using students’ prior knowledge and conceptual change strategies on science learning. Journal of Research in Science Teaching, 20(8), 731-743.
• Hodson, D. (2014). Learning science, learning about science, doing science: Different goals demand different learning methods, International Journal of Science Education, DOI: 10.1080/09500693.2014.899722
• Horton, P. B., McConney, A. A., Gallo, M., Woods, A. L., Senn, G. J. & Hamelin, D. (1993). An investigation of the effectiveness of concept mapping as an instructional tool. Science Education, 77(1), 95-111.
• Istanda, V., Chang, C. Y., Lee, W. C., Liua,Y. C. & Wang, S. R. (2012). Concept cartoons based two-tier online testing system for magnetism conception. Applied Mechanics and Materials, 148(149), 891-894.
• Kaptan, F. (1999). Fen bilgisi öğretimi. İstanbul: M.E.Basımevi
• Karasar, N. (1991), Bilimsel araştırma yöntemi (4. Baskı), Ankara, Sanem Matbaacılık.
• Karpudewan, M., Roth, W.M., & Chandrakesan, K. (2014). Remediating misconception on climate change among secondary school students in Malaysia. Environmental Education Research.
• Kılıç, F. (2008). Kavram öğretiminde kavram analizi yönteminin akademik başarıya ve bilişsel esnekliğe etkisi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 223-238.
• Kırbulut, Z. D., & Beeth, M. E. (2013). Representations of fundamental Chemistry concepts in relate to the particulate natüre of matter, International Journal of Education in Mathematics, Science and Tehnology, 1(2), 96-106.
• Kırıkkaya, E. B. ve Güllü, D. (2008). İlköğretim 5. Sınıf öğrencilerinin ısı-sıcaklık ve buharlaşma-kaynama konularındaki kavram yanılgıları. İlköğretim Online, 7(1), 15-27.
• Koray, Ö. ve Tatar, N. (2003). İlköğretim öğrencilerinin kütle ve ağırlık ile ilgili kavram yanılgıları ve bu yanılgıların 6., 7. ve 8. sınıf düzeylerine göre dağılımı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(13), 187-198.
• Krajcik, J. S. & Czerniak, C. M. (2014). Teaching science in elementary and middle school: A project-based approach. Routledge.
• Laçin Şimşek, C. ve Tezcan, R. (2008). Çocukların fen kavramlarıyla ilgili düşüncelerinin gelişimini etkileyen faktörler. İlköğretim Online, 7(3), 569-577.
• Larrabee, T. G., Stein, M. & Barman, C. (2006). A computer-based instrument that identifies common science misconceptions. Contemporary Issues in Technology and Teacher Education, 6(3).
• Mann, M. & Treagust, F. D.(2010). Students’ conceptions about energy and the human body, Science Education International, 21(3),144-159
• Marshall, C. & Rossman, G.B. (1999). Designing qualitative research (3rd ed.). Thousand Oaks: Sage Publications.
• Martin, D. J. (2009). Elementary science methods, A constructivist approach. Delmar Publishers, New York.
• Martinez-Borreguero, G., Perez-Rodriguez A.L., Suero-Lopez, M.I. & Pardo-Fernandez, P.J. (2013). Detection of misconceptions about colour and an experimentally tested proposal to combat them, International Journal of Science Education, 35:8,1299-1324, DOI: 10.1080/09500693.2013.770936
• Meriç, G. ve Sarıkaya, M.(2002), Fen bilgisi öğretmen adaylarının mol kavramı konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesine yönelik bir araştırma, V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Bildirileri, ODTÜ Kongre ve Kültür Merkezi, Milli
• Eğitim Basımevi, Ankara, 16-18 Eylül 2002, Cilt 1
• Miles, M. B. & Huberman, A.M. (1984). Qualitative data analysis: A Sourcebook of new methods. Beverly Hills, Calif.:Sage. Physics Education, 17, 62-66.
• Nakhleh, M. B. & Samarapungavan, A. (1999). Elementary school children’s beliefs about matter. Journal of Research in Science Teaching, 36(7), 777–805.
• Okebukola, P. A. (1990). Attaining meaningful learning of concepts in genetics and ecology: An examination the potency of the concept-mapping technique. Journal of Research in Science Teaching, 27(5), 493-504.
• Ören Şaşmaz, F., ve Meriç, G. (2014). Seventh grade student’ perceptions of using concept cartons in science and technology course, International Journal of Education in Mathematics, Science and Tehnology, 2(2), 116- 136.
• Özmen H., Ayas, A. ve Coştu, B. (2002). Fen bilgisi öğretmen adaylarının maddenin tanecikli yapısı hakkındaki anlama seviyelerinin ve yanılgılarının belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 2(2), 507-529.
• Palmer, D.H. (1999). Exploring the between students’ scientific and nonscientific conceptions. Science Education, 83,639-653.
