Yazıca Zenginleştirilmiş Oyunun Anaokuluna Devam Eden Zihin Yetersizliği Olan Öğrencilerin Yazı Farkındalığı Becerilerine Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 1, 450 - 468, 15.03.2018

Merve Demir Arzu Doğanay Bilgi

https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.413802

Öz

Bu araştırmada anaokuluna devam eden
zihin yetersizliği olan öğrencilere yazı
farkındalığı becerilerinin kazandırılmasında yazıca zenginleştirilmiş
oyunun etkisi araştırılmıştır. Araştırmaya yaşları 50 ile 83 aylık arasında
olan hafif düzeyde zihin yetersizliği olan üç öğrenci katılmıştır. Araştırmada
tek-denekli deneysel desenlerden
denekler arası yoklama denemeli çoklu yoklama deseni
kullanılmıştır. Araştırmanın deney
süreci başlama düzeyinin belirlenmesi, yazıca
zenginleştirilmiş oyunlar ile yazı farkındalığı becerilerinin öğretimi, öğretim sonu değerlendirme ve izleme olmak
üzere dört aşamada gerçekleştirilmiştir. Öğretim sekiz oturum şeklinde uygulanmış ve her bir
oturumda bir oyun olmak üzere toplam sekiz yazıca zenginleştirilmiş oyun kullanılmıştır.
Araştırmada veri toplama aracı
olarak “Okul Öncesi Dönemde Sözcük ve Yazı Farkındalığı Değerlendirme Aracı” kullanılmıştır. Veriler görsel analiz
yolu ile yorumlanmıştır. Araştırmanın sonucunda yazıca zenginleştirilmiş oyunların
araştırmaya katılan hafif düzeyde zihin yetersizliği olan öğrencilerin yazı farkındalığı
becerilerinin gelişmesinde ve kazandıkları yazı farkındalığı becerilerini öğretimden 3 ile 6 hafta sonra
sürdürmelerinde etkili olduğu belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Erken okuryazarlık, yazı farkındalığı, yazıca zenginleştirilmiş oyun, zihin yetersizliği

The Effect of Print Enriched Plays in Development of Print Awareness of Kindergarden Students with Mild Intellectual Disability

Öz

In
study, it was studied whether print-enriched plays are effective in gaining
print awareness ability for kindergarten students with mild intellectual
disability. The participants were three students with mild intellectual
disability between 50 to 83 months old. In the study, multiple probe with probe
trials, which is one of the single subject design, was used. The study was
carried out in four steps; baseline, instruction of print awareness skills by
print-enriched plays, post-instruction and maintenance. Teaching was comprised
of eight sessions with one play for each session and eight print enriched plays
in total. The data were interpreted by visual analysis. As a result of the
research, it was stated that print-enriched plays are effective in improving
print awareness ability of the kindergarten students with mild intellectual
disability and in maintaining this ability 3 to 6 weeks after completion of
instruction. Results were discussed and recommendations relating to the
implementation, as well as additional studies, were presented.

Anahtar Kelimeler

Early literacy, print awareness, print enriched play, mild intellectual disability