• Ramsey, J. (1993). Developing conceptual storylines with learning cycle. Journal of Elementary Science Educaiton, 5(2),1-20
• Rankhumise, M. P. & Imenda, S. N. (2014). Using a bicycle analogy to alleviate students’ alternative conceptions and conceptual difficulties in electric circuits. Mediterranean Journal of Social Sciences, 5(15), 297.
• Riche, R. D. (2000). Strategies for assisting students overcome their misconceptions in high school physics. Memorial University of Newfoundland Education 6390
• Sarı Ay, Ö. (2011). İlköğretim 8. Sınıf fen ve teknoloji dersi maddenin halleri ve ısı ünitesinde belirlenen kavram yanılgılarının giderilmesinde kavramsal değişim metinleri kullanımının etkisi ve öğrenci görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Seçken, N. (2010). Identifying student’s misconceptions about SALT. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 234–245.
• Shepardson, D. P.,Niyogi, D., Choi, S. & Charusombat, U. 2009. Seventh grade students’ conceptions of global mental models of the greenhouse Effect. Environmental Education Research 17 (1): 1–17.
• Simanek, D.E. (2008). Didaktikogenic physics misconceptions: Student misconceptions induced by teachers and textbooks.
• Skelly, K. M. & Hall, D. (1993, August). The development and validation of a categorization of sources of misconceptions in chemistry. Paper presented at the Third International Seminar on Misconceptions and Educational Strategies in science and Mathematics, Ithaca, NY.
• Sönmez, G., Geban, O. ve Ertepınar, H. (2001). Altıncı sınıf öğrencilerinin elektrik konusundaki kavramları anlamalarında kavramsal değişim yaklaşımının etkisi. Yeni Bin yılın Başında Türkiye’de Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu, İstanbul.
• Stein, H. & Galili, I. (2014). The impact of an operational definition of the weight concept on students’ understanding. International Journal of Science and Mathematics Education.
• Sungur, S., Tekkaya C. ve Geban, Ö. (2001). The contribution of conceptual change texts accompanied by concept mapping to students’ understanding of the human circulatory system. School Science and Mathematics, 101 (2), 91-101.
• Süngür, S., Tekkaya, C. ve Geban, Ö. (2001). The contribution of conceptiual change texts accompanied by concept mapping to students’ understanding of the human circulatory system. School Science and Mathematics, 101(2), 91-101.
• Svandova, K. (2014). Secondary school students’ misconceptions about photosynthesis and plant respiration: Preliminary results. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 10(1), 59-67.
• Şen, Ş. ve Yılmaz, A. (2013). Kimya öğretmen adaylarınına göre kavram yanılgılarının nedenleri. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 35, 59-95
• Tekkaya, C., Çapa, Y. ve Yılmaz, Ö. (2000). Biyoloji öğretmen adaylarının genel biyoloji konularındaki kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 140-147
• Ülgen, G., (1996). Kavram gelistirme. Ankara: Setma Baskı.
• Yağbasan, R. ve Gülçiçek, Ç. (2003). Fen öğretiminde kavram yanılgılarının karakteristiklerinin tanımlanması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 102-120..
• Yaşar, Ş., Gültekin, M.,Türkan, B., Yıldız, N. ve Girmen, P. (2005). Yeni ilköğretim programlarının uygulanmasına ilişkin sınıf öğretmenlerinin hazırbulunuşluk düzeylerinin ve öğretim gereksinimlerinin belirlenmesi, Eğitimde Yansımalar VIII: Yeni İlköğretim Programlarını Değerlendirme Sempozyumu Bildiriler Kitabı (s.51-63). Ankara.
• Yenilmez, A. ve Tekkaya, C. (2006). Enhancing students’ understanding od photosynthesis and respiration in plant through conceptual change approach. Journal of Science Education and Technology, 15(1), 81-87.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, A. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. Baskı), Ankara, Seçkin Yayınevi
• Yılmaz, Ö., Tekkaya, C., Geban, Ö. ve Özden, Y. (1999). Lise 1. sınıf öğrencilerinin hücre bölünmesi ünitesindeki kavram yanılgılarının tespiti ve giderilmesi. III. Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu.
• Yılmazlar, M., Takunyacı, M. ve Günaydın, G. (2014). Öğretim programı değişikliği ile birlikte 6. Sınıf öğrencilerinin kuvvet ve hareket konusundaki kavram yanılgıları. International Journal of Social Science, 24, 161-81.
• Yip, D. (1998). Identification of misconceptions in novice biology teachers and remedial strategies for improving biology learning. International Journal of Science Education, 20 (4), 461-477.
• YÖK/ Dünya Bankası. (1997). Fizik öğretimi. Ankara: Milli Eğitimi Geliştirme Projesi.
• Yürük, N., Çakır, O.S. ve Geban, O. (2000). Kavramsal değisim yaklasımının hücresel solunum konusunda lise öğrencilerinin biyoloji dersine karsı tutumlarına etkisi. 4. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi, Ankara.