Kaynakça

• KAYNAKÇA Baydık, B. (2004). Filizlenen okuryazarlık ve desteklenmesi. Özel Eğitim Dergisi, 4(2), 77-89. Bayraktar, V. (2013). Okuma yazmaya hazırlık eğitim programının anasınıfına devam eden 6 yaş grubu çocukların yazı farkındalığı becerilerine ve ilkokul birinci sınıftaki ses farkındalığı ve okuma-yazma becerilerine etkisinin incelenmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Billingsley, F., White, O. R., & Munson, R. (1980). Procedural reliability: A rationale and an example. Behavioral Assessment, 2, 229-241. Botts, D. C., Losardo, A. S., Tillery, C. Y., & Werts, M. G. (2014). A comparison of activity-based intervention and embedded direct instruction when teaching emergent literacy skills. The Journal of Special Education, 48(2), 120-134. Christie, J., & Stone, S. J. (1999). Collaborative literacy activity in print-enriched play centers: Exploring the "zone" in same-age and multi-age groupings. Journal of Literacy Research, 31(2), 109-131. Clay, M. (1979). The early detection of reading difficulties: A Diagnostic survey with recovery procedures. Portsmouth, NH: Heinemann. Dickinson, D.K., & Tabors, P.O. (2002). Fostering language and literacy in classrooms and homes. Young Children, 57(2), 10-18. Ege, P., Acarlar, F., & Güleryüz, F. (1998). Türkçe kazanımında yaş ve ortalama sözce uzunluğunun ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 13(41), 19-33. Ergül, C., Karaman, G., Akoğlu, G., Tufan, M., Sarıca, A. D., & Bahap-Kudret, Z. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin erken okuryazarlık kavramına ilişkin bilgi düzeyleri ve sınıf uygulamaları. İlköğretim Online, 13(4), 1449-1472. Evans, M. A., Williamson, K., & Pursoo, T. (2008). Preschoolers’ attention to print during shared book reading. Scientific Studies of Reading. 12(1), 106-129. Ezell, H. K., & Justice, L. M. (2005). Shared storybook building young children’s language and emergent literacy skill. Baltimore: Paul H. Publishing Co. Farver, J. M., Nakamoto J., & Lonigan C. J. (2007). Assessing preschoolers' emergent literacy skills in English and Spanish with the get ready to read! Screening tool. Annals of Dyslexia, 57(2), 161-178. Feyman Gök, N. (2013). Anaokullarında erken okuryazarlık çevresinin değerlendirilmesi ve sınıf ortamının çocukların erken okuryazarlık davranışlarına etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Gast, L. D. (2010). Single subject research methodology in behavioral sciences. New York: Taylor & Francis. Girolametto, L., Lefebvre, E.P., & Greenberg, J. (2007). The effects of in-service education to promote emergent literacy in child care centres: A feasibility study. Language, Speech & Hearing Services in Schools, 38(1), 72. Güney, F. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin zihinsel yetersizliği bulunan öğrencilerin erken okuryazarlık becerilerinin desteklenmesine ilişkin görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu. Güven, O. S. (2009). Erken dil gelişimi testi – üçüncü edisyonun [Test of Early Language Development – Third Edition (TELD-3)] Türkçeye uyarlama, güvenirlik ve geçerlik ön çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. Halawani, H. (2003). Promoting literacy through play environment. Research Studies Science Education Mathematics. http://www.utdallas.edu/scimathed/resources/SER/SCE5308_03/promoting_literacy HH03.pdf sayfasından erişilmiştir. Hayes, S. (1990). Nine ducks nine. Cambridge, MA: Candlewick Press. Hill, E. (1994). Spot bakes a cake. New York: Puffin Books. Isenberg, J., & Jacob, E. (1983). Playful literacy activities and learning: Preliminary observations. The International Conference on Play and Play Environments, Austin, TX . (ERIC Document Reproduction Service No. ED238577). Justice, L. M., Bowles, R. P., & Skibbe, L. E. (2006). Measuring preschool attainment of print-concept knowledge: A study of typical and at-risk 3 to 5 year old children using item response theory. Language, Speech and Hearing Services in Schools, 37, 224-235. Justice, L. M., Chow, S. M., Capellini, C., Flanigan, K., & Colton, S. (2003). Emergent literacy intervention for vulnerablepre schoolers: Relative effects of two approaches. American Journal of Speech-Language Pathology, 12, 320-332. Justice, L.M., & Ezell, H.K. (2004). Print referencing: An emergent literacy enhancement technique and its clinical applications. Language, Speech, & Hearing Services in Schools, 35(2), 185-193. Justice, L. M., & Kaderavek, J. (2002). Using shared storybook reading to promote emergent literacy. Teaching Exceptional Children, 34(4), 8-13. Justice, L. M., Pence, K. L., Beckman, A. R., Skibbe, L. E., & Wiggins, A. K. (2005). Scaffolding with storybooks: A guide for enhancing young children’s language and literacy achievement. Newark, DE: International Reading Association. Katims, D. S. (1996). The emergence of literacy in elementary students with mild mental retardation. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 11(3), 147-157. Kargın, T., Ergül, C., Büyüköztürk, Ş., & Güldenoğlu, B. (2015). Anasınıfı çocuklarına yönelik erken okuryazarlık testi (EROT) geliştirme çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 16(3), 237-268. Kelman, M. E. (2006). An investigation of preschool children’s primary literacy skills. Doctoral thesis, University of Wichita State, USA. Korat, O., Bahar, E., & Snapir, M. (2002). Sociodramatic play as opportunity for literacy development: The teacher’s role. International Reading Association, 56(4), 386-393. Kuby, P. & Aldridge, J. (1991). The impact of environmental print instruction on early reading ability. Journal of Instructional Psychology, 31(2), 106- 114. Kuby, P. & Aldridge, J. (1997). Direct versus indirect environmental print instruction and on early reading ability in kindergarten children. Reading Psychology: An International Quarterly, 18, 91-104. McGinty, A. S., & Justice L. M. (2009). Predictors of print knowledge in children with specific language impairment: Experimantal and developmental factors. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 52(1), 81- 97. Moon, K., & Reifel, S. (2008). Play and literacy learning in a diverse language prekindergarten classroom. Contemporary Issues in Early Childhood, 9(1), 49-65. Morrow, L. M., & Rand, M. K. (1991). Promoting literacy during play by designing early childhood classroom environments. The Reading Teacher, 44(6), 396-402. Nelson, P. A. (2005). Could you and your students use a poetry get away? The Reading Teacher, 58, 771–773. Neuman, S. B., & Roskos, K. (1990). Play, print and purpose: Enriching play environments for literacy development. The Reading Teacher, 44(3), 214-221. Neuman, S. B., & Roskos, K. (1992). Literacy objects as cultural tools: Effects on children’s literacy behaviors in play. Reading Research Quaterly, 27(3), 202-225. Neuman, S. B., & Roskos, K. (1993). Access to print for children of poverty: Differential effects of adult mediation and literacy-enriched play settings on environmental and functional print tasks. American Educational Research Journal, 30(1), 95-122. Owocki, G. (1999). Literacy through play. Portsmouth: Heinemann http://www.amazon.co.uk/Literacy-through-Play-Sue Bredekamp/dp/0325001278#reader_0325001278 sayfasından erişilmiştir. Özen Altınkaynak, Ş. (2014). Aile temelli okuma yazmaya hazırlık programının çocukların okuma yazmaya hazırlık becerilerine etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Özmen, E.R. (2012). Öğretim stratejileri. İçinde E.R Özmen (Ed.), Zihinsel engellilerde öğretmenlik uygulaması (Öğrencilikten öğretmenliğe geçiş süreci), (sf. 227-268). Ankara: Pegem Yayınevi Özyürek, M. (1998). Sınıfta davranış değiştirme analizi: Uygulamalı davranış analizi-2. Ankara: Karatepe Yayınları. Pullen, P. C., & Justice, L. M. (2003a). Promising interventions for promoting emergent literacy skills: Three evidence-based approaches. Topics in Early Childhood Special Education, 23(3), 99-113. Pullen, P. C., & Justice, L. M. (2003b). Enhancing phonological awareness, print awareness and oral language skills in preschool children. Intervention in School and Clinic, 39(2), 87-98. Rief, S. F. (2015). The ADHD book of lists. A practical guide for helping children and teens with attention deficit disorders. San Francisco: Jossey-Bass. Roskos, K., & Christie, J. (2001). Examining the play–literacy interface: A critical review and future directions. Journal of Early Childhood Literacy, 1(1), 59–89. Saracho, O. N. (2004). Supporting literacy-related play: Roles for teachers of young children. Early Childhood Education Journal, 31(3), 201-206. Saracho, O. N., & Spodek, B. (Eds.). (1998). Multiple perspectives on play in early childhood education. Albany: SUNY Press. http://books.google.com.tr/books?id=AQoQvCeXRCcC&printsec=frontcover&hl=tr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false sayfasından erişilmiştir. Spira, E. G., Bracken, S. S., & Fischel, E. J. (2005). Predicting improvement after first grade reading difficulties: The effects of oral language, emergent literacy, and behavior skills. Developmental Psychology, 41, 225–234. http://dx.doi.org/10.1037/0012-1649.411.225 sayfasından erişilmiştir. Snow, C., Burns, M. S., & Griffin, P. (Eds.). (1998). Preventing reading difficulties in young children. Washington, DC: National Academy Press http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=6023 sayfasından erişilmiştir. Şimşek Çetin, Ö. (2014). Okul öncesi dönemindeki çocukların yazı farkındalığı ve yazmaya hazırlık becerilerinin incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 7(3), 342-360. Şimşek, Ö. (2011). 60- 72 aylık çocukların yazı farkındalığı ve yazmaya hazırlık becerilerinin gelişiminde okuma yazmaya hazırlık programının etkisinin incelenmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Tekin-İftar, E. & Kırcaali-İftar, G. (2006). Özel eğitimde yanlışsız öğretim yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları. Tekin-İftar, E. (Ed). (2012). Eğitim ve davranış bilimlerinde tek-denekli araştırmalar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği. Varlıer, G., & Vuran, S. (2006). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 553-585. Vellutino, F., Scanlon, D. M., & Lyon, R. G. (2003). Differentiating between difficult-to-remediate poor readers. Journal of Learning Disabilities, 33(3), 223-239. Whitehead, M. R. (2007). Developing language and literacy with young children,(3th ed). London: Paul Chapman Publishing. Whitehurst, G., J., & Lonigan, C. (1998). Child development and emergent literacy. Child Development, 69(3), 848-872. Whitehurst, G. J., & Lonigan, C. (2001). Emergent literacy: Development from prereaders to readers. S.Neuman & D. Dickinson (Eds.), Handbook of early literacy research içinde (s. 11-30). New York: Guilford.http://books.google.com.tr/books?id=qSalYQjN2P0C&printsec=frontcover&hl=tr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false sayfasından erişilmiştir. Wolery, M., Ault, M. J., & Doyle, P. M. (1992). Teaching students with moderate to severe disabilities. Longman Publishing Grouph.